Nếu như trước đây, bữa ăn gắn liền với sự tiết kiệm thời gian, chi phí và thường khép kín trong phạm vi gia đình, thì nay chúng được chia sẻ công khai như một “sân khấu trực tuyến”. Người trẻ không chỉ ăn, mà còn ghi lại, trình chiếu, bình luận và biến quá trình đó thành nội dung số. Theo DataReportal 2025, Việt Nam hiện có khoảng 79,8 triệu người dùng Internet (tương đương 78,8% dân số) và hơn 76,2 triệu tài khoản mạng xã hội (75,2% dân số). Những con số này cho thấy môi trường trực tuyến đã trở thành không gian phổ biến để nội dung ẩm thực lan toả rộng rãi.
Xu hướng này cũng phản ánh sự thay đổi trên toàn cầu. Một khảo sát của Deloitte 2023 ghi nhận hơn 60% Gen Z ở các nước phương Tây coi việc “nghĩ xem tối nay ăn gì” là một nỗi lo thường nhật, cho thấy ẩm thực đã vượt khỏi phạm vi nhu cầu sinh tồn để trở thành trải nghiệm xã hội. Trong khi đó, theo báo cáo của AiPalette 2025, có tới 64% Gen Z quốc tế sẵn sàng thử các hương vị mới hoặc sản phẩm giới hạn trong thực phẩm, phản ánh sự cởi mở của thế hệ trẻ với những trải nghiệm ẩm thực khác biệt.
Tại Việt Nam, sự trỗi dậy của các nền tảng video ngắn góp phần định hình cách tiếp cận mới. Theo TikTok Đông Nam Á 2023, mảng Food & Drink nằm trong top 3 lĩnh vực nội dung tăng trưởng nhanh nhất, chiếm khoảng 15% tổng lượt xem. Từ mukbang, review quán ăn cho đến những mâm cơm gia đình, tất cả đều có thể trở thành nội dung thu hút hàng triệu lượt xem và tạo trào lưu.
 |
| Anh Tiêu Hoàng Minh- nhà sáng tạo nội dung ẩm thực được nhiều người biết đến. |
Trên mạng xã hội, khán giả đã quen thuộc với những kênh ẩm thực như Bà Tân Vlog hay series “Ẩm thực mẹ làm”, nơi hình ảnh người phụ nữ gắn bó với gian bếp được khai thác mạnh mẽ. Tuy nhiên, trong số ít nhà sáng tạo nam giới theo đuổi mảng này, Tiêu Hoàng Minh (Min Mặn Mồi) lại nhận được sự đón nhận rộng rãi. Sinh năm 1992 tại Tây Ninh, từng có nhiều năm sinh sống ở Hàn Quốc, Minh khởi đầu bằng việc ghi lại những bữa cơm thường ngày gửi cho gia đình. Sự đồng cảm từ người xem đã biến những đoạn clip giản dị ấy thành nội dung thu hút hàng trăm nghìn lượt theo dõi. “Tôi chỉ nghĩ đơn giản là quay lại bữa cơm để gửi cho gia đình. Không ngờ khán giả lại yêu thích, từ đó tôi mới bắt đầu nghiêm túc hơn với việc làm nội dung”, Minh chia sẻ.
Điểm đáng chú ý là Minh mang đến sự kết hợp giữa ẩm thực Việt và Hàn. Những năm sinh sống ở nước ngoài giúp anh tạo ra nhiều biến tấu độc đáo: cơm trộn nhưng thêm nước mắm, kim chi ăn kèm cá kho… Khi trở về quê hương, anh tiếp tục khai thác phong cách ấy nhưng gắn bó nhiều hơn với các món ăn dân dã như mắm ruốt xào, canh chua, rau luộc chấm mắm. Đây không chỉ là câu chuyện về món ăn, mà còn phản ánh sự giao thoa và thích nghi của ẩm thực Việt trong bối cảnh toàn cầu hoá.
Xét trong bối cảnh chung, thế hệ trẻ giờ đây sử dụng nền tảng số để kể chuyện ẩm thực một cách gần gũi và đời thường, nhưng vẫn khơi gợi được chia sẻ và kết nối văn hoá. Đây cũng là minh chứng cho sự chuyển dịch từ việc “ăn để no” sang “ăn để trải nghiệm” – xu hướng ngày càng rõ nét trong xã hội số.
Phản hồi từ khán giả cho thấy sự lan toả không chỉ dừng lại ở giải trí. Có người bình luận: “Nhờ anh mà em mới biết ẩm thực miền Tây có nhiều món lạ như vậy.” Một khán giả miền Bắc chia sẻ: “Em thử nấu theo công thức, ban đầu hơi lạ vì vị ngọt, nhưng sau khi biến tấu lại thì cả nhà đều khen ngon”. Những trải nghiệm này phản ánh thực tế: nội dung ẩm thực trực tuyến có thể trở thành cầu nối vùng miền, đồng thời mở ra đối thoại về khẩu vị và tập quán ăn uống trong cùng một quốc gia.
Câu chuyện của Minh phản ánh rõ nét sự thay đổi cách thưởng thức ẩm thực trong kỷ nguyên số. Người xem không chỉ dừng lại ở việc nhìn thành phẩm, mà còn dõi theo hành trình nấu nướng, cách kết hợp nguyên liệu, thậm chí là những câu chuyện đời thường lồng ghép phía sau. Mỗi clip trở thành một trải nghiệm đa giác quan, nơi người ta không chỉ “ăn bằng miệng”, mà còn “ăn bằng mắt và tai”.
 |
| Hình ảnh quen thuộc của Min Mặn Mồi trong các chương trình kết nối nông sản Việt với người tiêu dùng. |
Từ góc nhìn xã hội, sáng tạo nội dung ẩm thực mở ra cơ hội cho giới trẻ: vừa giữ gìn văn hoá, vừa phát triển kinh tế cá nhân. Tuy nhiên, thách thức cũng hiện hữu: thương mại hoá quá mức có thể khiến nội dung trở nên lặp lại, mất bản sắc; trong khi yêu cầu của khán giả ngày càng cao đòi hỏi sự đổi mới liên tục.
Dù vậy, có thể thấy rằng ẩm thực thời 4.0 đã vượt xa khái niệm “ăn để no”. Nó trở thành một trải nghiệm số, nơi món ăn mang theo câu chuyện, ký ức và văn hoá, được chia sẻ với hàng triệu người chỉ qua một màn hình nhỏ. Và chính những nhân vật như Min Mặn Mồi cho thấy, từ một bữa cơm đời thường, người trẻ hoàn toàn có thể biến ẩm thực thành ngôn ngữ kết nối và lan tỏa trong cộng đồng.
