Mỗi năm, khi gió xuân rút lui nhường chỗ cho nắng vàng hanh hao của tháng ba âm lịch, Hải Yến (SN 1996, Yên Bái) lại háo hức trở về bản nhỏ nơi thung lũng Tây Bắc - nơi có căn bếp nghi ngút khói và món măng cuốn trứng kiến mà mẹ vẫn làm mỗi mùa trứng kiến về. Món ăn ấy không chỉ là hương vị tuổi thơ mà còn là lời nhắn nhủ âm thầm từ mẹ: “Con có đi đâu, mẹ vẫn chờ con về.”
 |
| Hải Yến luôn háo hức trở về bản nhỏ, nơi có chái bếp yêu thương. |
Căn bếp của mẹ - nơi giữ ký ức và tình yêu thương
Giữa thung lũng bản Tày cheo veo, ngôi nhà nhỏ của Hải Yến nằm nép mình dưới tán rừng. Bao quanh là núi đồi, là vạt nương, là khói lam chiều bồng bềnh. Tuổi thơ của cô gắn liền với căn bếp đất mộc mạc, nơi không chỉ nấu ăn, mà là chốn cất giữ bao ký ức ấm áp.
 |
| Chái bếp ấm áp - hình ảnh quen thuộc của người Tày vùng Tây Bắc. |
“Mẹ tôi là người giữ lửa. Còn bố là người nấu ăn ngon nhất nhà, nhất là các món Tây Bắc. Nhưng mẹ lại là người kết nối. Mẹ nấu ăn bằng cả tình yêu thương.” - cô kể, giọng chậm rãi, như đang lắng nghe một mùi hương nào đó trong ký ức.
Dẫu đi đâu, làm gì, chỉ cần thoáng qua mùi mắc khén rang, mùi măng rừng luộc, tim cô lại thổn thức: “Về thôi, mẹ đang nấu món măng cuốn rồi đấy…”
Mỗi năm cứ độ tháng 3, Hải Yến lại háo hức để về nhà, về với căn Bếp Bản Tày nghi ngút khói cùng nhiều món ngon quê nhà. Mẹ Ngợi rất chăm, năm nào cũng mầy mò làm Măng cuốn trứng kiến cho các con chỉ vì 3 đứa con đứa nào cũng thích.
Măng cuốn trứng kiến: Món ăn của mùa và tấm lòng của mẹ
Măng cuốn trứng kiến là món ăn ngon lành và là đặc sản của miền núi cao Tây Bắc. Nếu ai từng được thử, hẳn sẽ không quên được mùi thơm ngọt của lá măng rừng, vị béo bùi của trứng kiến đen, vị thanh thanh của lá kiệu vườn cùng với trứng gà ta. Các nguyên liệu mang trộn đều sau đó đem rán với mỡ lợn thì thơm lừng cả xóm.
 |
| Măng cuốn trứng kiến là món ăn ngon lành và là đặc sản của miền núi Tây Bắc. |
“Măng cuốn trứng kiến với gia đình tôi giống như tín hiệu của mùa về, của thời điểm mà mặt trời chuyển đỏ, báo hiệu trứng kiến đen đã về rừng.”
Chỉ vào tháng ba âm lịch, khi kiến bắt đầu làm tổ trên cây xoan, cây găng trong rừng, bố cô mới vào rừng, trèo cây cao, khéo léo lấy từng tổ kiến đen, mang về cho mẹ làm món ngon duy nhất mỗi năm có một lần.
Nguyên liệu để làm măng cuốn trứng kiến không nhiều nhưng đòi hỏi sự kỳ công: lá măng rừng non phải chọn thật khéo, luộc vừa độ để không rách khi cuốn; trứng kiến phải lọc sạch, nhẹ tay để không vỡ; trứng gà ta đánh bông, trộn cùng lá kiệu vườn và gia vị truyền thống như nước mắm ngon, muối, và đặc biệt là hạt dổi nướng giã thơm. Tất cả được rán trong mỡ lợn đen, loại mỡ có mùi thơm rất riêng của vùng cao.
 |
| Trứng kiến chỉ có duy nhất 1 năm 1 lần. |
 |
| Măng rừng non phải chọn thật khéo. |
 |
| Khâu cuốn măng và rán là thử thách lớn nhất. |
 |
| Đĩa măng cuốn vàng ruộm và nước chấm thơm lừng. |
 |
| Món đặc sản khó cưỡng của người Tày. |
"Khâu cuốn măng và rán là thử thách lớn nhất. Nếu tay không mềm, măng dễ rách; nếu rán không đều, nhân sẽ bung, mất cả hình lẫn vị" - Hải Yến chia sẻ.
Và rồi khi mẹ bưng ra đĩa măng cuốn vàng ruộm, thơm lừng, chấm cùng bát nước mắm có hạt dổi nướng than, cả nhà như đang thưởng một món quà quý giá của thiên nhiên và tấm lòng người mẹ.
Với Hải Yến, món măng cuốn trứng kiến không đơn thuần là một món ngon. Đó là một phần của ký ức, một sợi dây kết nối với quê hương, là bản sắc lặng thầm của người Tày, dân tộc sống hòa mình với rừng núi, quý từng mùa, từng nhành măng, từng hạt trứng kiến.
Cô tâm sự: “Mẹ tôi không chỉ nấu món ăn. Mẹ đang giữ lại một mảnh hồn quê, một truyền thống cha truyền mẹ dạy, không có trong sách vở. Mỗi lần mẹ làm món này, như thể đang kể lại câu chuyện về bản làng bằng thứ ngôn ngữ của bếp núc.”
Cũng bởi yêu bếp, yêu mẹ và yêu văn hóa bản địa, cô đã chọn khởi nghiệp với cái tên “Bếp Bản Tày” - nơi không chỉ sản xuất chẳm chéo, muối rang mắc khén hay nông sản sạch, mà còn là nơi để kể lại câu chuyện về người phụ nữ vùng cao, về căn bếp mộc giữa núi rừng và tình yêu dành cho gia đình, quê hương.
Mỗi độ tháng ba âm lịch, trong cái hanh hao của nắng rừng, ai đó lại gói ghém hành lý, rời phố thị, quay về căn bếp nhỏ nghi ngút khói. Ở đó có mẹ, người đang tỉ mẩn cuốn từng lá măng, chắt chiu từng hạt trứng kiến. Ở đó có bát nước chấm với hạt dổi nướng thơm nức. Và ở đó, có cả một miền ký ức đầy thương yêu, vẫn đang chờ con trở về.
