Dự thảo tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) về sầu riêng hiện đang được Bộ Nông nghiệp và Môi trường lấy ý kiến để trình Bộ Khoa học và Công nghệ công bố chính thức. Bộ tiêu chuẩn này áp dụng cho sầu riêng tươi tiêu thụ trong nước và xuất khẩu, tập trung vào hai giống chủ lực là Ri6 và Dona – chiếm tới 90-95% diện tích trồng trên cả nước – cùng một số giống khác được sản xuất tại Việt Nam.
Một trong những thay đổi quan trọng là việc đánh giá chất lượng sầu riêng sẽ được thực hiện ngay tại thời điểm thu hoạch, thay vì chờ đến khi trái chín. Quy định mới nhằm giảm thiểu rủi ro hư hỏng, khó vận chuyển và giúp chủ động hơn trong kiểm soát chất lượng.
Theo dự thảo, trái sầu riêng tươi phải đảm bảo không có sâu bệnh ảnh hưởng hình thức bên ngoài; không có khuyết tật như cháy múi, sượng, lõi ướt… Mức khuyết tật cho phép không vượt quá 5% phần ăn được.
Tiêu chuẩn cũng quy định rõ độ chín của trái theo từng vùng sản xuất. Cụ thể, tại đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ, giống Ri6 thu hoạch sau 85–100 ngày kể từ khi nở hoa, Dona là 110–130 ngày. Tại Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ, thời gian thu hoạch là 110–120 ngày với giống Ri6, và 125–135 ngày với Dona.
Ngoài ra, tiêu chuẩn mới còn đề cập đến các đặc điểm như hình dạng quả, gai, màu vỏ và thịt quả, vị, khối lượng, số hộc, hàm lượng chất rắn hòa tan, chất khô… Ví dụ, sầu riêng Ri6 cần có hàm lượng chất khô không dưới 32,29%; giống Dona tối thiểu 32,22% – tương đương tiêu chuẩn xuất khẩu của Thái Lan.
Trái sầu riêng cũng được phân loại theo ba hạng (I, II, III), trong đó hạng I và II là trái đạt chất lượng tốt, chấp nhận một số khiếm khuyết nhẹ; hạng III là những trái không đạt các hạng trên nhưng vẫn đảm bảo tiêu chuẩn tối thiểu.
Về an toàn thực phẩm, trái sầu riêng phải đảm bảo các giới hạn về thuốc bảo vệ thực vật, độc tố vi nấm, kim loại nặng như chì, cadimi, thủy ngân, asen… phù hợp với quy định của Việt Nam và thị trường xuất khẩu, đặc biệt là Trung Quốc – thị trường tiêu thụ lớn nhất hiện nay.
Sầu riêng sau thu hoạch cần được đóng gói trong bao bì sạch, khô, không hút ẩm, không thấm khí hay có mùi lạ. Bao bì phải bền chắc, an toàn, có khả năng bảo vệ sản phẩm khỏi hư hỏng, ô nhiễm trong suốt quá trình vận chuyển và bảo quản.
 |
| Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xây dựng bộ tiêu chuẩn quốc gia mới cho sầu riêng nhằm phục hồi xuất khẩu. |
Việt Nam từng ban hành tiêu chuẩn quốc gia cho sầu riêng tươi vào năm 2015, dựa trên tiêu chuẩn ASEAN từ năm 2006 và từng được hiệu chỉnh vào năm 2012. Tuy nhiên, các tiêu chí cũ được cho là đã lỗi thời, không còn phù hợp với thị trường và các giống sầu riêng hiện nay.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, bộ tiêu chuẩn mới sẽ giúp khắc phục các bất cập, đồng thời nâng cao khả năng cạnh tranh của sầu riêng Việt Nam trước các đối thủ mạnh như Thái Lan và Indonesia – những nước đã có hệ thống tiêu chuẩn rõ ràng và bài bản phục vụ xuất khẩu từ sớm.
Bộ này cho biết, việc thiếu tiêu chuẩn cụ thể về độ chín, chất lượng thịt quả, số hộc, hàm lượng chất rắn hòa tan và chất khô trên hai giống chủ lực Ri6 và Dona khiến việc sản xuất và xuất khẩu gặp nhiều khó khăn.
“Đảm bảo chất lượng sầu riêng xuất khẩu là nhiệm vụ hàng đầu hiện nay, nhất là trong bối cảnh thị trường Trung Quốc – thị trường trọng điểm – ngày càng có yêu cầu khắt khe, trong khi cạnh tranh từ Thái Lan, Malaysia ngày một gia tăng”, đại diện Bộ nhấn mạnh.
