"Kể chuyện" lịch sử bằng chất liệu đặc biệt
Sinh ra tại vùng đất trầm hương nổi tiếng huyện Tiên Phước (Quảng Nam), từ nhỏ Lê Ngọc Đức (SN 1995) đã nảy nở tình yêu với loại gỗ thơm quý giá này.
Trải qua nhiều năm kinh doanh các sản phẩm từ trầm như vòng tay phong thủy, nhang, nụ..., Đức luôn trăn trở tìm kiếm hướng đi mới - một cách để trầm hương không chỉ là sản phẩm mà còn trở thành câu chuyện. "Tôi không chỉ muốn làm ra món đồ đẹp mắt, mà còn mong nó kể được câu chuyện, chạm đến lịch sử," anh bộc bạch.
 |
| Tranh chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh được chế tác bằng trầm hương trong thời gian gần 20 ngày - (Ảnh: Mỹ An). |
Cuối năm 2023, trong quá trình thử nghiệm, anh nhận ra rằng trầm hương với sắc độ tự nhiên hoàn toàn có thể trở thành chất liệu hội họa đặc sắc. Đầu năm 2024, Đức quyết định mở xưởng chuyên chế tác tranh xé dán từ trầm.
Bước chân vào lĩnh vực mới, anh không tránh khỏi những va vấp. Đức tự học kỹ thuật xử lý trầm, tìm kiếm nguồn nguyên liệu phù hợp và kiên trì mày mò từng công đoạn.
 |
| Lê Ngọc Đức bên bức chân dung Đại tướng Võ Nguyên Giáp được làm bằng cách ghép nhiều mảnh trầm hương mỏng và rất nhỏ - (Ảnh: Mỹ An). |
Trầm hương sau khi thu mua được lọc sạch, cắt mỏng thành từng lớp và phân định theo sắc độ đậm nhạt. Người thợ sẽ phác thảo hình ảnh trên nền vải canvas, rồi tỉ mỉ xé dán từng miếng trầm đúng bố cục và sắc độ, tạo nên tổng thể hài hòa.
Để tạo chiều sâu, những khu vực tối cần chồng từ 5 - 6 lớp trầm. Toàn bộ quy trình thủ công đòi hỏi sự kiên nhẫn và tinh tế, bởi chỉ một sơ suất nhỏ cũng có thể làm mất đi sự tự nhiên của tác phẩm.
Để tăng độ bền cho tác phẩm, Đức sử dụng loại keo dán nhập khẩu không màu, không mùi để cố định các chi tiết. Hương thơm tự nhiên của trầm vẫn được lưu giữ trọn vẹn trong từng bức tranh, tạo nên điểm khác biệt so với các loại tranh thông thường.
"Tranh trầm hương chỉ có ba sắc độ cơ bản: đậm, vừa và nhạt. Những vệt dầu tự nhiên cùng cách sắp lớp khéo léo đã tạo nên chiều sâu và linh hồn cho mỗi bức tranh," Đức chia sẻ.
 |
| Lê Ngọc Đức (đứng) đang cùng cộng sự phác thảo một tác phẩm tranh bằng trầm hương - (Ảnh: Mỹ An). |
 |
| Những thớ trầm được dát mỏng được dán theo những phác thảo trên giấy trước đó - (Ảnh: Mỹ An). |
Không chỉ đẹp mắt, tranh trầm hương còn có giá trị phong thủy. Khi kết hợp cùng ánh sáng đèn, bức tranh tỏa ra hương thơm dìu dịu, ấm áp, như thổi hồn sống vào không gian.
Điều làm nên "hồn" cho tranh trầm hương của Đức không chỉ nằm ở chất liệu mà còn ở tinh thần gửi gắm. Chủ đề trong các tác phẩm của anh xoay quanh: chân dung lãnh tụ, danh nhân lịch sử, phong cảnh quê hương và các biểu tượng văn hóa như 12 con giáp.
Những bức chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng... được tái hiện sinh động qua từng đường vân trầm, phản ánh sự ngưỡng vọng và lòng tự hào dân tộc.
Đức tin rằng, những nhân vật lịch sử không chỉ sống mãi qua sách sử mà còn có thể hiện diện qua từng thớ trầm mộc mạc, gần gũi.
 |
| Tác phẩm chân dung cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa được chế tác xong - (Ảnh: Mỹ An). |
Để hoàn thiện một bức chân dung đạt độ "có thần", người thợ cần từ 2 - 3 tuần làm việc liên tục. Những bức tranh phong cảnh hoặc đề tài đời sống thường mất khoảng 6 - 10 ngày. Giá mỗi tác phẩm có giá từ 5 cho đến vài chục triệu đồng, tùy theo độ khó và kích thước.
"Tương lai, chúng tôi sẽ khai thác thêm những chủ đề về anh hùng dân tộc, những trận đánh lịch sử..., để trầm hương không chỉ lưu hương mà còn lưu giữ lịch sử, khơi dậy lòng tự tôn trong thế hệ trẻ," - chàng trai 9X bày tỏ.
Lan tỏa đam mê và giá trị cộng đồng
Không dừng lại ở sáng tạo nghệ thuật, Lê Ngọc Đức còn hướng tới lan tỏa giá trị nhân văn. Anh mong muốn xây dựng xưởng tranh thành môi trường làm việc thuận lợi, giúp người khuyết tật có cơ hội phát triển tài năng, hòa nhập cộng đồng và ổn định cuộc sống.
"Tôi hy vọng mỗi bức tranh trầm hương không chỉ lưu giữ vẻ đẹp Việt Nam, mà còn là cầu nối trao cơ hội đổi đời cho những người kém may mắn," Đức chia sẻ.
 |
| Bức tranh bản đồ Việt Nam được Lê Ngọc Đức và các cộng sự dành nhiều tâm huyết thực hiện - (Ảnh: Mỹ An). |
Ngay từ những ngày đầu, xưởng tranh trầm hương của anh đã đón nhận những cộng sự đặc biệt. Trong đó có anh Châu Tùng Dưỡng (SN 1991, xã Tam Dân, huyện Phú Ninh, Quảng Nam) - người khuyết tật bẩm sinh ở tay và chân.
Dưỡng từng loay hoay tìm kiếm việc làm trước khi bén duyên với tranh trầm, xem đó như một bước ngoặt cuộc đời. Dưới sự hướng dẫn tận tình của Đức, anh dần thành thạo kỹ thuật xé dán, cân chỉnh sắc độ để tạo chiều sâu cho tranh.
"Ban đầu tôi khá vụng về, nhất là khi phải cân đối các gam màu ít ỏi để thể hiện ánh sáng và khối. Nhưng càng làm, tôi càng cảm thấy gắn bó với công việc này. Nhờ đó mà tôi có thu nhập ổn định 8 triệu đồng mỗi tháng" - Dưỡng chia sẻ.
 |
| Để tạo nên một tác phẩm, người thợ phải chăm chút từng chi tiết nhỏ - (Ảnh: Mỹ An). |
 |
| Nội dung tranh phong phú, từ hình ảnh 12 con giáp, tranh phong cảnh... theo đơn đặt hàng của khách - (Ảnh: Mỹ An). |
 |
| Một bức tranh làm bằng chất liệu trầm hương - (Ảnh: Mỹ An). |
Hiện tại, xưởng tranh của Đức có hai thợ chính. Anh dự định sẽ tiếp tục mở rộng, đón thêm những bạn trẻ khiếm khuyết, để cùng nhau thổi hồn vào những tác phẩm từ trầm hương.
Khi những lát trầm trở thành bức tranh, khi những bàn tay trẻ cất lời kể chuyện bằng nghệ thuật, đó cũng là lúc lịch sử được sống lại bằng sắc màu, bằng hương thơm và bằng lòng tự hào chưa bao giờ tắt.
