Một trong những loài cá mang tính biểu tượng nhất ở Nhật Bản là cá Koi (鯉, cá chép) còn được gọi là Nishikigoi. Cá chép Koi là loài cá rất quen thuộc với người dân Nhật Bản và chúng có thể được nhìn thấy không chỉ trong các bể cá mà còn trên khắp Nhật Bản. Ví dụ, chúng có thể được tìm thấy trong các đền thờ và khu vườn Nhật Bản, thậm chí trong ao của nhà riêng! Không quá lời khi nói rằng cá koi có vai trò trung tâm trong văn hóa Nhật Bản. Nhưng cá koi là loại cá gì và tại sao nó lại trở nên phổ biến ở Nhật Bản đến vậy? Trong bài viết này, chúng ta sẽ xem xét những bí mật của cá koi từ nhiều góc độ khác nhau.
Cá Koi là gì?
Cá Koi là loài cá nước ngọt sống rộng rãi ở sông, ao và đầm lầy trên khắp Nhật Bản. Nó là loài cá ăn tạp và ăn bất cứ thứ gì có trong nước. Chúng ăn thức ăn động vật như động vật có vỏ như ốc ao, động vật giáp xác như tôm càng và ấu trùng côn trùng như chuồn chuồn, cũng như thức ăn thực vật như tảo. Đôi khi, côn trùng và trái cây như quả hồng rơi xuống mặt nước và chúng cũng sẽ ăn. Cá Koi thực sự ăn bất cứ thứ gì có thể tìm thấy trong nước!
Koi tượng trưng cho điều gì ở Nhật Bản?
Cá Koi đã được yêu thích ở Nhật Bản và chúng được đặc trưng bởi sức mạnh và sự thành công trong một thời gian rất dài. Cá Koi về cơ bản đại diện cho bất cứ thứ gì tốt; may mắn, thịnh vượng, sức sống, trường thọ và gắn liền rất chặt chẽ với bản sắc văn hóa Nhật Bản. Tuy nhiên, cá koi xuất hiện lần đầu tiên ở Trung Quốc khoảng 2.500 năm trước và chỉ đến Nhật Bản nhiều thế kỷ sau đó. Cá Koi lần đầu tiên được giới thiệu vào đầu thế kỷ 19 như một nguồn thực phẩm. Chỉ sau một thời gian, người ta mới bắt đầu nuôi cá và cũng bắt đầu nuôi cá koi. Trước tiên, chúng ta hãy xem xét kỹ hơn một số yếu tố khiến cá koi trở nên nổi tiếng.
Sức sống mạnh mẽ
Cá Koi là một trong những sinh vật sống mạnh nhất dưới nước và có thể bơi mạnh mẽ ngay cả trong ao nước lạnh. Chúng cũng to và cứng cáp, đó có thể là lý do tại sao chúng trông rất cứng rắn so với các loài cá khác. Vì kích thước lớn và khả năng sống lâu nên chúng đã trở thành biểu tượng của sự may mắn và sức khỏe.
Tuổi thọ
Tuổi thọ trung bình của cá koi là hơn 20 năm và tùy thuộc vào từng giống cá và loài, nhưng một số cá koi có thể sống hơn 70 năm. Đó là một cuộc sống rất dài và do đó cá Koi được coi là biểu tượng của sức khỏe và sự trường thọ. Người ta nói rằng tuổi thọ trung bình của cá koi trong tự nhiên khác với cá koi trong điều kiện nuôi nhốt.
Truyền thuyết cá chép leo thác
Có một truyền thuyết Trung Quốc về cá koi kể rằng chúng khỏe đến mức có thể bơi ngược dòng và thậm chí lên đến đỉnh thác. Sau khi vượt qua các thử thách và gặp nhiều khó khăn, cá koi khi lên đến đỉnh thác sẽ hóa thành một con rồng đầy sức mạnh.
“Cá chép” của Koson Ohara năm 1935
Ở Nhật Bản, truyền thuyết này tồn tại dưới thuật ngữ “Tōryu-mon”, có nghĩa là “cánh cổng thành công”. Câu chuyện gợi ý rằng bạn không thể trở thành bậc thầy trong lĩnh vực của mình nếu không trải qua khó khăn, nhưng nếu bạn thử thách bản thân đến mức không thể, nó sẽ dẫn bạn đến thành công.
Màu sắc của cá Koi
Màu sắc của cá koi thay đổi tùy theo giống của chúng. Nhiều loài cá chép thường thấy ở sông suối thường có màu nâu nhạt nhưng Nishikigoi lại có rất nhiều màu sắc khác nhau. Có Nishikigoi với hoa văn màu đỏ và trắng; màu đỏ, trắng và đen. Ngoài ra còn có Nishikigoi màu vàng rực rỡ. Nishikigoi được mệnh danh là “Viên ngọc bơi lội” bởi vẻ đẹp và sự quý phái của chúng đã mê hoặc tất cả những ai nhìn thấy chúng.
Cá Koi giá bao nhiêu?
Khi cá koi ngày càng trở nên phổ biến trên khắp thế giới, việc nhân giống ngày càng tăng cường và tạo ra hàng trăm loại cá koi. Giá của nó cũng dao động tùy thuộc vào loại và tình trạng của từng cá koi và chúng thuộc về loại nào trong số mười ba loại chung. Tình trạng cá càng tốt, màu sắc và dòng dõi càng đẹp thì giá thành tất nhiên càng cao. Loại cá koi đắt nhất được gọi là Kohaku và giá của chúng có thể lên tới vài triệu yên (một yên tương đương 170VNĐ). Năm 2017, con cá koi đắt nhất từng được bán với giá khổng lồ 200 triệu Yên (1,8 triệu USD). Nhưng không phải tất cả cá koi đều đắt tiền, Nishikigoi giá cả phải chăng nhất có thể có giá chỉ 500 yên.
Ngày nay, việc nhân giống đang được thực hiện để tạo ra cá koi đẹp hơn và nghiên cứu đang được tiến hành hàng ngày. Trên thực tế, việc nhân giống cá koi đang được rất coi trọng ở Nhật Bản. Ngoài ra còn có các cuộc thi đánh giá màu sắc, tình trạng và vẻ đẹp của Nishikigoi.
Cá Koi và vườn Nhật Bản
Cá koi đã được nuôi trong các ao bên trong nhiều khu vườn Nhật Bản. Tuy nhiên, vẻ đẹp quý phái của cá koi lại hòa quyện với vẻ sang trọng của khu vườn Nhật Bản, tạo nên một thế giới quan Nhật Bản duyên dáng. Ở một số khu vườn Nhật Bản, bạn có thể trải nghiệm cho cá koi ăn. Một số người trong số họ bán thức ăn cho cá koi.
Cá Koi và đền thờ
Đến bây giờ bạn đã biết rằng cá Koi có mối liên hệ chặt chẽ với văn hóa Nhật Bản và điều này có nghĩa là chúng cũng có mối liên hệ chặt chẽ với các đền thờ Nhật Bản . Thậm chí còn có một ngôi đền thờ cá chép, Đền thờ Kurihashi Yasaka ở Thành phố Kuki, Tỉnh Saitama . Trước cổng torii thường có tượng đá của sinh vật huyền thoại giống sư tử được gọi là “komainu (狛犬)” là sứ giả của các vị thần. Tuy nhiên, tại đền Kurihashi Yasaka, sứ giả của thần linh đứng trước đền thờ của họ lại là một con cá chép. Đây là loại rất hiếm ở Nhật Bản.
Ngôi đền này cũng lưu giữ “Goshuin (御朱印)” (con tem) với thiết kế hình cá chép. Goshuin là món quà lưu niệm khi bạn đến thăm ngôi đền, một số người sưu tập tem cũng sưu tập những con tem này. Nếu bạn quan tâm đến con tem Goshuin của ngôi đền này, hãy hỏi nhân viên đền thờ để lấy nó.
Cá Koi và truyền thống ngày thiếu nhi
Trong tất cả các ngày lễ ở Nhật Bản , Ngày Trẻ em là ngày gắn liền với cá koi. Vào ngày này, nhiều gia đình tổ chức lễ mừng cho sự phát triển khỏe mạnh của con cái họ. Đây cũng là ngày để tạ ơn người mẹ đã sinh ra con. Ban đầu, đây là ngày cầu mong cho các bé trai phát triển khỏe mạnh, nhưng thời thế đã thay đổi và bây giờ là ngày cầu mong cho tất cả trẻ em phát triển khỏe mạnh.
Vào Ngày Thiếu nhi, bạn có thể chứng kiến “koinobori” những chiếc tất gió hình cá chép. Phong tục này được cho là bắt đầu từ thời Edo (1603-1868). Lúc đầu, các chiến binh samurai treo cờ trước lối vào, nhưng sau đó, người dân thị trấn cũng bắt đầu làm như vậy. Lý do trưng bày những chiếc tất gió hình cá chép được cho là có liên quan sâu sắc đến truyền thuyết cá chép trèo thác đã giới thiệu ở trên và mong muốn con cái lớn lên khỏe mạnh như cá chép.
Cá Koi có liên quan sâu sắc đến phong tục và văn hóa Nhật Bản từ thời cổ đại. Từ lâu, cá koi đã làm say lòng biết bao người Nhật. Chúng có những phẩm chất mạnh mẽ mà nhìn chung mọi người đều muốn có và người Nhật tin rằng cá koi cũng dũng cảm như samurai ngày xưa.
Tại Việt Nam, phong trào chơi cá Koi trong ao hồ cũng đã du nhập vào nước ta những năm 80. Những con cá Koi đầu tiên được cho là do người Nhật Bản, Trung Quốc mang theo đường sách tay trong quá trình kinh doanh, đến hiện tại do nhu cầu thị hiếu ngày càng lớn trong nhân dân, nhiều trang trại cho sinh sản nhân giống cá Koi phục vụ thị trường trên khắp cả nước. Theo một số chủ trang trại cá Koi cho biết để có một con cá Koi thân hình thuôn dài, không béo quá, màu sắc trên thân phải rõ từng mảng màu cần phải có kỹ thuật chăm sóc và lựa chọn thức ăn phù hợp.
Bài tới chúng tôi sẽ giới thiệu với bạn đọc những bộ màu trên thân cá Koi
Mạnh Tuấn - theo Koifish Japan News
