Chơi Đá Cảnh - Không phải ai cũng rành
Chơi đá, Hán tự gọi là ngoạn thạch, đòi hỏi nghệ thuật rất công phu, là một thú chơi tao nhã có từ lâu đời, biến hóa và tích hợp nhiều bộ môn khác nhau nhằm đúc kết đa dạng các mặt văn hóa, nghệ thuật, một cách hài hòa, trác tuyệt.
Cổ nhân cho rằng, đá có dạng thức đẹp, trang nhã, sắc màu sống động là kết tụ linh khí của vũ trụ tạo nên. Với nguồn đá phong phú, đa dạng hiện nay, đã đáp ứng cho người chơi đá thỏa mãn phần nào cái diệu nghĩa triết lý thâm trầm, tịch tịnh. Người chơi đá còn phải khổ công phơi nắng, hứng sương nhằm tạo cho đá tăng sắc đẹp, đôi lúc tưới cho đá khỏi bị khô cằn, không bị phong hóa, giữ gìn cho đá có sắc màu nguyên thuỷ.
Trong Đề khoản bức vẽ Tắc Thiên Thạch Phổ có đoạn trích dịch:
Đá tựa hồ đoàn trải vạn niên
Tới nay chán kẻ đến tham thiền
Mười năm nếu được tâm như đá
Ngồi rách hồ đoàn, ngộ Đại thiên
Đá vốn vô ngôn, nhưng ẩn chứa sức sống diệu kỳ, tựa hồ quả núi hùng vĩ, kiên định, thể hiện cái linh khí của đất trời, cái lãng mạn hào phóng của hóa công, biểu hiện đường nét trầm tịnh và cương ngạnh, kiên trinh và phác thực. Quan niệm rằng đá là vô ngôn, nhưng ngôn vô bất tận. Thật diệu kỳ thay ! lý thú thay ! Vâng, chơi đá đúng là một thú tiêu nhàn một diệu dược, một phẩm trợ đạo thân, dắt ta về tánh bản nhiên tự tại.
Khi có dịp luận bàn cùng các bậc tiền bối trong làng sưu tập đá cảnh, họ bảo với nhau chơi đá không như chơi cây cảnh, cứ trồng và nuôi dưỡng là đạt ý đồ tạo dáng, hoặc như bonsai cố dụng công cũng có thể gặt hái được kết quả theo mong muốn. Còn chơi đá khẳng định phải có nhân duyên mới truy tìm được cục đá như ý, vì đây là món quà vô giá của thiên nhiên mà con người không thể tạo tác được. Thiệu Ông đời Tống, có làm bài thơ ngũ ngôn:
“Nhơn bất thiện thưởng hoa – chỉ ái hoa chi mạo
Nhân hoặc thiện thưởng hoa – chỉ ái hoa chi diệu”
(Người không biết ngắm hoa, chỉ yêu vẻ đẹp của hoa.
Người biết thưởng thức hoa, yêu cái thần diệu của hoa).
Bài thơ trên, ngụ ý chỉ thần diệu của hoa, hơn hẳn sắc màu bên ngoài của hoa, tức nội dung quan trọng hơn hình thức. áp dụng vào thú chơi đá, người ngoạn thạch luôn quan tâm cái nội hàm của cục đá hơn hẳn cái hình sắc bề ngoài của cục đá. Ví dụ vẻ đẹp bên ngoài của con người là xác thân, phần bên trong của con người mới là “hồn phách”.
Ở nước ta, đá là đối tượng được phụng thờ rất sớm. Qua Việt Điện U Linh (thế kỷ XIII) ta được biết, Tục thờ đá là tín ngưỡng có từ thời An Vương Dương: Thần Cao Lỗ là một Thạch Thần. Đến khi đạo Phật du nhạp vào nước ta dung nạp rộng rãi nền văn hóa với tín ngưỡng tứ pháp: Vân - Vũ - Lôi - Điện thì đối tượng phụng thờ vẫn ghi đậm tục thờ đá: Thạch Quang Phật. Việc thờ đá vẫn còn duy trì đến nay, cho dù trải qua nhiều tác động biến thiên của lịch sử.
Truyền thuyết dân gian đã phổ biến khá rộng rãi trong quảng đại chúng về chuyện người hóa đá, điển hình chuyện Hòn Vọng Phu, Hòn Phụ Tử, Nàng Tô Thị hay như Núi Bà Đội Om ở Miền Thất Sơn An Giang.
Bằng vào tư duy sáng tạo tuyệt vời của con người đã làm đá trở nên có hồn, bằng vào trí tưởng qua hình dạng của đá mà đặt tên, cụ thể như Núi Két – Núi Tượng, Núi Thiên Bút, Núi Thiên ấn, Hòn Trống Mái, Hang Đá Dựng, Thạch Động, Hang Thạch Sanh Hà Tiên. Bằng vào phương pháp trông mặt đặt tên chứng tỏ cổ nhân đã quan tâm đến hình dạng của núi đòi và đặc điểm tạo hình của đá để định danh là một trong những cách ngoạn thạch mang tính giản đơn.
Gần đây, Bình Định là nơi cung cấp đá cho những người chơi đá cảnh trong nước rất dồi dào, các loại đá được chuộng, gồm sáp vàng (hoàng lạp), huyền vũ, vỏ lê, vỏ dưa, (kim qua), hóa thạch, trầm tích, mai rùa (qui giáp) vân thạch (đá có vân).
Tóm lại, đá tự thân hàm chứa tính tịch tịnh, do đó, người chơi đá phần lớn không thích loại sắc đá lộng lẫy. Màu đá được ưa thích là màu đen của hắc thạch, màu vàng của hoàng thạch, màu đỏ của hồng thạch. Nguyên tắc cơ bản của thú chơi đá là tôn trọng tuyệt đối tính tự nhiên của đá, độc đáo là giữ nguyên hình dạng của đá. Sự gia công đục đẽo làm thay đổi đá theo ý muốn của mình là đi ngược nguyên lý tối hậu của thú chơi đá, biến đá thành sản phẩm nhân tạo, mất đi chất nhiên tính là hành động can thiệp thô bạo, không thể chấp nhận.
Phạm Chi
Tin mới


Nông dân đất Tổ đổi đời nhờ giống quả quen thuộc, xuất khẩu cả sang Anh - Mỹ

Hoa giấy - Từ giàn hoa cổng nhà đến biểu tượng văn hóa Việt
Tin bài khác

Thứ rau tím quen thuộc ai cũng từng ăn, hóa ra là “siêu thực phẩm” hỗ trợ ngăn ngừa bệnh hiểm nghèo

Nuôi chim công xanh, nông dân miền Tây bỏ túi gần 300 triệu mỗi năm

Dân chơi thú cưng đổ xô săn 4 loài tí hon gây sốt nửa đầu năm 2025
Đọc nhiều

Cốm làng Vòng: Từ món quà quê dân dã trở thành nghề chính của cả một làng ở Hà Nội

Nhà vườn Phạm Huế: Đam mê cây xanh và triết lý “chung một cội nguồn”

Nhà vườn An Hiên: "Tinh hoa đệ nhất nhà vườn" xứ Huế

Hành trình săn lùng và vận chuyển cây sanh cổ thụ từ An Giang ra Hà Nội

Người xưa dạy: Chọn cây hợp mệnh để giữ khí nhà, vượng tài, an thân

Người xưa dặn con cháu nên trồng 3 loại cây này ở hướng Thanh Long

Nghệ nhân Nguyễn Văn Vân và cây xanh quê trăm tuổi: Dấu thời gian in trên gân rễ

Từ chiếc lá tưởng như bỏ đi, nữ nhân viên văn phòng khởi nghiệp với nước rửa chén sinh học

Giữ hồn đá cổ, tôn vinh bonsai nghệ thuật tại khu vườn của nghệ nhân Hưng Yên

"Đất lành chim đậu" và 4 loài vật mang lại may mắn khi xuất hiện tình cờ trong nhà

Hà Nội cho phép xây dựng công trình tạm phục vụ sản xuất, du lịch trên đất nông nghiệp bãi sông

Cập nhật quy định kiểm dịch: Thông tư số 28/2025/TT-BNNMT có hiệu lực từ ngày 1/7/2025

Sửa đổi quy trình đánh giá sản phẩm OCOP theo Quyết định 1489/QĐ-TTg mới nhất

Thay đổi đơn vị hành chính: Doanh nghiệp cần cập nhật để không bị gián đoạn hoạt động

Vì sao nhiều người trồng cây cảnh được một thời gian là cây héo chết?

Hướng dẫn cập nhật địa chỉ người nộp thuế theo địa giới hành chính mới

Hà Nội sẽ dừng sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần từ năm 2031

Ngôi nhà cổ bằng gỗ quý trị giá 3.000 tỷ đồng: Trăm năm không mục, vẫn tỏa hương như mới

Văn Phú – Đèo Cả đề xuất Đại lộ cảnh quan ven sông Hồng

Lạng Sơn siết chặt quản lý vật tư nông nghiệp, đảm bảo vụ mùa thắng lợi

Cây cũng biết hù dọa: 16 loài thực vật kỳ quái nhất thế giới

Một trong “tứ đại quốc khuyển" từng giúp vua Lê đánh giặc, nay là giống chó quý hiếm

Nông dân đất Tổ đổi đời nhờ giống quả quen thuộc, xuất khẩu cả sang Anh - Mỹ

Một công ty phân bón muốn phát hành gần 9 triệu cổ phiếu lấy tiền trả nợ và mở văn phòng, thị giá giảm 54% trong 7 tháng

Bắp cải tí hon: Giống rau "ngoại" đắt đỏ luôn bán chạy tại siêu thị Việt

"Cá nổi trắng ao" và câu chuyện tìm giải pháp để trở thành "vua cá Koi" Hải Phòng

Người xưa quan niệm nên trồng 5 loài cây này trong nhà, lộc vào như nước

Phát hiện nhiều dấu tích và cổ vật tại di tích Tháp đôi Liễu Cốc

Nghề làm bánh đa nem Thổ Hà được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Những loại cây trồng quanh nhà “gắn liền phúc khí”, dân gian cho rằng không nên chặt bỏ

Thiên đường sen và thung lũng hoa giữa lòng Thủ đô

Hành trình săn lùng và vận chuyển cây sanh cổ thụ từ An Giang ra Hà Nội

Nghệ nhân Nguyễn Văn Vân và cây xanh quê trăm tuổi: Dấu thời gian in trên gân rễ

Hướng dẫn quy trình nuôi động vật hoang dã đúng pháp luật và đầy đủ thủ tục

Nghe nghệ nhân Dũng Coca chỉ cách khai thác duối tự nhiên về làm cảnh
