Từ phế phẩm rừng núi đến đặc sản triệu đồng/kg
 |
| Rừng thông Đà Lạt ở Dinh Bảo Đại I. Ảnh: toiyeudalat |
Tại các vùng rừng thông như Lâm Đồng, Hà Tĩnh, Nghệ An…, mỗi độ thu sang, những quả thông (nón thông) rụng lả tả đầy gốc cây. Trong nhiều năm, người dân chủ yếu tận dụng để trang trí, làm đồ thủ công, hoặc bỏ mặc vì cho rằng không có giá trị kinh tế. Ít ai biết rằng, bên trong lớp vỏ xù xì, thô ráp ấy là loại hạt được mệnh danh là “vàng trắng” của ngành hạt thế giới – hạt thông.
Hiện nay, tại các siêu thị lớn hay cửa hàng thực phẩm nhập khẩu, hạt thông được bán với giá từ 400.000 đến hơn 1 triệu đồng/kg, tùy loại. Trong khi đó, cây thông vẫn đang được trồng rộng rãi ở Việt Nam với mục đích chủ yếu là tạo cảnh quan, bảo vệ đất rừng, mà chưa được khai thác hiệu quả về mặt hạt.
Vì sao hạt thông lại đắt đỏ?
 |
| Sở dĩ hạt thông có giá cao là do quy trình thu hoạch cực kỳ khó khăn và tốn thời gian. Cây phải mất 15–25 năm mới cho ra quả có hạt, và chỉ quả thông cái mới chứa hạt, mỗi quả chỉ khoảng 100 hạt nhỏ hình giọt nước. |
Việc lấy hạt đòi hỏi công nhân leo cây cao, tách quả thủ công, phơi khô 20 ngày và đập tách hạt bằng máy hoặc tay. Không phải quốc gia nào cũng có đội ngũ lao động đủ kinh nghiệm và kỹ năng để đảm nhận công đoạn này, khiến chi phí sản xuất bị đội lên rất cao.
Ngoài ra, cây thông cũng không dễ trồng đại trà như lúa hay điều. Một khu vườn thông thương phẩm phải mất từ 20 đến 30 năm đầu tư liên tục, chưa kể rủi ro khí hậu và sâu bệnh. Vì vậy, dù sản lượng hạt thông toàn cầu chiếm chưa đến 1% thị phần ngành hạt, nhưng giá trị lại luôn nằm trong nhóm cao nhất.
Ngon miệng, bổ dưỡng và “sang chảnh”
 |
| Hạt thông có nhân trắng ngà, vị bùi béo nhẹ, thơm và dễ ăn. Trên thế giới, nó là nguyên liệu chủ lực trong sốt Pesto, các món salad, súp, cháo, bánh nướng và thậm chí cả kẹo nougat cao cấp. |
Trong lĩnh vực dinh dưỡng, hạt thông chứa hàm lượng cao protein thực vật, vitamin E, vitamin B, magie, canxi, sắt, photpho và omega-3, mang lại nhiều lợi ích như:
Tăng cường sức khỏe tim mạch
Cải thiện chức năng não bộ
Giúp điều hòa đường huyết
Hỗ trợ làm đẹp da và tóc
Ngoài ra, dầu hạt thông cũng được sử dụng trong mỹ phẩm cao cấp nhờ khả năng dưỡng ẩm và chống oxy hóa tự nhiên.
Việt Nam: “Mỏ vàng” chưa được khai thác
 |
| Trong khi thế giới săn đón hạt thông, thì tại Việt Nam, sản phẩm này gần như vẫn bị “bỏ quên”. Các vườn thông tại Lâm Đồng, Tây Nguyên hay miền Trung mỗi năm đều cho quả nhưng ít đơn vị thu mua hạt, cũng chưa có chuỗi giá trị khai thác, chế biến, tiêu thụ đủ mạnh để biến tiềm năng thành lợi ích thực tế. |
Trong khi thế giới săn đón hạt thông, thì tại Việt Nam, sản phẩm này gần như vẫn bị “bỏ quên”. Các vườn thông tại Lâm Đồng, Tây Nguyên hay miền Trung mỗi năm đều cho quả nhưng ít đơn vị thu mua hạt, cũng chưa có chuỗi giá trị khai thác – chế biến – tiêu thụ đủ mạnh để biến tiềm năng thành lợi ích thực tế.
Tình trạng này khiến nông dân nhiều nơi “đứng giữa vàng mà không biết đào”. Các chuyên gia nông nghiệp nhận định, nếu được đầu tư bài bản, ngành sản xuất hạt thông tại Việt Nam hoàn toàn có thể góp mặt vào chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời mang lại nguồn thu lớn cho người dân địa phương.
Cần chiến lược dài hơi
 |
| Hạt thông không chỉ có hương vị thơm ngon mà còn được coi là “vị thuốc bổ trường sinh” với hàng loạt lợi ích tuyệt vời cho sức khoẻ. Ảnh: Pinterest |
Giống như mắc ca hay hạnh nhân, hạt thông đòi hỏi tầm nhìn phát triển dài hạn. Chính sách khuyến khích người dân bảo tồn rừng thông, thu hoạch có chọn lọc, liên kết với doanh nghiệp chế biến – xuất khẩu sẽ là yếu tố then chốt để ngành hạt thông Việt Nam cất cánh.
Việc phát triển thị trường nội địa cũng rất tiềm năng, khi ngày càng nhiều người Việt quan tâm đến chế độ ăn lành mạnh, thực dưỡng và sử dụng nguyên liệu tự nhiên cao cấp.
Từ thứ tưởng như bỏ đi, hạt thông đang dần lấy lại vị thế trong ngành nông sản toàn cầu nhờ giá trị dinh dưỡng vượt trội và tiềm năng kinh tế khổng lồ. Trong bối cảnh nhiều địa phương Việt Nam có điều kiện trồng thông tự nhiên lý tưởng, việc nhìn nhận lại giá trị của loại hạt này không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là bài học quý giá về khai thác tài nguyên bản địa bền vững và hiệu quả.
