Nằm trong khuôn viên nhà văn hóa thôn Vĩnh Thắng, xã Hương Vĩnh, huyện Hương Khê (Hà Tĩnh), cây Trôi cổ thụ sừng sững như một nhân chứng sống của lịch sử. Với chiều cao khoảng 27 mét, chu vi thân đo được 8,2 mét, tán lá xòe rộng gần 40 mét, cây tạo thành một mái vòm xanh mát che chở cho cả khoảng sân lớn. Lớp vỏ xù xì, nhiều khối u nổi gồ ghề cùng những đường gân sần sùi hằn sâu theo năm tháng càng tôn thêm vẻ cổ kính, uy nghi.
 |
| Cây Trôi nằm trong khuôn viên nhà văn hóa thôn Vĩnh Thắng (xã Hương Vĩnh, huyện Hương Khê cũ, nay thuộc xã Hương Xuân, tỉnh Hà Tĩnh). |
Điều khiến nhiều người bất ngờ là suốt hàng trăm năm qua, cây Trôi đặc biệt này chỉ nở hoa về một phía. Mỗi độ hoa trổ bông, một nửa tán rực rỡ sắc vàng trắng trong khi nửa còn lại hoàn toàn lặng im. Sự kỳ lạ ấy trở thành điều quen thuộc đối với người dân Vĩnh Thắng, thậm chí còn được họ xem như “dấu ấn riêng” của cây Trôi làng mình.
Không chỉ đơn thuần là cây xanh, Trôi cổ thụ gắn bó mật thiết với đời sống văn hóa, sinh hoạt cộng đồng. Dưới bóng cây, biết bao thế hệ đã họp bàn việc làng, tổ chức lễ hội, hay đơn giản là cùng nhau nghỉ ngơi sau những buổi lao động. Trong ký ức người cao tuổi, cây còn gắn với chiến tích của làng khi người dân từng phối hợp bắt biệt kích ngay tại đây. Chính vì vậy, cây Trôi không chỉ là bóng mát, mà còn là chứng nhân lưu giữ ký ức lịch sử và niềm tự hào của cộng đồng.
 |
| Cây cao 27 m, chu vi thân 8,2 m, tán rộng 40 m, cành lá sum suê, vỏ nhiều khối u, đường gân sần sùi. |
Việc gìn giữ cây Trôi cổ thụ không chỉ là bảo vệ một mảng xanh quý hiếm của núi rừng Hà Tĩnh, mà còn góp phần duy trì đa dạng sinh học và lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống của vùng quê. Hiện địa phương đã lên kế hoạch xây dựng khuôn viên, hàng rào và gắn biển chỉ dẫn để chăm sóc, bảo vệ cây tốt hơn, đồng thời giới thiệu hình ảnh đặc biệt này tới du khách gần xa.
 |
| Gốc Trôi cổ thụ vỏ thân cây sần sùi, nổi u cục. |
Với tuổi đời hơn 800 năm, dáng vóc uy nghiêm cùng nét độc lạ khi chỉ nở hoa một bên, cây Trôi cổ thụ tại thôn Vĩnh Thắng đã được Hội đồng Cây Di sản Việt Nam công nhận là Cây Di sản Việt Nam vào tháng 9/2024. Danh hiệu này không chỉ khẳng định giá trị tự nhiên và lịch sử của cây, mà còn là niềm tự hào của người dân Hương Khê nói riêng và Hà Tĩnh nói chung.
| Cây Trôi (thuộc họ Sapotaceae) là loài cây gỗ lớn, sinh trưởng chậm nhưng có tuổi thọ rất cao, nhiều cây sống hàng trăm năm. Cây thường mọc ở vùng trung du, ven sông suối hoặc trong khu dân cư, vừa cho bóng mát, vừa giữ đất chống xói mòn. Lá cây xanh quanh năm, hoa nhỏ màu trắng ngà, hương thơm nhẹ, thường nở vào đầu hè. Quả Trôi có kích thước trung bình, khi chín ngả vàng, vị ngọt thanh, được người dân địa phương dùng làm thức ăn hoặc dược liệu. Không chỉ có giá trị sinh thái, cây Trôi còn mang ý nghĩa văn hóa, thường gắn bó với làng quê, đình chùa, trở thành biểu tượng trường tồn của nhiều vùng đất. |
