Câu chuyện của bà Nguyễn Thị Lệ (Phú Yên), ông Nguyễn Văn Hà - tức Ba Dội (Vĩnh Long) và bà Hồ Như Thủy (Đắk Lắk) là ba minh chứng sống động cho sự đổi thay nhờ tư duy nông nghiệp thích ứng.
Bà Nguyễn Thị Lệ – Vươn lên từ rau ngổ giữa vùng đất hạn úng
 |
| Chị Nguyễn Thị Lệ, nông dân Phú Yên vươn lên làm giàu nhờ trồng rau ngổ (miền Tây Nam bộ, Đông Nam bộ còn gọi là rau ngò om, rau om). Ảnh: Phan Chân Thuyên |
Tại xã An Mỹ, huyện Tuy An (Phú Yên), bà Nguyễn Thị Lệ từng gắn bó với cây lúa trên vùng đất thiếu nước vào mùa khô, ngập úng vào mùa mưa. Sau một lớp tập huấn chuyển đổi cây trồng, chị quyết định trồng rau ngổ – một loại rau gia vị dân dã, nhưng nhu cầu cao và dễ tiêu thụ.
Trên diện tích ban đầu là ruộng nhà, chị Lệ mở rộng lên 1.500m², đầu tư giếng khoan và hệ thống tưới phun tự động. Rau ngổ chỉ cần 25–30 ngày là có thể thu hoạch, mỗi ngày chị bán ra khoảng 30kg với giá trung bình 15.000 đồng/kg. Thu nhập đều đặn từ 400.000 đồng/ngày đã giúp gia đình chị ổn định cuộc sống, thậm chí còn thuê thêm đất để mở rộng sản xuất.
Với ưu điểm dễ trồng, ít sâu bệnh, lại có thể bán làm thực phẩm và dược liệu, rau ngổ đã giúp bà Lệ chuyển mình từ một nông dân trồng lúa chật vật sang một người làm nông nghiệp có lãi ổn định. Câu chuyện của bà là một điển hình của thích ứng nông nghiệp với điều kiện khí hậu và tài nguyên khan hiếm.
Ông Ba Dội – “Đại gia rau diếp cá” từ ruộng lầy Vĩnh Long
 |
Anh Nguyễn Văn Hà (Ba Dội, 56 tuổi, ấp Thuận Phú B, xã Thuận An, TX Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long) với ruộng trồng rau diếp cá hàng tỉ đồng. Ảnh: Hùng Hậu. |
Không có vốn, không có bằng cấp, ông Nguyễn Văn Hà (gọi thân mật là Ba Dội) xuất phát với vỏn vẹn một công đất lúa tại xã Trung Thành Đông, huyện Vũng Liêm (Vĩnh Long). Thấy người khác trồng rau diếp cá có thu nhập khá, ông mạnh dạn thử nghiệm, một quyết định từng bị hàng xóm cười chê là “ba trợn”. Ông Ba Dội sớm phát hiện rau diếp cá phát triển tốt trong môi trường ẩm ướt, sình lầy – điều kiện tự nhiên vốn bị coi là bất lợi cho canh tác. Ông cải tạo đất ruộng, không lên liếp mà để nguyên mặt ruộng trũng trồng rau. Kết quả, cây phát triển nhanh, ít sâu bệnh, ít công chăm sóc và thu hoạch đều đặn.
Từ 1 công ban đầu, ông mở rộng lên 15 công và trở thành nguồn cung rau lớn trong vùng. Có thời điểm, mỗi ngày ông bán rau đủ mua một chỉ vàng. Hiện nay, mỗi công rau giúp ông lãi 50–55 triệu đồng/đợt thu hoạch, kéo dài hơn 20 năm nhờ phương pháp canh tác phù hợp. Ông còn chia sẻ giống, hướng dẫn kỹ thuật cho nhiều nông dân khác, tạo nên một cộng đồng sản xuất vững mạnh.
Bà Hồ Như Thủy – Trồng “vàng đỏ” từ đất bazan Đắk Lắk
 |
Bà Hồ Như Thủy (xã Ea Wer, huyện Buôn Đôn) tại vườn ớt nhà trồng, cung cấp sỉ cho thương lái đến các chợ đầu mối và các doanh nghiệp chế biến cấp đông, sấy khô để xuất khẩu. Ảnh: Ngọc Linh |
Tại thôn 7, xã Ea Wer (Buôn Đôn, Đắk Lắk), bà Hồ Như Thủy từng trồng rau màu nhưng không hiệu quả. Từ năm 2009, bà chuyển sang trồng ớt – loại cây gia vị quen thuộc nhưng đòi hỏi kỹ thuật chăm sóc kỹ lưỡng. Với 5 sào đất, bà Thủy thu hoạch 15 tấn ớt mỗi vụ. Vào cao điểm, mỗi ký ớt bán được 50.000 đồng, giúp bà thu về khoảng 130 triệu đồng/sào sau khi trừ chi phí. Không chỉ có hiệu quả kinh tế cao, ớt còn dễ trồng, cho thu hoạch kéo dài 7–8 tháng mỗi vụ.
Sự nhạy bén của bà Thủy đã truyền cảm hứng cho nhiều hộ khác trong vùng. Tuy nhiên, bà cũng ý thức được rủi ro nếu không gắn sản xuất với đầu ra bền vững. Chính vì vậy, việc liên kết với đại lý thu mua, hướng đến mô hình hợp tác xã và xuất khẩu là hướng đi bà và nhiều hộ dân đang tiếp tục xây dựng.
Nguồn ớt này được phân phối đến chợ đầu mối tại TP.HCM, Đà Nẵng, cũng như cung cấp cho các doanh nghiệp chế biến cấp đông, sấy khô để xuất khẩu sang Trung Quốc, Hàn Quốc, Campuchia…
Chuyển đổi – Đổi đời
Cả ba người nông dân trên đều bắt đầu từ những thửa ruộng khó canh tác, không có lợi thế đặc biệt. Nhưng họ có một điểm chung: tinh thần đổi mới và sẵn sàng thử nghiệm. Nhờ vậy, rau ngổ ở Phú Yên, rau diếp cá ở Vĩnh Long và ớt ở Đắk Lắk không chỉ trở thành cây trồng chủ lực, mà còn là tấm vé giúp họ bước sang trang mới trong cuộc sống.
Trong bối cảnh nông nghiệp Việt Nam đang cần tái cấu trúc theo hướng sinh thái, bền vững và thị trường hóa, những người như bà Lệ, ông Ba Dội hay bà Thủy chính là những “kỹ sư thực địa” thầm lặng. Họ không chỉ làm giàu cho gia đình, mà còn góp phần viết nên câu chuyện mới cho nền nông nghiệp nước nhà, nơi mà phế phẩm có thể trở thành tài nguyên, và khó khăn có thể trở thành động lực phát triển.
