Từ mái nhà đến vườn cảnh: Hội viên Hội Sinh vật cảnh hưởng lợi từ chính sách mới về điện mặt trời

Hội viên Hội Sinh vật cảnh, cùng với hàng triệu hộ gia đình, nhà vườn và các doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp, đang cảm nhận rõ những lợi ích thiết thực từ chính sách mới về điện mặt trời. Chính sách này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất, mà còn tạo động lực để người dân mạnh dạn ứng dụng năng lượng sạch trong đời sống và công việc hằng ngày.

Khách hàng của EVN trải dài khắp các lĩnh vực trong xã hội. Trước hết, đông đảo nhất vẫn là các hộ gia đình – những người sử dụng điện gắn liền với từng bữa cơm, giờ học, giờ làm việc và cả những phút giây giải trí, kết nối thông tin. Bên cạnh đó là các cơ quan hành chính, trường học, bệnh viện, đơn vị lực lượng vũ trang – những nơi mà dòng điện không chỉ phục vụ công việc chuyên môn mà còn bảo đảm cho sự vận hành thông suốt của cả hệ thống y tế, giáo dục, quốc phòng và an ninh xã hội.

Đặc biệt, khối doanh nghiệp thuộc nhiều quy mô khác nhau, từ các cơ sở sản xuất nhỏ đến các tập đoàn lớn, khu công nghiệp, trung tâm thương mại hay dịch vụ hiện đại, chính là nhóm khách hàng quan trọng bậc nhất. Họ tiêu thụ lượng điện khổng lồ, đồng thời trực tiếp tạo ra giá trị vật chất, công ăn việc làm và đóng góp cho sự phát triển chung. Không kém phần quan trọng là khối khách hàng trong lĩnh vực nông nghiệp – từ trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản cho đến dịch vụ hậu cần. Nguồn điện ổn định giúp họ cơ giới hóa, tự động hóa quy trình sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.

Có thể thấy, khách hàng của EVN không chỉ là một nhóm riêng biệt mà chính là toàn bộ nền kinh tế và đời sống xã hội. Bởi bất kỳ hoạt động nào, từ sản xuất, sinh hoạt, nghiên cứu cho đến sáng tạo, đều cần đến điện năng. Điều đó cũng đồng nghĩa EVN không đơn thuần là một nhà cung cấp điện, mà còn là “người bạn đồng hành về năng lượng”, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm an sinh, an ninh năng lượng quốc gia và hướng đến phát triển bền vững.

Trong thời gian qua, việc người dân và doanh nghiệp chủ động lắp đặt hệ thống điện gió, điện mặt trời để phục vụ nhu cầu sinh hoạt và sản xuất riêng, không kinh doanh điện, đang được gọi bằng thuật ngữ hành chính ngành điện là “phát triển nguồn điện tự sản xuất, tự tiêu thụ không đấu nối với lưới điện quốc gia”. Về bản chất, đây không khác gì việc mua một máy phát điện phục vụ nội bộ, chỉ khác ở chỗ điện mặt trời hay điện gió có chi phí đầu tư lớn hơn nhưng thân thiện môi trường và phù hợp trong dài hạn, bên cạnh đó cũng góp phần giảm tải việc tiêu thụ điện năng trên lưới điện quốc gia.

Có thể thấy điểm chung của hai Nghị định số 135/2024/NĐ-CP của Chính phủ: Quy định cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ và Nghị định số 58/2025/NĐ-CP của Chính phủ: Quy định chi tiết một số điều của Luật Điện lực về phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới

Vai trò của EVN và các đơn vị trực thuộc chịu trách nhiệm thống kê, quản lý điện mặt trời tự tiêu thụ, đồng thời đơn giản hóa tối đa thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp yên tâm đầu tư vào năng lượng tái tạo. Đây là một chủ trương có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh toàn xã hội đang nỗ lực chuyển đổi sang các nguồn năng lượng sạch, bền vững, góp phần bảo vệ môi trường, tiết kiệm chi phí và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Hội viên Hội Sinh vật cảnh Việt Nam, nắm rõ và thực hiện đúng những quy định này sẽ mang lại lợi ích thiết thực, bởi điện năng không chỉ phục vụ sinh hoạt gia đình mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, chăm sóc, bảo quản và phát triển kinh tế vườn, sinh vật cảnh, một lĩnh vực gắn bó mật thiết với nông nghiệp xanh và môi trường sinh thái. - (Ảnh AI minh họa)

Với Hội viên Hội Sinh vật cảnh Việt Nam, việc nắm rõ và thực hiện đúng những quy định này sẽ mang lại lợi ích thiết thực, bởi điện năng không chỉ phục vụ sinh hoạt gia đình mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, chăm sóc, bảo quản và phát triển kinh tế vườn, sinh vật cảnh, một lĩnh vực gắn bó mật thiết với nông nghiệp xanh và môi trường sinh thái.

Theo quy định tại Nghị định 135/2024/NĐ-CP và Nghị định 58/2025/NĐ-CP, các hộ gia đình và doanh nghiệp khi lắp đặt điện mặt trời, điện gió để tự sử dụng không đấu nối với lưới điện quốc gia, không cần phải đăng ký thủ tục hành chính phức tạp mà chỉ cần gửi thông báo đơn giản về công suất, địa điểm lắp đặt đến Sở Công Thương hoặc đơn vị điện lực địa phương. Việc thông báo này hoàn toàn có thể thực hiện trực tuyến, nhanh gọn, không mất nhiều thời gian, không yêu cầu phê duyệt hay ký xác nhận.

Điều đó có nghĩa, cơ quan chức năng không đặt thêm gánh nặng hành chính lên vai người dân, mà chỉ cần họ cung cấp thông tin để ngành điện nắm số liệu, bảo đảm quản lý an toàn, minh bạch. Nói cách khác, thông báo lắp đặt không phải là “xin phép” hay “xin cấp giấy phép”, mà đơn thuần chỉ là một bước kỹ thuật nhằm giúp ngành điện tổng hợp và báo cáo chính xác tình hình phát triển nguồn điện tái tạo trên cả nước.

Đây là điểm mấu chốt mà hội viên Hội Sinh vật cảnh cần hiểu đúng. Bởi thực tế đã có những thông tin chưa chính xác lan truyền, cho rằng người dân sẽ bị xử phạt nếu không đăng ký hay không thông báo khi lắp đặt điện mặt trời. Nhiều người từ đó lo lắng rằng thủ tục rườm rà, gây phiền hà, làm mất động lực đầu tư vào năng lượng sạch.

Tuy nhiên, theo lời giải thích chính thức của ông Nguyễn Quốc Dũng – Trưởng ban Kinh doanh Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), thì việc thông báo chỉ là để EVN và các đơn vị điện lực nắm được số liệu phục vụ quản lý, vận hành lưới điện, bảo đảm an toàn và hoạch định kế hoạch cung ứng điện đầy đủ cho khách hàng, hoàn toàn không phải để “làm khó” người dân. Tinh thần của cả hai nghị định là khuyến khích và tạo thuận lợi tối đa, chứ không đặt thêm rào cản hành chính.

Trong quá trình biên soạn các nghị định này, Chính phủ đã tính đến thực tế xã hội đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng sử dụng năng lượng xanh. Các hộ gia đình ở nông thôn, nhà vườn trồng hoa, cây cảnh, trang trại chăn nuôi hay doanh nghiệp chế biến nông sản đều có nhu cầu sử dụng điện lớn, ổn định, liên tục.

Hệ thống điện mặt trời mái nhà, hay điện gió quy mô nhỏ, nếu được lắp đặt hợp lý sẽ giúp tiết kiệm chi phí tiền điện hàng tháng, giảm áp lực phụ thuộc vào nguồn điện lưới quốc gia, đồng thời góp phần giảm phát thải khí nhà kính. Với những hộ nông dân làm sinh vật cảnh, nguồn điện ổn định giúp vận hành hệ thống tưới tiêu tự động, chiếu sáng nhà vườn, vận hành quạt mát, máy điều hòa vi khí hậu hay hệ thống phun sương giữ ẩm cho cây. Có điện chủ động cũng đồng nghĩa có thể kéo dài thời gian làm việc, tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, nhất là khi thời tiết nắng nóng, nhu cầu sử dụng điện cho chăm sóc cây cảnh tăng cao.

Một điều quan trọng cần lưu ý là bản chất của việc lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự tiêu thụ không khác gì việc mua một máy phát điện phục vụ nội bộ. Nếu trước đây nhiều gia đình ở nông thôn hay trang trại đã quen thuộc với việc dùng máy phát điện chạy dầu, chạy xăng để chủ động nguồn điện khi mất điện lưới, thì nay điện mặt trời là lựa chọn hiện đại, thân thiện môi trường và tiết kiệm hơn về lâu dài. Điểm khác biệt chỉ nằm ở nguồn năng lượng đầu vào: ánh sáng mặt trời thay cho xăng, dầu.

Còn về nguyên lý sản xuất điện, tất cả đều phải qua máy phát điện – mắt xích trung tâm biến đổi năng lượng sơ cấp thành điện năng. Vì thế, có thể hiểu điện mặt trời tự tiêu thụ chỉ là một hình thức chủ động tạo nguồn điện nội bộ, không hề liên quan đến việc kinh doanh điện hay bán điện lên hệ thống điện quốc gia. Do đó, việc yêu cầu thông báo lắp đặt chỉ để quản lý số liệu, chứ không thể coi là một thủ tục hành chính giống như xin phép kinh doanh hay đấu nối vào lưới điện.

Đi sâu hơn, Nghị định 135/2024/NĐ-CP tại Điều 6 nêu rõ: trước khi lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ không đấu nối với hệ thống điện quốc gia, tổ chức, cá nhân cần thông báo công suất và địa điểm cho Sở Công Thương, đơn vị điện lực địa phương, đồng thời báo cho cơ quan quản lý xây dựng và phòng cháy chữa cháy để được hướng dẫn, theo dõi. Điều này có ý nghĩa thực tiễn rất lớn, bởi hệ thống điện mặt trời là công trình có liên quan đến an toàn xây dựng, an toàn điện và phòng cháy.

Việc thông báo không chỉ giúp cơ quan quản lý nắm số liệu mà còn để họ có thể tư vấn, hỗ trợ người dân lắp đặt đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, bảo đảm an toàn cho gia đình, cộng đồng và hệ thống điện nói chung. Bên cạnh đó, nghị định cũng đưa ra hàng loạt chính sách khuyến khích: miễn trừ giấy phép hoạt động điện lực, không giới hạn công suất đối với hệ thống không đấu nối; được hưởng ưu đãi thuế theo quy định; không phải điều chỉnh quy hoạch đất; khuyến khích lắp đặt thiết bị lưu trữ điện để nâng cao độ ổn định và an toàn vận hành. Những quy định này cho thấy Nhà nước đã tạo hành lang pháp lý rất thông thoáng, không chỉ khuyến khích mà còn hỗ trợ tối đa cho người dân và doanh nghiệp.

Tương tự, Nghị định 58/2025/NĐ-CP cũng quy định chi tiết về quy trình phát triển nguồn điện tự sản xuất, tự tiêu thụ. Đối với hệ thống không đấu nối, thủ tục chỉ dừng lại ở việc thông báo, không phát sinh đăng ký hay xin cấp phép. Với hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời dưới 100 kW, chỉ cần gửi một thông báo đơn giản theo mẫu; với hệ thống dưới 1.000 kW, cũng chỉ yêu cầu thông báo thông tin cơ bản, hoàn toàn không có bước xét duyệt. Đây là sự khác biệt căn bản so với những hoạt động sản xuất kinh doanh điện, vốn đòi hỏi giấy phép và sự thẩm định chặt chẽ. Nói cách khác, Nhà nước đã chính thức “cởi trói” thủ tục, biến việc lắp đặt điện mặt trời tự tiêu thụ thành một lựa chọn thuận tiện, minh bạch và hợp pháp cho mọi người dân.

Với EVN và các đơn vị điện lực, cả hai nghị định đều giao trách nhiệm tổng hợp, thống kê, báo cáo tình hình phát triển nguồn điện tự sản xuất, tự tiêu thụ lên Bộ Công Thương; đồng thời theo dõi an toàn lưới điện, công bố hệ số PVout hằng năm để tính toán sản lượng phát điện, hỗ trợ kỹ thuật cho người dân. Điều này đồng nghĩa trách nhiệm quản lý số liệu và bảo đảm an toàn hệ thống là của EVN, không phải người dân hay doanh nghiệp. Người dân chỉ cần thực hiện nghĩa vụ thông báo đơn giản, còn mọi việc kiểm soát, giám sát, báo cáo thuộc về ngành điện. Đây là sự phân định rõ ràng, giúp hội viên Hội Sinh vật cảnh yên tâm rằng họ không phải gánh thêm thủ tục phiền hà, chỉ cần thực hiện đúng và đủ bước thông báo.

Trong thời gian gần đây, có một số ý kiến trong ngành điện đề xuất nên xử phạt những trường hợp lắp đặt điện mặt trời tự tiêu thụ mà không thông báo. Tuy nhiên, đề xuất này đã gây ra nhiều tranh luận, bởi nó đi ngược lại tinh thần của các nghị định. Thông báo vốn chỉ là công cụ kỹ thuật để ngành điện nắm số liệu, không phải một thủ tục hành chính bắt buộc kèm theo chế tài xử phạt. Nếu biến nó thành căn cứ xử phạt thì chẳng khác nào đánh đồng người dân lắp đặt điện mặt trời tự tiêu thụ với hành vi vi phạm hành chính, vô hình trung làm tăng thêm rào cản và tâm lý e ngại. Các chuyên gia cho rằng thay vì đặt nặng chế tài, ngành điện nên tập trung vào việc hoàn thiện hạ tầng tiếp nhận thông báo trực tuyến, đơn giản hóa biểu mẫu, xây dựng cơ sở dữ liệu minh bạch, và đẩy mạnh truyền thông hướng dẫn người dân thực hiện. Đây mới là cách tiếp cận phù hợp, vừa nâng cao hiệu quả quản lý, vừa khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo đúng với tinh thần của Nhà nước.

Đặc biệt, đối với hội viên Hội Sinh vật cảnh Việt Nam – những người gắn bó mật thiết với sản xuất nông nghiệp đô thị, chăm sóc cây xanh, vườn cảnh, sinh vật cảnh – thì việc hiểu đúng và tuân thủ các quy định này càng quan trọng. Bởi lẽ, hệ thống điện mặt trời mái nhà nếu được đầu tư đúng cách sẽ giúp giảm chi phí, tăng hiệu quả sản xuất, đồng thời tạo dựng hình ảnh một người nông dân hiện đại, tiên phong trong bảo vệ môi trường. Chẳng hạn, một nhà vườn trồng lan quy mô lớn cần hàng chục chiếc quạt, hệ thống phun sương và chiếu sáng liên tục; nếu sử dụng điện mặt trời, chi phí điện năng giảm đáng kể, góp phần tăng lợi nhuận. Hay một trang trại sinh vật cảnh ở ngoại thành Hà Nội lắp đặt điện mặt trời trên mái nhà kính không chỉ tạo nguồn điện ổn định cho tưới tiêu, mà còn tận dụng mái che giảm bức xạ nhiệt, bảo vệ cây cảnh trong mùa nắng nóng. Những lợi ích này chỉ có thể phát huy trọn vẹn nếu người dân yên tâm rằng việc lắp đặt hoàn toàn hợp pháp, thủ tục đơn giản và được Nhà nước khuyến khích.

Có thể khẳng định, Nghị định 135/2024/NĐ-CP và Nghị định 58/2025/NĐ-CP đã mở ra một khung pháp lý thông thoáng, rõ ràng, minh bạch cho việc phát triển nguồn điện tự sản xuất, tự tiêu thụ. Đối với hội viên Hội Sinh vật cảnh Việt Nam, điều cần thiết là hiểu đúng bản chất của việc thông báo – đó không phải thủ tục hành chính phức tạp, càng không phải rào cản, mà chỉ là công cụ quản lý số liệu, nhằm hỗ trợ EVN và cơ quan chức năng theo dõi, hoạch định chính sách năng lượng. Khi nắm vững quy định, thực hiện đúng bước thông báo, mỗi hội viên sẽ vừa bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình, vừa góp phần chung tay cùng cộng đồng phát triển năng lượng sạch, bền vững, bảo vệ môi trường và nâng cao hiệu quả sản xuất trong lĩnh vực sinh vật cảnh. Đây cũng chính là con đường đưa sinh vật cảnh hòa nhập vào dòng chảy phát triển xanh của đất nước, nơi mà mỗi mái nhà, mỗi khu vườn, mỗi trang trại đều có thể trở thành một nguồn năng lượng tự chủ, góp phần vào tương lai năng lượng tái tạo đầy triển vọng.