Trái nhàu: Loại quả dân dã với nhiều công dụng trong y học cổ truyền
Trái nhàu, tên khoa học là Morinda citrifolia, thuộc họ Cà phê, là quả của cây nhàu – một loài cây thân gỗ nhỏ, mọc thẳng, có nguồn gốc từ khu vực Đông Nam Á, đặc biệt phổ biến ở vùng Polynesia. Ở Việt Nam, cây nhàu được trồng chủ yếu tại các tỉnh miền Nam và một số nơi thuộc miền Trung.
 |
| Loại quả này có vị chát và mùi hắc đặc trưng, thường xuất hiện ở các khu vực nhiệt đới và ôn đới. (Ảnh BHX) |
Loại quả này có vị chát và mùi hắc đặc trưng, thường xuất hiện ở các khu vực nhiệt đới và ôn đới. Người ta dễ dàng bắt gặp cây nhàu mọc ven sông, suối, ao hồ, mương rạch hay những vùng đất ẩm tại nhiều tỉnh thành phía Nam.
Trong Đông y, các bộ phận như rễ, lá và đặc biệt là quả nhàu được sử dụng phổ biến trong các bài thuốc dân gian, hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh. Cây nhàu trưởng thành cho năng suất quả cao, nhờ đó trái nhàu ngày nay được dùng làm nguyên liệu cho nhiều loại thực phẩm chức năng và đồ uống dinh dưỡng.
Trái nhàu non có màu xanh nhạt, hình trứng, kích thước dài 5–7 cm, rộng 3–4 cm, gồm nhiều quả hạch dính liền nhau. Khi chín, quả chuyển sang màu vàng, vỏ nhẵn bóng, cơm mềm và nhiều thịt, có thể ăn được dù mùi khá hắc. Trái nhàu có thể thu hoạch quanh năm, dùng tươi hoặc sấy khô để bảo quản lâu dài.
Công dụng nổi bật của trái nhàu đối với sức khỏe
Tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện tiêu hóa
Trái nhàu là nguồn cung cấp dồi dào vitamin C và các chất chống oxy hóa, giúp tăng cường khả năng miễn dịch tự nhiên của cơ thể. Việc bổ sung trái nhàu vào chế độ dinh dưỡng hằng ngày có thể hỗ trợ phòng ngừa cảm lạnh, cúm và các bệnh viêm nhiễm thông thường. Không chỉ vậy, trái nhàu còn giúp cơ thể chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn và virus, góp phần duy trì sức khỏe tổng thể.
Bên cạnh đó, trái nhàu từ lâu đã được sử dụng như một bài thuốc dân gian hỗ trợ tiêu hóa. Các hoạt chất trong trái nhàu giúp kích thích nhu động ruột, từ đó hỗ trợ quá trình tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và giúp đào thải độc tố hiệu quả. Đây là một giải pháp tự nhiên để làm sạch hệ tiêu hóa và cải thiện chức năng của các cơ quan thải độc như gan, thận.
 |
| Trái nhàu là nguồn cung cấp dồi dào vitamin C và các chất chống oxy hóa, giúp tăng cường khả năng miễn dịch tự nhiên của cơ thể. (Ảnh Sưu tầm) |
Điều hòa huyết áp và bảo vệ tim mạch
Một trong những lợi ích nổi bật của trái nhàu là khả năng hỗ trợ điều hòa huyết áp. Nhờ vào cơ chế giãn mạch, trái nhàu giúp máu lưu thông dễ dàng hơn, giảm áp lực lên thành mạch máu, từ đó ổn định huyết áp một cách tự nhiên. Việc duy trì huyết áp ổn định giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ.
Ngoài ra, hàm lượng chất chống oxy hóa và vitamin C trong trái nhàu giúp bảo vệ các mạch máu khỏi tổn thương, tăng cường độ bền của thành mạch và giảm cholesterol xấu (LDL) trong máu – yếu tố góp phần lớn trong việc kiểm soát huyết áp cao và các biến chứng về tim.
Phòng ngừa ung thư
Trái nhàu là một trong những loại thực phẩm tự nhiên được đánh giá cao nhờ chứa nhiều hợp chất có khả năng phòng ngừa ung thư. Các chất chống oxy hóa trong trái nhàu giúp trung hòa gốc tự do – nguyên nhân chính gây tổn thương tế bào và thúc đẩy quá trình lão hóa, đồng thời làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư.
Đặc biệt, trái nhàu chứa scopoletin – một hợp chất thực vật quý hiếm có khả năng ức chế sự phát triển và phân chia của tế bào ung thư, ngăn chặn hình thành các khối u. Nhờ những tác dụng này, trái nhàu ngày càng được nhiều người lựa chọn như một phần trong chế độ chăm sóc sức khỏe chủ động và phòng bệnh bằng tự nhiên.
Biến trái nhàu thành sản phẩm quốc tế, mở ra tương lai cho nông sản Việt
Anh Khưu Văn Chương, quê ở Cà Mau bỏ công việc ngành CNTT để khởi nghiệp với trái nhàu quê hương. Anh đầu tư gần 1 tỷ đồng trồng 15.000 gốc nhàu trên 5 ha đất, kiên trì vượt qua khó khăn trong trồng và chiết xuất nước cốt. Năm 2020, anh cùng vợ lập công ty, xây dựng thương hiệu nước cốt nhàu hữu cơ. Năm 2023, anh bán hơn 5.000 chai, lãi khoảng 1 tỷ đồng.
 |
| Anh Khưu Văn Chương khởi nghiệp với trái nhàu quê hương. (Ảnh VnExpress) |
Nhận thấy tiềm năng của trái nhàu, HTX Best One đầu tư gần 1 tỷ đồng xây dựng nhà máy sản xuất hiện đại, chế biến các sản phẩm như bột nhàu, trà túi lọc, nhàu khô. Ban đầu, HTX ký được nhiều hợp đồng trong và ngoài nước, nhưng gặp khó khăn do thiếu nguyên liệu và chi phí cao.
Để khắc phục, HTX hỗ trợ nông dân trồng nhàu hữu cơ, bao tiêu sản phẩm, đảm bảo nguồn cung ổn định và chất lượng. Cây nhàu dễ trồng, ít sâu bệnh, không dùng thuốc bảo vệ thực vật.
HTX kiểm soát chặt chẽ quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ, thu hút sự quan tâm của đối tác nước ngoài. Hiện, HTX đã chế biến nhiều sản phẩm từ nhàu và tạo việc làm ổn định cho 15 lao động. Đặc biệt, bột nhàu đã đạt chuẩn OCOP 4 sao của tỉnh Quảng Nam.
Từ một loại quả từng bị thờ ơ vì mùi vị đặc trưng, trái nhàu đã được "lột xác" nhờ tư duy kinh tế sáng tạo của người dân. Việc đầu tư vào chế biến sâu, sản xuất theo hướng hữu cơ, kết hợp xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường xuất khẩu đã giúp loại nông sản này không chỉ khẳng định giá trị trên thị trường nội địa mà còn vươn ra quốc tế.
Câu chuyện thành công từ trái nhàu là minh chứng rõ nét cho việc nếu biết khai thác đúng tiềm năng, nông sản Việt hoàn toàn có thể trở thành đòn bẩy phát triển kinh tế bền vững cho người dân nông thôn.
Nhật Hồ
