Nhà vườn Phạm Vĩnh: Bảo tàng sống của cây cảnh đất Ninh Bình

Kho tàng cây xanh mang dấu ấn thời gian

Tiếp đón chúng tôi tại tổ dân phố số 4, xã Hải Hậu, ông Vĩnh vui mừng dẫn khách thăm vườn cây rộng lớn của mình. Nơi đây có hơn 300 trăm cây cảnh, phần lớn là các cây: Sanh quê, sanh Nam điền, Đa, tùng La Hán…, có tuổi đời lâu năm, thấm đẫm màu thời gian và lịch sử làng quê Bắc Bộ.

Nhà vườn Phạm Vĩnh có hơn 300 trăm cây cảnh, phần lớn là các cây: Sanh quê, sanh Nam điền, Đa, tùng La Hán… Ảnh: Đức Thiện

Niềm đam mê cây cảnh đến với ông từ khi mới ngoài 20 tuổi. Cũng từ cái duyên ấy, ông xác định rõ con đường mình đi là sưu tầm những cây cổ, cây của các thế hệ cha ông để lại. “Tôi nghĩ cái gì quý hiếm thì ai cũng thích, mà cây cổ thì quý nhất ở cái thời gian. Thời gian là cái mà con người không làm ra được, nó chỉ có tự nhiên ban tặng. Bởi vậy, tôi chọn cách đi đường tắt là sưu tầm lại cây cổ, do các cụ để lại chứ mình không đủ tài, đủ kiên nhẫn mà làm được như vậy” – Ông Phạm Văn Vĩnh chia sẻ.

Vườn cây của ông Vĩnh đặc biệt bởi mỗi cây đều có “lý lịch”, gắn liền với những câu chuyện truyền đời. Điển hình như một tác phẩm cây cổ mà ông vô cùng tâm đắc, hiện là cây có thân già nhất trong vườn,có nguồn gốc từ thời Pháp thuộc, và cây cũng đã trải qua vài thế hệ.

Ông Phạm Văn Vĩnh bên cây sanh cổ có nguồn gốc từ thời Pháp thuộc - Ảnh: Đức Thiện

Ông Vĩnh cho rằng giá trị của những cây cảnh cổ là nằm ở nét tự nhiên thuần khiết, không bị tác động bởi bàn tay con người. Ông đặc biệt kiêng kỵ việc cắt, chặt, đẽo gọt hay tạo thế theo kiểu hiện đại. “Cây già thì phải già tự nhiên, mình không can thiệp gì. Cứ để thời gian hun đúc, phong hóa, từ dáng thế đến những vết sần sùi trên thân cây, tất cả đều do tạo hóa mà nên” - Ông Vĩnh nhấn mạnh.

Vẻ đẹp mộc mạc và triết lý sưu tầm cây cổ

Theo ông Vĩnh, mỗi cây trong vườn đều là một dáng hình độc nhất. Có cây như thể được bám chặt vào núi đá, tạo cảm giác vững chãi, hiên ngang. Có cây lại phô ra những cành tay to gần ngang thân, giật xịt từng đốt, phảng phất dáng dấp của “người xưa để lại”.

Mỗi cây trong nhà vườn Phạm Vĩnh đều có một dáng hình độc nhất - Ảnh: Đức Thiện

“Giới chơi cây rất thích những dáng vẻ mộc mạc, bởi nó giữ được nét cổ tự nhiên, không gượng ép. Cây già đẹp là cái đẹp của thời gian, chứ không phải cái đẹp nhân tạo. Mỗi người chơi có con mắt khác nhau, nhưng điểm chung là ai cũng bị cuốn hút bởi sự mộc mạc, nguyên sơ” - Ông Phạm Văn Vĩnh cho biết.

Triết lý chơi cây của ông Vĩnh chính là tôn trọng tự nhiên, gìn giữ bản sắc truyền thống. Ông tự nhận mình không giỏi tạo tác, nhưng lại là người sưu tầm có tâm, có tầm. “Tôi đi sưu tầm nhiều nơi, gặp cây nào cổ là giữ lấy, bởi các cụ làm được chứ thế hệ mình không thể làm lại. Sưu tầm cây cổ là mình giữ lấy di sản, vừa quý hiếm lại vừa giàu ý nghĩa tinh thần” - Ông Phạm Văn Vĩnh cho biết thêm.

Bốn “báu vật” từng tham gia triển lãm Nam Định

Trong vườn cây của mình, ông Vĩnh đặc biệt tâm đắc với bốn cây đã từng được đưa đi triển lãm tại tỉnh Nam Định vào đầu năm 2025. Mỗi cây đều mang vẻ đẹp cổ kính, riêng biệt và có sức hút lớn với khách thưởng lãm.

“Bốn cây này nổi bật ở chỗ mình hoàn toàn không cắt tỉa, chỉnh sửa gì mà cứ để nguyên theo tự nhiên. Thân, tay, cành… đều do thời gian tạo hình. Cây có tay to gần bằng thân, thân thì giật từng đốt như kiểu gia truyền. Đấy mới là cái quý, bởi cây cổ mà mình tác động dao kéo vào thì nó mất giá trị ngay” - Ông Vĩnh dẫn khách tham quan từng cây một và không giấu được niềm tự hào.

Các cây được nhà vườn Phạm Vĩnh đưa đi triển lãm đều mang vẻ đẹp cổ kính, riêng biệt- Ảnh: Đức Thiện

Hầu hết các cây, ông Vĩnh không đặt tên, không định giá bởi ông quan niệm: Giá trị nó không ở tiền bạc, mà ở chỗ thời gian đã tạo thành. Đặt tên, đặt giá cho cây cũng là giới hạn giá trị của nó, mà với ông thì cái này là vô giá.

Ông kể rằng, nhiều người trong giới chơi cây, khi đến vườn nhà ông đều trầm trồ và không ngần ngại phong cho những tác phẩm này danh xưng “nhất Việt Nam”, bởi hiếm có cây nào giữ được dáng vẻ cổ mà không bị “bàn tay người” can thiệp. Đằng sau sự kỳ công chăm sóc và giữ gìn vườn cây cổ là cả một trách nhiệm với tiền nhân và xã hội.

Hầu hết các cây trong nhà vườn Phạm Vĩnh đều giữ được dáng vẻ cổ mà không bị “bàn tay người” can thiệp - Ảnh: Đức Thiện

“Mỗi cây cổ là một chứng nhân của làng quê, là kỷ vật của thế hệ trước. Tôi lưu giữ được bao nhiêu là quý bấy nhiêu, bởi sau này lớp trẻ có muốn làm lại cũng khó. Giữ cây cũng là giữ lấy hồn làng, hồn nước” - Ông Vĩnh tâm sự.

Thời gian tới, ông Vĩnh mong muốn có dịp đưa nhiều tác phẩm hơn nữa đi tham dự các cuộc triển lãm, để quảng bá cho giá trị cây cổ Việt Nam. Ông cũng kỳ vọng những người trẻ sẽ tiếp nối, gìn giữ và phát huy nét đẹp văn hóa cây cảnh truyền thống, không để mai một trong vòng xoáy hiện đại hóa.

Theo ông Phạm Văn Vĩnh, chơi cây không chỉ là thú vui, mà còn là cách kết nối với quá khứ, với cội nguồn - Ảnh: Đức Thiện

“Chơi cây không chỉ là thú vui, mà còn là cách kết nối với quá khứ, với cội nguồn. Mình giữ được thì thế hệ sau mới biết trân trọng. Cây sống hàng trăm năm, còn người thì đâu có dài lâu, nên tôi muốn những gì mình sưu tầm được sẽ sống mãi với làng quê này” - Ông Phạm Văn Vĩnh trăn trở.

Với ông Phạm Văn Vĩnh, việc sưu tầm, bảo tồn và lưu giữ các loại cây cổ có giá trị, không chỉ là chốn thưởng lãm cây cảnh, mà còn là một “bảo tàng sống” giữa vùng đất Ninh Bình. Ở đó, mỗi thân cây, thế cành đều kể một câu chuyện về lịch sử, về làng quê và về niềm đam mê bền bỉ của một người nặng lòng với hồn quê đất nước.

Nhà vườn Phạm Huế: Đam mê cây xanh và triết lý “chung một cội nguồn” Trong khu vườn rộng lớn ở Tổ dân phố số 4, xã Hải Hậu, tỉnh Ninh Bình (huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định cũ), nơi ...

Nghệ nhân Nguyễn Văn Vân và cây xanh quê trăm tuổi: Dấu thời gian in trên gân rễ Trong chuyến công tác tại xóm Quang Hải, xã Hải Quang, tỉnh Ninh Bình, phóng viên Tạp chí Việt Nam hương sắc đã có dịp ...

Hội SVC Tuyên Quang: Sáp Nhập – Đổi Mới và Phát Triển Hội Sinh vật cảnh (SVC) tỉnh Tuyên Quang đã tổ chức sơ kết hoạt động 6 tháng đầu năm 2025, định hướng phát triển sau ...