Tại phiên thảo luận sáng 28/10 về báo cáo giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực, đại biểu Trần Văn Tuấn (Đoàn Bắc Ninh) nhấn mạnh cần có chính sách vừa khuyến khích, vừa bắt buộc trồng cây xanh dọc các tuyến giao thông nhằm mang lại lợi ích kinh tế và môi trường.
Theo ông Tuấn, diện tích đất hai bên các tuyến đường hiện rất lớn nhưng chưa được quy định cụ thể về quản lý và trồng cây xanh nên chủ yếu để cỏ dại mọc, gây lãng phí. Hàng năm, ngân sách vẫn phải chi cho việc xử lý cỏ, thậm chí dùng hóa chất hoặc đốt thủ công, làm tăng ô nhiễm môi trường.
Nếu có cơ chế phát triển cây xanh bài bản, diện tích này có thể trở thành nguồn tài nguyên quan trọng, góp phần giảm áp lực lên quỹ đất rừng đang ngày càng thu hẹp.
Việc trồng cây xanh ven đường được đánh giá mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Trước hết, cây xanh giúp cải thiện chất lượng không khí, giảm bụi và tiếng ồn trên những tuyến giao thông có mật độ phương tiện cao. Ở khu vực đồi núi, hệ thống cây xanh còn đóng vai trò giữ đất, chống xói mòn, hạn chế sạt lở trong mùa mưa lũ.
Không chỉ bảo vệ môi trường, cây xanh góp phần nâng cao giá trị cảnh quan, tạo không gian đường phố đẹp mắt, từ đó thúc đẩy phát triển du lịch và dịch vụ. Môi trường sống trong lành hơn cũng giúp giảm chi phí y tế liên quan đến các bệnh do ô nhiễm. Bên cạnh đó, hoạt động trồng và chăm sóc cây còn tạo thêm việc làm cho người dân địa phương.
Thực tế cho thấy, nhiều vùng nông thôn được coi là “đáng sống” chính là nhờ có hệ thống cây xanh phong phú – từ rừng, vườn đến những tuyến đường rợp bóng – mang lại không gian xanh, sạch, đẹp, trở thành điểm đến hấp dẫn du khách.
 |
| Đại biểu Trần Văn Tuấn thảo luận tại nghị trường. Ảnh: Media Quốc hội. |
Từ những phân tích nêu trên, đại biểu đoàn Bắc Ninh đề xuất bốn nhóm chính sách cụ thể nhằm khuyến khích và bắt buộc các tổ chức, cá nhân tham gia trồng cây xanh ven đường.
Nhóm chính sách thứ nhất tập trung vào cơ chế tài chính, thuế và phí. Theo đó, cần có hỗ trợ trực tiếp cho cộng đồng và doanh nghiệp thực hiện trồng và chăm sóc cây xanh; đồng thời quy định ưu đãi thuế, cho phép tính các khoản chi phí này vào chi phí hợp lệ khi xác định thuế thu nhập doanh nghiệp. Đại biểu cũng đề xuất xem xét miễn, giảm phí sử dụng lòng, lề đường hoặc phí quảng cáo ngoài trời đối với các đơn vị tham gia, kết hợp hỗ trợ giống cây, kỹ thuật và thành lập quỹ trồng cây từ ngân sách Nhà nước cũng như nguồn xã hội hóa.
Nhóm chính sách thứ hai hướng đến việc thúc đẩy phong trào trồng cây trong toàn xã hội. Các hoạt động như “Tết trồng cây”, “Ngày Môi trường thế giới” cần được triển khai thiết thực và hiệu quả hơn để nâng cao nhận thức cộng đồng. Đồng thời, cần vinh danh tổ chức, cá nhân tích cực trồng và chăm sóc cây xanh, xem đây là tiêu chí xét danh hiệu “doanh nghiệp xanh”, qua đó gắn hoạt động trồng cây với trách nhiệm xã hội và uy tín thương hiệu của doanh nghiệp.
Nhóm chính sách thứ ba liên quan đến quy hoạch và cơ chế phân chia lợi ích. Đại biểu đề nghị quy định bắt buộc các khu công nghiệp, cụm công nghiệp và công trình xây dựng phải trồng cây dọc các tuyến giao thông kết nối. Bên cạnh đó, địa phương cần được giao chỉ tiêu trồng cây hàng năm, trong đó có phần chỉ tiêu dành riêng cho hai bên đường giao thông. Khi phê duyệt dự án giao thông, cần đưa hạng mục cây xanh vào thiết kế và dự toán chi phí ngay từ đầu.
Nhóm chính sách thứ tư tập trung vào việc ứng dụng công nghệ và chọn loại cây phù hợp theo từng vùng sinh thái. Cần xây dựng ứng dụng để cộng đồng và doanh nghiệp phản ánh tình trạng cây xanh ven đường, giúp cơ quan chức năng theo dõi, chăm sóc và bảo vệ kịp thời. Đồng thời, ưu tiên lựa chọn những loài cây bản địa, có giá trị sinh thái và tính biểu tượng cao.
Cũng tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (Đoàn Gia Lai) bày tỏ lo ngại về tình trạng rừng tự nhiên tiếp tục bị thu hẹp qua nhiều năm. Ông đề nghị báo cáo giám sát cần bổ sung số liệu cụ thể hơn, đặc biệt là điều tra tình trạng sử dụng gỗ quý tự nhiên để sản xuất đồ nội thất như bàn ghế, tủ và giường.
Theo ông Hiếu, muốn bảo vệ rừng hiệu quả phải giải quyết đúng hai nguyên nhân cốt lõi: phá rừng để khai thác gỗ và chuyển đổi đất rừng phục vụ các dự án phát triển kinh tế. Vì vậy, cần nhìn thẳng vào thực trạng để hoàn thiện chính sách, pháp luật, đảm bảo giữ được rừng tự nhiên còn lại.
 |
| Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (Đoàn Gia Lai) góp ý vào báo cáo giám sát. Ảnh: Media Quốc hội. |
Cùng quan điểm bảo vệ môi trường, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (Đoàn Gia Lai) cho rằng báo cáo giám sát chưa làm rõ thực trạng rừng tự nhiên bị thu hẹp nhiều năm qua. Ông nhấn mạnh cần điều tra, thống kê cụ thể việc sử dụng gỗ quý tự nhiên trong sản xuất đồ gỗ như bàn ghế, giường, tủ.
Đại biểu phân tích, muốn bảo vệ rừng phải giải quyết hai vấn đề gốc rễ. Thứ nhất, phá rừng lấy gỗ làm vật dụng. Vấn đề thứ hai là chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng phục vụ phát triển kinh tế
Ông dẫn ví dụ nhiều quốc gia như Na Uy, Trung Quốc đã xây dựng luật nghiêm khắc chống phá rừng và có bước tiến lớn trong bảo vệ, phục hồi rừng. Việt Nam cần kiên quyết hơn, với những chế tài đủ mạnh để giữ cho bằng được rừng tự nhiên còn lại.
