Sinh năm 1969 trong một gia đình nhiều đời gắn bó với nghề nón lá, ông Lê Văn Tuy lớn lên cùng âm thanh lách cách của khung nón và mùi thơm của lá cọ phơi khô. Mới 5 tuổi, ông đã biết bứt vòng, khâu nón để phụ giúp cha mẹ. Sau mỗi buổi đến lớp, ông lại miệt mài hoàn thành những chiếc nón cho mẹ kịp mang ra chợ sáng hôm sau.
Dù gia đình từng định hướng ông theo học sư phạm, ông Lê Văn Tuy chọn ở lại quê nhà để tiếp tục nghề truyền thống. “Tôi đã quen với nhịp sống làm nón từ nhỏ, bỏ nghề thì không đành”, ông chia sẻ.
Từ tuổi thiếu niên, kỹ thuật làm nón đã trở thành bản năng trong từng đường kim mũi chỉ. Không dừng lại ở nón lá truyền thống, ông còn sáng tạo nhiều kiểu dáng mới như nón chóp, nón quai thao, nón lụa hay nón vẽ sơn dầu, làm phong phú thêm kho tàng sản phẩm của làng Chuông (xã Thanh Oai, Hà Nội),
 |
| Nghệ nhân Lê Văn Tuy tỉ mỉ bứt vòng nón. Ảnh: Nhân dân. |
Một chiếc nón hoàn chỉnh trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ: chọn lá, bứt vòng, lợp lá, nức nón, khâu và sơn nón. Có sản phẩm làm trong vài giờ, nhưng cũng có những chiếc mất đến cả tuần. Với nghệ nhân Tuy, mỗi chiếc nón là một tác phẩm thủ công, chứa đựng tâm huyết và văn hóa Việt.
Những năm 1980–1990, nghề nón làng Chuông phát triển mạnh mẽ, đem lại cuộc sống ổn định cho nhiều gia đình, trong đó có gia đình ông Tuy. Ngày nay, dù thị trường biến động, ông vẫn kiên định với nghề, xem đó là trách nhiệm bảo tồn di sản. “Ngày trước làm nón để mưu sinh, giờ tôi làm để giữ gìn nét đẹp văn hóa dân tộc”, ông nói.
Hiện ông Tuy có 5 sản phẩm OCOP 4 sao gồm: nón lá vải lụa mặt ngoài, nón cô dâu, nón lá hai mặt lụa, nón chùm và nón lá truyền thống đặc biệt. Xưởng của ông xuất ra khoảng 500 sản phẩm mỗi ngày, tạo việc làm thường xuyên cho gần 20 lao động địa phương, nhiều đơn hàng phục vụ xuất khẩu và làm quà tặng cho du khách quốc tế.
 |
| Nghệ nhân Lê Văn Tuy hướng dẫn du khách nước ngoài làm nón. Ảnh: Nhân dân. |
Ông Tuy còn tích cực truyền nghề. Nhiều năm qua, ông được các trường học ở Hà Nội mời hướng dẫn học sinh trải nghiệm quy trình làm nón. Nhiều em nhỏ lần đầu thử lợp lá, khâu nón đều trầm trồ trước sự kỳ công của nghề truyền thống.
Từ năm 2009, ông kiên trì phát triển du lịch làng nghề. Bước ngoặt đến năm 2024 khi Sở Công Thương Hà Nội và huyện Thanh Oai xây dựng Trung tâm Thiết kế sáng tạo, giới thiệu và bán sản phẩm OCOP làng Chuông. Gia đình ông là một trong hai hộ được mời đặt không gian trưng bày tại trung tâm, mỗi tháng đón hàng nghìn du khách, trong đó có nhiều đoàn quốc tế từ Philippines, Ấn Độ, Trung Quốc, Pháp, Anh…
Với hơn nửa thế kỷ kinh nghiệm và tình yêu với nghề, nghệ nhân Lê Văn Tuy đã đưa nón Chuông xuất hiện tại nhiều hội chợ, triển lãm trong và ngoài nước. Năm 2023, ông được vinh danh là một trong 100 nghệ nhân và thợ giỏi tiêu biểu toàn quốc tại Festival Bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam, ghi nhận xứng đáng cho hành trình cống hiến của ông.
Việt Anh (Tổng hợp)
