Ớt chào mào sở hữu vị cay dịu, giòn và có thể ngâm muối lâu mà không mất hương vị. Với người Sán Chỉ, món mèn mén, thịt gác bếp hay cá suối đều khó tròn vị nếu thiếu chén muối ớt chào mào trên mâm.
Ban đầu, anh Quạn chỉ mang giống ớt mọc hoang về trồng để phục vụ gia đình. Khi nhiều người tìm mua, anh dần mở rộng diện tích và đến năm 2019 chuyển sang canh tác hữu cơ, dùng phân gà hoai mục thay phân hóa học. Cây sinh trưởng tốt hơn và giữ nguyên chất lượng đặc trưng.
 |
| Ớt chào mào được chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao tỉnh Quảng Ninh từ năm 2023 và được giới thiệu tại nhiều sự kiện thương mại của tỉnh (Trong ảnh: Anh Lỷ Văn Quạn bên sản phẩm ớt chào mào do anh sản xuất) |
Từ sản phẩm ớt tươi, anh nghiên cứu chế biến thêm muối ớt, ớt ngâm tỏi muối, ớt khô, ớt bột… không sử dụng chất bảo quản, được thị trường đón nhận qua các kênh bán hàng trực tuyến.
Năm 2023, sản phẩm ớt chào mào được công nhận OCOP 3 sao tỉnh Quảng Ninh, doanh thu đạt 300–400 triệu đồng mỗi năm.
Giống ớt này khá “khó tính”: chỉ phát triển tốt nếu trồng theo phương pháp hữu cơ, còn dùng phân hóa học cây dễ héo rũ. Điều này tạo thách thức trong mở rộng diện tích nhưng đồng thời giúp sản phẩm giữ được lợi thế sạch và an toàn.
Được địa phương hỗ trợ kết nối thị trường, sản phẩm ớt chào mào đã có mặt tại một số nhà hàng lớn ở Quảng Ninh, tiếp cận khách thành phố và du khách.
 |
| Anh Lỷ Văn Quạn đầu tư giàn lưới trồng ớt nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm. |
Không dừng lại ở mô hình hộ gia đình, anh Quạn hiện mở rộng hơn 2 ha và liên kết 6 hộ dân tham gia trồng theo quy trình thống nhất. Trong đó, gia đình anh Chíu Chằn Sếnh canh tác khoảng 0,5 ha, mang lại thu nhập khoảng 40 triệu đồng/năm.
Chính quyền địa phương đánh giá đây là mô hình phát huy tốt tiềm năng bản địa, tạo thêm việc làm và thu nhập cho người dân. Năm 2023, sản phẩm được Hội Nông dân tỉnh tôn vinh là sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu; năm 2024, dự án giành giải Nhì cuộc thi “Ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo” cấp tỉnh.
Câu chuyện của anh Lỷ Văn Quạn cho thấy những sản vật tưởng như bình thường quanh cuộc sống miền núi vẫn có thể trở thành hàng hóa đặc sản, nếu có tư duy khai thác đúng hướng. Từ một cây dại trên đồi, ớt chào mào nay góp phần nâng cao đời sống bà con Sán Chỉ, đồng thời khơi dậy tinh thần khởi nghiệp cho thanh niên vùng cao.
