Xã Liên Châu, tỉnh Phú Thọ, đang trở thành điểm sáng trong phát triển nông nghiệp nhờ mô hình trồng phật thủ – loại cây vừa mang giá trị tâm linh, vừa đem lại thu nhập ổn định cho người dân. Với diện tích khoảng 25 ha, gần 30 hộ nông dân trong xã đã gắn bó với cây phật thủ, tạo công ăn việc làm thường xuyên cho hàng trăm lao động địa phương và giúp cải thiện đời sống.
Nhìn từ trên đê, trải dài dọc theo dòng sông Hồng, những vườn phật thủ xanh mướt trải dài đến tận tầm mắt. Nhiều mái nhà tạm mọc giữa vườn nhằm thuận tiện cho việc chăm sóc, thu hoạch loại cây đặc trưng này. Lợi thế đất bãi ven sông rộng và màu mỡ giúp cây phát triển tốt, đồng thời mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với các cây trồng lâu năm từng có trên vùng đất này.
Anh Nguyễn Tất Sang, sinh năm 1983, quê Hoài Đức (Hà Nội), là một trong những hộ đi đầu tại thôn Nhật Chiêu 5 trong việc trồng phật thủ tại Liên Châu. Theo anh, quê anh vốn nổi tiếng với nghề trồng phật thủ nhưng do đất đai bạc màu, cây phát triển kém hiệu quả, nên nhiều người đã đi tìm vùng đất mới. Khoảng 5 năm trước, anh Sang cùng một số hộ dân đến Liên Châu thuê 1 ha đất, trồng 600 gốc phật thủ và trở thành một trong những người tiên phong đưa mô hình này về xã.
 |
| Xã Liên Châu (tỉnh Phú Thọ) hiện là địa bàn trồng phật thủ với diện tích khoảng 25ha và gần 30 hộ dân tham gia. |
Chia sẻ về kinh nghiệm canh tác, anh Sang cho biết, trồng phật thủ không đơn giản vì cây thường ra quả không đều. Người trồng phải áp dụng kỹ thuật tạo hoa, điều chỉnh ra quả trái vụ để đảm bảo nguồn cung quanh năm, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ ngoài mùa Tết. Mỗi vụ, vườn của anh thu được khoảng 5–7 tạ quả, trong khi vào những dịp cao điểm, giá phật thủ có thể cao hơn nhiều so với ngày thường.
Để chăm sóc vườn, ngoài bón phân và tỉa cành, anh còn chú trọng phòng trừ sâu bệnh và thuê nhân công địa phương giúp chăm sóc, thu hoạch, vừa giảm áp lực công việc, vừa tạo thu nhập cho bà con quanh vùng. Nhờ đó, mô hình của anh không chỉ giúp gia đình ổn định nguồn thu mà còn khẳng định phật thủ là cây trồng tiềm năng, góp phần nâng tầm thương hiệu nông sản địa phương.
Chị Nguyễn Thị Hoan, một hộ nông dân khác có kinh nghiệm trồng phật thủ lâu năm, thuê 1,6 ha đất để trồng 900 gốc. Chị áp dụng kỹ thuật từ việc chọn giống, tạo tán, cắt tỉa đến bón phân hữu cơ, lắp hệ thống tưới nhỏ giọt để giữ ẩm ổn định. Sau hai năm, mỗi cây cho từ 50–70 quả/năm, với giá trung bình 30.000–50.000 đồng/quả, mang lại doanh thu gần 1 tỷ đồng trong năm 2023. Đồng thời, mô hình tạo việc làm cho gần 10 lao động địa phương với mức thu nhập 6–8 triệu đồng/tháng.
 |
Không chỉ riêng Liên Châu, các vùng lân cận cũng xuất hiện nhiều vườn phật thủ. Anh Nguyễn Thanh Tùng đã chuyển gần 1,2 ha đất bãi ven sông từ trồng hoa màu sang phật thủ, đạt năng suất trung bình 40 tấn/ha, giá bán 12.000–15.000 đồng/kg, lợi nhuận khoảng 500 triệu đồng/ha mỗi năm. Anh còn hỗ trợ 10 hộ xung quanh chuyển đổi sang trồng phật thủ, đồng thời bao tiêu sản phẩm để nông dân yên tâm sản xuất.
Nhận thấy tiềm năng kinh tế, chính quyền xã Liên Châu đã đưa phật thủ vào quy hoạch vùng chuyên canh với tổng diện tích 24 ha, hướng tới thị trường ngoài tỉnh và xuất khẩu. Đồng thời, khuyến khích các hộ liên kết thành hợp tác xã để tiếp cận vốn, kỹ thuật, chuẩn hóa quy trình trồng, chăm sóc và thu hoạch.
Điểm đặc biệt của phật thủ là giá trị kinh tế cao vào dịp Tết Nguyên đán. Trong khi giá trung bình quanh năm 30.000–50.000 đồng/quả, từ rằm tháng Chạp, giá có thể tăng gấp đôi, gấp ba, thậm chí đạt 300.000–500.000 đồng/quả cho những quả đẹp, nhiều nhánh đều, màu vàng óng. Chỉ cần bán vài trăm quả trong dịp cao điểm, nhiều hộ đã thu về hàng trăm triệu đồng, đủ bù chi phí cả năm và có vốn mở rộng sản xuất.
Một số hộ đã bắt đầu chế biến sâu sản phẩm, như làm quả khô trang trí, mứt, trà hoặc tinh dầu từ vỏ phật thủ, giúp kéo dài thời gian tiêu thụ, gia tăng giá trị sản phẩm và giảm áp lực bán hàng trong mùa vụ. Nếu được đầu tư bài bản về máy móc, đóng gói và thương hiệu, phật thủ Liên Châu hoàn toàn có thể trở thành quà tặng cao cấp trong và ngoài nước.
Thách thức lớn nhất của cây phật thủ là tạo dáng quả, kiểm soát sâu bệnh và chi phí đầu tư ban đầu. Địa phương đã xây dựng kế hoạch tập huấn kỹ thuật, cung cấp giống chất lượng cao, hỗ trợ vốn cho hệ thống tưới, nhà lưới và tìm kiếm đối tác tiêu thụ dài hạn.
Ông Nguyễn Sinh Sáng, chuyên viên Phòng Kinh tế xã Liên Châu, cho biết, từ năm 2021, cây phật thủ đã giúp tạo công ăn việc làm ổn định cho hàng trăm lao động địa phương, tăng thu nhập và cải thiện đời sống nông thôn. Trong đợt mưa lũ do ảnh hưởng bão số 3 năm 2024, các hộ trồng phật thủ bị thiệt hại cũng nhận được hỗ trợ từ nhà nước để khắc phục hậu quả.
Không chỉ phát triển trồng trọt, xã Liên Châu còn chú trọng xoá đói giảm nghèo, hỗ trợ xây dựng và cải tạo nhà ở cho các hộ nghèo, cận nghèo và người có công, với tổng kinh phí từ ngân sách tỉnh khoảng 420 triệu đồng cho 8 đối tượng được phê duyệt hỗ trợ.
Từ những bãi đất bỏ hoang, cây phật thủ đã mở ra hướng đi mới, giúp nhiều nông dân Liên Châu cải thiện đời sống, tạo việc làm cho hàng trăm người và góp phần xây dựng thương hiệu nông sản đặc trưng của Phú Thọ. Với đầu tư đồng bộ từ sản xuất đến tiêu thụ, phật thủ Liên Châu hứa hẹn trở thành “cây tỷ đồng” bền vững trong tương lai.
