Theo thống kê của Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng Buôn Ma Thuột, toàn thành phố có hơn 27.000 cây xanh đô thị, chủ yếu là các loại cây như: sao, dầu, bằng lăng, sấu, bàng Đài Loan, lộc vừng, xà cừ…; trong đó, 8.963 cây cao từ 12 mét trở lên, đường kính gốc trên 50 cm, cùng hơn 1.000 cây cổ thụ khác, tạo nên hệ thống cây xanh phong phú, đa tầng tán.
 |
| Phần rễ của một cây sấu được trồng trên vỉa hè trên đường Hà Huy Tập, phường Tân An. - (Ảnh: Anh Dũng) |
Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của đô thị, hệ thống cây xanh cũng dần bộc lộ những bất cập. Một số loại cây như xà cừ, bàng, si, sấu…, có bộ rễ phát triển mạnh, đội nền vỉa hè, phá vỡ kết cấu hạ tầng. Phần ngọn nhiều cây vươn cao, vướng vào đường dây điện, cáp viễn thông, tiềm ẩn nguy cơ chập điện. Một số cây khác do kỹ thuật trồng ban đầu chưa phù hợp hoặc đặc tính sinh học yếu, khiến cây phát triển lệch, dễ ngã đổ.
Đáng chú ý, hiện nay công tác kiểm tra, phát hiện cây mục ruỗng, có nguy cơ ngã đổ để cưa hạ của đơn vị quản lý cây xanh thành phố vẫn chủ yếu dựa vào quan sát bằng mắt thường. Trong khi, thực tế, đã có không ít cây vẻ ngoài tươi tốt nhưng bên trong đã mục ruỗng và bị gãy đổ. Điển hình, như vụ việc xảy ra vào ngày 13/2/2024, một cây tùng hàng chục năm tuổi trong khuôn viên Tòa Giám mục Giáo phận Buôn Ma Thuột đã bật gốc, đè lên một cô gái 17 tuổi đang bán hoa và vật phẩm lưu niệm, khiến nạn nhân tử vong.
Trước thực tế trên, đơn vị quản lý cây xanh của thành phố thường xuyên triển khai các biện pháp kỹ thuật như: cắt tỉa cành tạo tán cân đối, chống và nẹp cây nghiêng, phun thuốc phòng trừ sâu bệnh, đảm bảo an toàn cho người và phương tiện.
Song song đó, thành phố cũng triển khai nhiều dự án hạ tầng nhằm đồng bộ với công tác quản lý cây xanh. Từ năm 2023, UBND thành phố đầu tư xây dựng lại vỉa hè bằng đá tự nhiên, hạ ngầm hệ thống điện, viễn thông tại các trục đường chính, đồng thời mở rộng bồn cây đối với những loài có bộ rễ phát triển mạnh. Những giải pháp này bước đầu đã mang lại hiệu quả đáng kể, góp phần giảm thiểu tình trạng cây nghiêng, bật gốc, đồng thời cải thiện diện mạo đô thị văn minh, hiện đại hơn.
Cần chiến lược dài hơi cho “lá phổi” đô thị
Dẫu vậy, việc mở rộng bồn cây và chỉnh trang hạ tầng đòi hỏi nguồn kinh phí lớn, hiện chỉ được triển khai thực hiện ở một số tuyến đường trung tâm. Công tác bảo dưỡng, chăm sóc cây xanh đô thị cũng cần nguồn nhân lực, ứng dụng trang thiết bị hiện đại và kỹ thuật chuyên ngành, trong khi lực lượng chuyên môn này còn mỏng.
 |
| Phần gốc của cây tùng bị bật gốc đè lên người nữ sinh 17 tuổi đang bán hoa trên vỉa hè đường Phan Chu Trinh khiến nạn nhân tử vong. - (Ảnh: Anh Dũng) |
Để hệ thống cây xanh phát triển bền vững trong bối cảnh phát triển mới, giàu đẹp và bản sắc riêng, ngành chức năng cần có chiến lược tổng thể, dài hạn.
Trước hết, ngành chức năng cần rà soát, phân loại toàn bộ cây xanh đô thị hiện có theo tuổi, tình trạng sinh trưởng để xây dựng bản đồ quản lý. Những cây già cỗi, sâu mục, nguy cơ gãy đổ cần được thay thế bằng loài cây phù hợp hơn với thổ nhưỡng và hạ tầng kỹ thuật.
Công tác quy hoạch cây xanh cần gắn với quy hoạch hạ tầng giao thông, điện, viễn thông và thoát nước, bảo đảm phát triển đồng bộ, hài hòa. Các cơ quan chức năng cũng cần đa dạng hóa chủng loại cây, ưu tiên những loài có rễ ăn sâu, tán gọn, khả năng chịu gió tốt và ít ảnh hưởng đến công trình. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong quản lý, giám sát và cảnh báo rủi ro đối với cây xanh đô thị cũng là hướng đi cần thiết, tránh lặp lại những sự cố đáng tiếc.
Ngoài ra, cần nghiên cứu phương án xã hội hóa công tác trồng và chăm sóc cây xanh, khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp và người dân cùng tham gia. Khi người dân đồng hành trong việc giữ gìn mảng xanh, ý thức bảo vệ môi trường đô thị sẽ được lan tỏa mạnh mẽ hơn.
Cây xanh không chỉ là yếu tố thẩm mỹ, mà còn là “tài sản môi trường” quý giá, là biểu tượng của một đô thị đáng sống. Quản lý tốt, chăm sóc tốt hệ thống cây xanh hôm nay cũng chính là gìn giữ hơi thở trong lành, bền vững cho đô thị ngày mai.
