Lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật: Mối đe dọa đến sức khỏe và môi trường

Tùy tiện trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật

Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đang gia tăng mạnh mẽ ở các khu vực nông thôn, đặc biệt là tại Hà Tĩnh. Mặc dù chúng có hiệu quả cao trong việc kiểm soát sâu bệnh, nhưng việc sử dụng không kiểm soát đang gây nhiều vấn đề nghiêm trọng cho môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Trong sản xuất nông nghiệp, nhiều người dân vẫn bất chấp cảnh báo, sử dụng hóa chất một cách tùy tiện. Ghi nhận tại các cánh đồng lúa xuân ở nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh cho thấy, nhiều nông dân đã sử dụng từ 5 đến 7 loại thuốc bảo vệ thực vật khác nhau chỉ trong vài tuần kể từ khi bắt đầu làm đất, gieo cấy.

Nông dân phun thuốc bảo vệ thực vật, ảnh hưởng đến sức khỏe và môi trường - (Ảnh: Xuân Bắc).

Bà Lê Thị Niềm (xã Kỳ Thịnh, thị xã Kỳ Anh) chia sẻ: “Ngay từ khi bắt đầu làm đất, cày ải, gieo hạt, tôi đã chuẩn bị đầy đủ các loại thuốc diệt cỏ, trừ sâu để phòng ngừa. Làm nông đã nhiều năm, việc sử dụng hóa chất trong trồng trọt gần như là điều đương nhiên. Cứ thấy có dấu hiệu sâu bệnh là phun thuốc, thậm chí chưa có cũng phun phòng cho chắc.”

Nguyên nhân dẫn đến việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật ở Hà Tĩnh là do người dân không sử dụng theo khuyến cáo, nhiều người còn pha trộn nhiều loại với nhau để nâng cao hiệu quả, giảm số lần phun. Liều lượng cũng thường được điều chỉnh tùy tiện. Do sự thiếu hiểu biết của người dân về tác hại lâu dài của thuốc bảo vệ thực vật cũng như việc kiểm soát không chặt chẽ, nhiều loại thuốc có độc tính cao, thậm chí đã bị cấm, vẫn tiếp tục được sử dụng trên đồng ruộng. Việc này không chỉ khiến môi trường bị ô nhiễm mà còn làm phát sinh hàng nghìn tấn chất thải nguy hại.

Thuốc bảo vệ thực vật không đúng liều lượng sẽ gây ảnh hưởng xấu đến cây trồng và sức khỏe con người - (Ảnh: Xuân Bắc).

Đáng lo ngại hơn, hiện nay người dân vẫn chưa chú trọng sử dụng phân hữu cơ, mà chủ yếu dựa vào phân hóa học, dẫn đến hệ sinh vật trong đất bị suy giảm, đất chai cứng, kết cấu đất bị phá vỡ, giảm khả năng giữ nước, biến đổi dinh dưỡng, thoái hóa đất và giảm năng suất cây trồng.

Phần lớn người dân chỉ quan tâm đến việc bảo vệ cây trồng, mà ít quan tâm đến tác hại của thuốc bảo vệ thực vật đối với hệ sinh thái và sức khỏe con người. Trên nhiều cánh đồng, vỏ bao bì, chai lọ thuốc BVTV bị vứt bỏ bừa bãi sau khi sử dụng. Mỗi vỏ bao như vậy vẫn còn chứa khoảng 2% lượng thuốc sót lại chính là một nguồn gây ô nhiễm đáng kể.

Bất chấp hệ lụy lâu dài

Tác hại của thuốc bảo vệ thực vật không chỉ xuất hiện tức thì mà còn để lại hậu quả lâu dài. Khi hóa chất tồn dư trong đất được rễ cây hấp thụ, chúng tích tụ trong lá, hoa, quả, khiến dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong thực phẩm vượt mức cho phép. Người sử dụng thực phẩm có tồn dư thuốc trừ sâu có thể bị ngộ độc cấp tính, hoặc tích tụ lâu ngày dẫn đến tổn thương các cơ quan nội tạng, gây bệnh mãn tính. Vì vậy, người sử dụng phải có ý thức bảo vệ sức khỏe cho chính bản thân, cộng đồng và môi trường trong việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật .

Cây trồng bị tác động bởi dư lượng trong vỏ bao bì vứt bừa bãi ra môi trường gây ảnh hưởng cho sức khỏe và hệ sinh thái - (Ảnh: Xuân Bắc).

Bà Hồ Thị Thủy - Trưởng phòng Bảo vệ thực vật, Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi tỉnh Hà Tĩnh, cảnh báo: “Việc người dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật tràn lan và vứt bỏ bao bì bừa bãi đang khiến môi trường đồng ruộng bị ô nhiễm nghiêm trọng. Ngoài tác dụng tiêu diệt sâu bệnh, nếu sử dụng không đúng cách, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật sẽ ảnh hưởng lớn đến chất lượng nông sản, gây ô nhiễm nguồn nước và môi trường đất.”

Theo thống kê, trung bình mỗi năm, nông dân trên địa bàn tỉnh sử dụng hơn 220 tấn thuốc bảo vệ thực vật. Trong đó, gần 125 tấn bao bì hóa chất bị thải ra môi trường, một con số báo động trong khi toàn tỉnh chỉ có khoảng 140 ha đất sản xuất nông nghiệp.

Vì năng suất, vì lợi nhuận mùa vụ, nguyên tắc “bốn đúng” trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng thời điểm, đúng phương pháp) vẫn bị nhiều người dễ dàng bỏ qua. Và cái giá phải trả không chỉ nằm ở hiện tại, mà còn là tương lai của đất, của nước và sức khỏe cộng đồng.