Trong suốt gần 20 năm, nghệ sĩ gốc Slovakia Tomáš Libertíny đã tìm ra một cách hợp tác độc đáo với… những cộng sự có cánh: đàn ong mật. Từ sáp ong nguyên chất, ông và “đồng nghiệp” của mình đã tạo nên những tác phẩm điêu khắc mang đậm dấu ấn giao thoa giữa tự nhiên và nghệ thuật đương đại.
Công việc bắt đầu từ việc Libertíny thiết kế những bộ khung tạo hình – có thể làm từ kim loại hoặc vật liệu phân hủy sinh học – rồi đặt chúng vào bên trong một tổ ong đang sinh sống. Trên nền khung đó, hàng nghìn con ong miệt mài kiến tạo từng ô sáp lục giác hoàn hảo, lớp này chồng lớp khác, trong quá trình kéo dài nhiều tuần.
Để định hướng đàn ong, ông điều chỉnh các yếu tố của môi trường sống: nhiệt độ, vị trí đặt khung, lối ra vào… và đôi khi thêm các sắc tố mà loài ong không nhận biết được, nhằm tạo hiệu ứng chuyển màu tinh tế mà vẫn giữ nguyên cấu trúc tự nhiên của sáp. Trong toàn bộ quá trình, Libertíny đóng vai trò như một “đạo diễn vô hình”, để thiên nhiên tự vận hành nhưng vẫn đi theo ý tưởng nghệ thuật của mình.
Hình thái tác phẩm rất đa dạng: từ bình hoa gợi nhớ tới gốm cổ Hy Lạp – La Mã, tượng bán thân mang phong cách cổ điển, cho đến những mô hình sọ người chứa đựng suy ngẫm về sự sống và cái chết. Mỗi khối sáp hoàn chỉnh không chỉ là một vật thể nghệ thuật, mà còn là minh chứng của thời gian, sự cộng sinh và tính phù du.
Libertíny gọi phương pháp này là “Slow Art” – nghệ thuật chậm – khi nhịp điệu của thiên nhiên trở thành yếu tố trung tâm, tương phản hoàn toàn với guồng quay vội vã của xã hội công nghiệp. Tác phẩm của ông đã xuất hiện tại nhiều không gian nghệ thuật danh tiếng, từ MoMA New York đến các triển lãm nghệ thuật quốc tế 2 năm/lần, và thu hút đông đảo người yêu nghệ thuật cùng những ai quan tâm tới mối liên hệ giữa con người và tự nhiên.
Thu Thủy
