Sáng ngày 30/7/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức Hội nghị tham vấn ý kiến các chuyên gia, đơn vị và tổ chức cho dự thảo Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải. Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, với hơn 400 điểm cầu và hơn 100 đại biểu tham dự trực tiếp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung chủ trì Hội nghị.
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Hoàng Trung nhấn mạnh rằng chuyển đổi mô hình trồng trọt theo hướng phát thải thấp không chỉ là nhu cầu cấp thiết mà còn là động lực chiến lược để nâng cao giá trị gia tăng và uy tín nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế. Ông khẳng định: “Trồng trọt là lĩnh vực phát thải lớn, nhưng cũng là nơi có tiềm năng giảm phát thải lớn nhất nếu được tổ chức và định hướng đúng”.
 |
| Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung kêu gọi sự tham gia của các bên liên quan trong việc xây dựng, triển khai đề án. - (Ảnh: mae.gov.vn) |
Theo thống kê năm 2020, Việt Nam phát thải khoảng 454,6 triệu tấn CO₂ tương đương, trong đó ngành nông nghiệp chiếm hơn 116 triệu tấn và riêng hoạt động trồng lúa đã lên tới 77 triệu tấn. Với tốc độ tăng trưởng phát thải gần gấp đôi so với năm 2010, Thứ trưởng cảnh báo nếu không có hành động kịp thời, tổng phát thải quốc gia vào năm 2030 có thể chạm ngưỡng 1 tỷ tấn CO₂. Trước tình hình đó, Đề án do Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì đặt mục tiêu giảm ít nhất 10% lượng phát thải trong lĩnh vực trồng trọt đến năm 2030, tương đương khoảng 6–8 triệu tấn CO₂. Để đạt được mục tiêu này, dự thảo tập trung vào các cây trồng chủ lực có mức phát thải cao như lúa nước, ngô, hồ tiêu, cà phê, thanh long, chuối, cây ăn quả có múi và cây công nghiệp dài ngày.
Các giải pháp kỹ thuật được đề xuất bao gồm chuyển đổi cơ cấu cây trồng, phát triển các gói kỹ thuật canh tác mới, sử dụng than sinh học, cải tiến vật tư nông nghiệp, xử lý phế phụ phẩm và nâng cao sức khỏe đất. Thứ trưởng Hoàng Trung nhấn mạnh: “Chúng ta không thiếu giải pháp, điều quan trọng là phải lựa chọn được những giải pháp phù hợp, khả thi, có thể nhân rộng nhanh chóng tại cả cấp quốc gia và nông hộ”. Đồng thời, hệ thống đo lường, báo cáo, thẩm định (MRV) và cơ sở dữ liệu phát thải cũng được xác định là khâu then chốt. Việt Nam cần xây dựng hệ thống MRV phù hợp với điều kiện sản xuất nhỏ lẻ, phân tán, đồng thời có khả năng tích hợp với các tiêu chuẩn quốc tế để phục vụ cho việc chứng nhận sản phẩm phát thải thấp và giao dịch tín chỉ carbon.
Đề án cũng đặt mục tiêu xây dựng hệ thống chính sách đồng bộ nhằm khuyến khích doanh nghiệp và người dân tham gia sản xuất xanh, kết hợp nguồn lực từ ngân sách nhà nước, khu vực tư nhân và quốc tế. Trong đó, vai trò của các hợp tác xã và chuỗi liên kết giá trị được đánh giá là yếu tố then chốt nhằm nhân rộng các mô hình sản xuất phát thải thấp.
Về tầm nhìn dài hạn, Đề án trồng trọt giảm phát thải được xác định là bước đi cụ thể nhằm hiện thực hóa các cam kết quốc tế của Việt Nam về biến đổi khí hậu, trong đó có cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đưa ra tại Hội nghị COP26.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng kêu gọi sự đóng góp trí tuệ từ các nhà khoa học, chuyên gia trong và ngoài nước, cũng như đại diện các doanh nghiệp, địa phương – những người đang trực tiếp vận hành các mô hình sản xuất nông nghiệp thực tiễn. “Chúng tôi mong muốn đây không chỉ là một bản kế hoạch trên giấy, mà trở thành chương trình hành động chiến lược của ngành trồng trọt Việt Nam trong thập kỷ tới”, Thứ trưởng Hoàng Trung nói.
 |
| Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung chủ trì Hội nghị tham vấn ý kiến các chuyên gia, đơn vị và tổ chức cho dự thảo Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải. Hội nghị thu hút sự quan tâm, theo dõi của hàng trăm đại biểu tham dự trực tiếp và trực tuyến. - (Ảnh: mae.gov.vn) |
Cũng tại Hội nghị, Cục phó Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Nguyễn Thị Thu Hương cho biết, Đề án được xây dựng dựa trên thực trạng tổng lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam đang tăng nhanh, trong đó lĩnh vực nông nghiệp chiếm khoảng 116,51 triệu tấn CO₂ tương đương, riêng trồng trọt và đốt phế phụ phẩm ngoài đồng chiếm tới 80% tổng phát thải của toàn ngành.
Theo bà Hương, Đề án đặt mục tiêu đến năm 2035, lĩnh vực trồng trọt sẽ góp phần giảm ít nhất 10% tổng phát thải khí nhà kính so với năm 2020, trong đó giảm 30% lượng khí metan – một trong các khí có mức gây nóng lên toàn cầu cao nhất. Bà cảnh báo, nếu không có giải pháp tổng thể và kịp thời, các thực hành canh tác cũ không chỉ gây tác động xấu tới môi trường mà còn khiến nông sản Việt gặp khó khăn trên thị trường quốc tế khi phải đối mặt với các rào cản kỹ thuật liên quan đến phát thải, chứng nhận bền vững và truy xuất nguồn gốc carbon.
Đề án hướng tới tổ chức triển khai ít nhất 15 mô hình trồng trọt phát thải thấp tại các vùng sinh thái, thí điểm ít nhất 5 mô hình có khả năng phát triển tín chỉ carbon đạt tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời xây dựng và ban hành 5 gói kỹ thuật sản xuất giảm phát thải áp dụng cho 5 cây trồng chủ lực.
Bên cạnh đó, Đề án cũng đặt mục tiêu xây dựng cơ sở dữ liệu phát thải trong trồng trọt theo cây trồng và vùng sinh thái, kết nối đồng bộ với Hệ thống đăng ký quốc gia. Công tác đào tạo, tập huấn cũng được chú trọng với mục tiêu tối thiểu 3.000 cán bộ kỹ thuật cơ sở, khuyến nông, nông dân và doanh nghiệp sẽ được nâng cao nhận thức, kỹ năng về kỹ thuật, chính sách và công cụ đo phát thải. Cơ quan soạn thảo kỳ vọng, các kỹ thuật tiên tiến như tưới ngập khô xen kẽ (AWD), quản lý phân bón hợp lý, sử dụng vật tư có nguồn gốc sinh học sẽ giúp giảm chi phí đầu vào từ 5–15% so với phương pháp canh tác thông thường. Đồng thời, việc sản xuất theo hướng phát thải thấp, có truy xuất nguồn gốc carbon và chứng nhận môi trường sẽ mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường cao cấp như EU, Nhật Bản, Bắc Mỹ… với giá bán cao hơn 10–25%.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường ước tính, nếu triển khai hiệu quả các giải pháp từ Đề án, có thể giảm được từ 8–11 triệu tấn CO₂ tương đương mỗi năm. Dự thảo cũng xác định rõ 7 nội dung trọng tâm gồm: hoàn thiện thể chế, chính sách và công cụ hỗ trợ; chuyển đổi cơ cấu cây trồng linh hoạt; phát triển và áp dụng gói kỹ thuật giảm phát thải; triển khai mô hình trồng trọt giảm phát thải theo vùng và chuỗi giá trị; thiết lập hệ thống MRV và cơ sở dữ liệu phát thải; nâng cao năng lực và nhận thức; kết nối thị trường cho sản phẩm phát thải thấp. Cùng với đó là 7 nhóm giải pháp đi kèm như: tăng cường năng lực quản lý Nhà nước; giải pháp khoa học công nghệ và chuyển giao kỹ thuật; tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị; xây dựng hệ thống dữ liệu; huy động nguồn lực tài chính và thị trường; đào tạo, truyền thông và nâng cao nhận thức; hợp tác quốc tế và hội nhập.
Tại Hội nghị, đại diện Công ty cổ phần Mía đường Lam Sơn – một doanh nghiệp đi đầu trong ứng dụng nông nghiệp carbon thấp – đã kiến nghị xây dựng cơ chế khuyến khích nghiên cứu và phát triển các dự án giảm phát thải, bao gồm tín chỉ carbon tự nguyện. Doanh nghiệp này cũng đề xuất thiết lập chính sách hỗ trợ tài chính và tiếp cận vốn từ Chính phủ và các tổ chức quốc tế để cải thiện môi trường đầu tư. Đặc biệt, chính sách điều chỉnh tăng giá mua điện từ bã mía sẽ khuyến khích đầu tư vào điện sinh khối và năng lượng tái tạo. Ngoài ra, việc phát triển thị trường carbon theo hướng hội nhập quốc tế, bảo đảm tính minh bạch, công bằng và phù hợp với cung – cầu toàn cầu cũng là một hướng đi cần được xem xét.
Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn (Thanh Hóa) là một ví dụ điển hình cho mô hình trồng trọt phát thải thấp. Nhiều năm qua, doanh nghiệp đã áp dụng mô hình nông nghiệp carbon thấp trong sản xuất mía sạch, sử dụng bã mía để phát điện sinh khối, vừa giảm phát thải khí nhà kính, vừa tăng giá trị kinh tế. Để nhân rộng mô hình này, cần có chính sách đủ mạnh như hỗ trợ vay vốn ưu đãi, tăng giá mua điện sinh khối, miễn giảm thuế tín chỉ carbon và khuyến khích ứng dụng công nghệ xanh.
Đề án cũng đưa ra mục tiêu đến năm 2035 phải triển khai 15 mô hình trồng trọt phát thải thấp, 5 mô hình tín chỉ carbon thí điểm và ban hành 5 gói kỹ thuật đặc thù cho các cây trồng chủ lực. Kế hoạch đào tạo cho 3.000 cán bộ kỹ thuật, doanh nghiệp và nông dân được xem là bước đi bài bản, không chỉ giúp triển khai hiệu quả Đề án mà còn góp phần giảm 8–11 triệu tấn CO₂ tương đương mỗi năm, tiết kiệm chi phí đầu vào từ 5–15% và nâng cao chất lượng, sức cạnh tranh của nông sản Việt Nam. Tuy nhiên, để những kỳ vọng này trở thành hiện thực, sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp chính quyền, cộng đồng doanh nghiệp, nhà khoa học và đặc biệt là người nông dân giữ vai trò then chốt.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang gấp rút hoàn thiện Đề án trong tháng 8/2025 để trình Chính phủ phê duyệt và ban hành. Nội dung Đề án sẽ được cụ thể hóa theo từng nhóm cây trồng, vùng sinh thái và đối tượng sản xuất nhằm bảo đảm mọi nông dân – từ hộ nhỏ lẻ đến các hợp tác xã – đều có cơ hội tham gia vào chuỗi giá trị phát thải thấp. Bởi lẽ, chuyển đổi phát thải thấp không còn là một lựa chọn, mà là trách nhiệm – trách nhiệm với môi trường hôm nay, với người tiêu dùng toàn cầu và với thế hệ mai sau. Đó là bước đi tất yếu nếu Việt Nam muốn xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại, thích ứng và hội nhập. Và đó cũng là lời hiệu triệu mạnh mẽ từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường gửi tới toàn ngành trồng trọt, các địa phương và cộng đồng doanh nghiệp: Hãy cùng nhau hành động, để mỗi cánh đồng Việt Nam không chỉ là nơi nuôi dưỡng sự sống, mà còn là nguồn sống xanh cho cả hành tinh.
