Nguồn gốc lịch sử và ngày giỗ tổ tri ân
 |
| Nghề làm hương ở Cao Thôn có lịch sử lâu đời, bắt nguồn từ khoảng cuối thế kỷ XVIII. |
Theo lời kể của các bậc cao niên trong làng và nhiều nguồn báo chí uy tín, người có công khai mở và truyền dạy nghề cho dân làng là Bà Đào Thị Khương. Tích xưa kể lại, bà đã học được bí quyết tinh túy của nghề làm hương xạ khi đi xa và sau đó truyền dạy lại cho người dân thôn Cao. Để tưởng nhớ công ơn to lớn của bà, người dân Cao Thôn đã tôn xưng bà là Bà tổ nghề hương và lập nhà thờ tổ để thờ cúng. Hằng năm, vào ngày 22/8 âm lịch, dân làng tề tựu tổ chức ngày giỗ Tổ nghề, cùng thắp nén hương tưởng nhớ bậc tiền nhân đã mang lại ấm no cho làng.
 |
| Một góc làng làm hương trầm thôn Cao. Ảnh: traveloka |
Bí quyết gia truyền: hồn cốt thảo mộc độc đáo
 |
| Hương Cao Thôn được làm hoàn toàn từ các loại thảo mộc tự nhiên, đặc biệt là sự kết hợp của khoảng từ 36 - 40 vị thuốc Bắc. Ảnh: Báo Hưng Yên |
Điều làm nên danh tiếng và sự khác biệt của hương trầm Cao Thôn chính là bí quyết gia truyền và sự tinh túy trong từng nguyên liệu. Hương Cao Thôn được làm hoàn toàn từ các loại thảo mộc tự nhiên, đặc biệt là sự kết hợp của khoảng từ 36 - 40 vị thuốc Bắc. Ông Nguyễn Như Khanh, Chủ tịch Hiệp hội làng nghề hương xạ thôn Cao, chia sẻ: "Một sản phẩm hương được làm ra là sự kết hợp của rất nhiều vị thuốc giống như một thang thuốc bắc, hoà quyện, tạo mùi hương đặc trưng của làng nghề hương thôn Cao. Khách hàng khi đã dùng sản phẩm hương thôn Cao mới biết được giá trị, cảm nhận được chất lượng sản phẩm."
Các vị thuốc quý như: Quế chi, hoàng đàn, hồi, hương bài, đinh hương, cam thảo... được lựa chọn và phối trộn theo tỷ lệ bí truyền của từng dòng họ, từng gia đình, tạo nên mùi thơm đặc trưng, thanh khiết và không lẫn vào đâu được. Quan trọng nhất là việc lựa chọn nguyên liệu an toàn và phối hợp hương liệu tự nhiên để tạo mùi thơm đặc biệt, thư thái mà không ảnh hưởng tới sức khỏe.
 |
| Quy trình làm hương vẫn giữ được nét thủ công tỉ mỉ, từ khâu chọn nguyên liệu, nghiền bột, trộn bột, se hương trên những que tăm này, đến công đoạn phơi hoặc sấy hương. |
Đặc biệt, phần tăm hương (thân hương) cũng được lựa chọn kỹ lưỡng. Trước đây, người dân thường dùng tre để làm tăm hương. Tuy nhiên, theo thời gian và để đảm bảo chất lượng, nhiều cơ sở đã chuyển sang sử dụng cây lồ ô hay còn gọi là cây luồng bởi đặc tính thẳng, bền chắc, giúp nén hương không bị cong vênh và cháy đều hơn. Quy trình làm hương vẫn giữ được nét thủ công tỉ mỉ, từ khâu chọn nguyên liệu, nghiền bột, trộn bột, se hương trên những que tăm này, đến công đoạn phơi hoặc sấy hương.
Làng nghề sôi động và những nghệ nhân giữ lửa
 |
| Mặc dù thu nhập không quá cao nhưng người làng nghề vẫn cố bám trụ sinh kế tại làng, để giữ cho làng cái nghề truyền thống không bị mai một theo thời gian. |
Khắp làng Cao Thôn, âm thanh sản xuất hương rộn ràng từ sáng sớm đến tối muộn. Từng chuyến xe chở nguyên liệu, vận chuyển hàng hóa ra vào tấp nập, mọi khoảng đất trống đều được tận dụng để phơi hương, làm cho vùng quê thêm rực rỡ và sôi động. Hiện nay, thôn Cao có gần 100 hộ làm nghề sản xuất hương và nhiều cửa hàng kinh doanh sản phẩm, thu hút thường xuyên khoảng 300 lao động, trong đó có hàng chục cơ sở sản xuất quy mô lớn. Thu nhập của người lao động từ 4 - 7 triệu đồng/người/tháng, góp phần tạo việc làm và ổn định đời sống cho người dân nông thôn.
Cơ sở sản xuất của anh Mai Xuân Mạnh là một trong những cơ sở làm hương lớn của thôn, đã kế nghiệp đến đời thứ 4. Anh Mạnh cho biết: gia đình anh sản xuất hầu hết các loại hương, từ hương nén, hương vòng, đến hương sào phục vụ nhu cầu tâm linh và các loại hương trầm tạo mùi thơm dễ chịu cho không gian sống, làm việc.
Nâng tầm giá trị và hướng phát triển bền vững
 |
| Những năm gần đây, ngoài sản xuất và phân phối hương trầm, làng Cao Thôn đã có kế hoạch phát triển làng nghề kết hợp du lịch. Sự độc đáo của màu sắc hương trầm khiến du khách thích thú đến tham quan, chụp ảnh, tạo thêm thu nhập cho làng nhờ các dịch vụ đi kèm. |
Để sản phẩm đứng vững trên thị trường, người dân Cao Thôn không ngừng cải tiến mẫu mã, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao chất lượng và quảng bá sản phẩm rộng rãi. Hương Cao Thôn luôn giữ được hình thức đẹp, có mùi thơm thanh tao, nhẹ nhàng, cháy đều và đậu tàn, nên được ưa chuộng, xuất đi khắp các tỉnh gần xa và bước đầu xuất khẩu.
Đồng chí Nguyễn Ngọc Hoan, Chủ tịch UBND xã Bảo Khê (cũ), cho biết: Địa phương có kế hoạch phát triển làng nghề theo hướng liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm gắn với du lịch. Đây là cơ sở để làng nghề phát triển sản xuất với quy mô tập trung, bền vững, góp phần phát huy nghề truyền thống, đem lại giá trị kinh tế cao cho người dân.
 |
| Làng hương Cao Thôn không chỉ là một làng nghề, mà còn là một phần hồn của văn hóa Việt, nơi mỗi nén hương không chỉ mang theo mùi thơm mà còn chứa đựng cả một câu chuyện dài về lịch sử, về sự kiên trì và niềm tự hào của những con người đang ngày đêm gìn giữ tinh hoa của cha ông. |
