Ngành Trồng trọt – trụ cột nông nghiệp, sẵn sàng cho giai đoạn tăng trưởng mới

Trong cuộc họp chiều 22/8, Bộ Nông nghiệp và Môi trường chỉ rõ, với tỷ trọng hơn 60% giá trị nông nghiệp, ngành trồng trọt cần giải pháp đột phá để duy trì vai trò trụ đỡ và nâng tầm giá trị gia tăng.

Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cùng Thứ trưởng Hoàng Trung làm việc với Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật. - (Ảnh: mae.gov.vn)

Buổi làm việc giữa Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng, Thứ trưởng Hoàng Trung cùng lãnh đạo Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật diễn ra trong bối cảnh nền nông nghiệp Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức. Hơn lúc nào hết, ngành trồng trọt được nhắc đến như một lĩnh vực then chốt, không chỉ bảo đảm an ninh lương thực cho gần 100 triệu dân mà còn là động lực quan trọng để nông sản Việt vươn ra thị trường quốc tế, khẳng định vị thế quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới.

Ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật cho biết, những năm qua ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật luôn là trụ đỡ kinh tế, vừa bảo đảm nhu cầu lương thực, thực phẩm trong nước, vừa đưa Việt Nam trở thành quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu, góp phần giữ vững an ninh lương thực.

Trong những năm qua, ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật luôn được coi là trụ đỡ kinh tế của nông nghiệp Việt Nam. Bằng việc cung cấp nguồn lương thực, thực phẩm ổn định, ngành đã giữ vai trò bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, nhất là trong những thời điểm biến động lớn của thế giới. Không chỉ dừng lại ở việc đáp ứng nhu cầu trong nước, ngành còn đóng góp quan trọng vào xuất khẩu nông sản, mang về hàng chục tỷ USD mỗi năm, góp phần duy trì thặng dư thương mại và tạo nguồn ngoại tệ cho đất nước.

Ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật báo cáo tại cuộc họp.- (Ảnh: mae.gov.vn)

Thực tế, với hơn 60% giá trị sản xuất nông nghiệp, trồng trọt vừa là lĩnh vực bảo đảm sinh kế chủ đạo cho phần lớn người dân nông thôn, vừa là nguồn động lực cho phát triển kinh tế quốc dân. Gần hai phần ba dân số sống ở nông thôn gắn bó trực tiếp hoặc gián tiếp với ngành trồng trọt, nhờ đó thu nhập và đời sống được cải thiện, góp phần giảm nghèo bền vững.

Cùng với việc tạo ra giá trị kinh tế, ngành trồng trọt còn gắn liền với những vấn đề mang tính chiến lược lâu dài như bảo vệ môi trường, quản lý sức khỏe đất, ứng phó biến đổi khí hậu và chuyển đổi sang mô hình phát thải thấp. Việc phát triển nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn đang trở thành xu thế tất yếu, vừa đáp ứng yêu cầu tiêu dùng mới, vừa gắn với các cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính.

Kết quả đáng ghi nhận từ năm 2020 đến nay là giá trị sản xuất của ngành tăng bình quân 2%/năm, giá trị sản phẩm trên một đơn vị diện tích cũng được nâng lên rõ rệt. Từ mức 102,7 triệu đồng/ha năm 2020, đến năm 2024 con số này đã đạt 118,3 triệu đồng/ha, cho thấy hiệu quả sản xuất ngày càng được cải thiện.

Sự chuyển dịch cơ cấu cây trồng diễn ra tích cực và rõ nét. Trong khi diện tích ngô, đậu tương, lạc giảm thì các loại cây mang lại giá trị cao như rau, trái cây, cà phê, hồ tiêu lại có sự gia tăng. Đây là sự điều chỉnh hợp lý, phù hợp với nhu cầu thị trường trong và ngoài nước. Nhờ đó, nhiều vùng sản xuất chuyên canh đã hình thành, nhiều sản phẩm nông sản Việt được khẳng định thương hiệu và chỗ đứng tại các thị trường khó tính. Những mặt hàng như lúa gạo, rau quả, cà phê, cao su không chỉ giữ vai trò xuất khẩu chủ lực mà còn giúp Việt Nam duy trì vị trí top đầu thế giới về một số sản phẩm.

Tuy vậy, không thể phủ nhận ngành trồng trọt cũng đang đối diện nhiều khó khăn, thách thức. Thị trường quốc tế thay đổi liên tục với những yêu cầu ngày càng khắt khe về tiêu chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc. Hàng rào kỹ thuật thương mại được thiết lập ngày càng nhiều, buộc ngành phải có sự chuyển mình mạnh mẽ.

Trong nước, tác động từ thiên tai, dịch bệnh và biến đổi khí hậu vẫn luôn tiềm ẩn nguy cơ gây thiệt hại cho sản xuất. Ngoài ra, hệ thống quản lý ngành cũng cần được hoàn thiện để phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp, bảo đảm sự vận hành thông suốt, tránh chồng chéo, đứt gãy trong công tác chỉ đạo sản xuất, dự báo dịch hại và thu thập số liệu.

Nguồn nhân lực cũng là một trong những thách thức lớn. Trong bối cảnh khối lượng công việc ngày càng nhiều, đặc biệt tại các cửa khẩu khi công tác kiểm dịch thực vật và kiểm soát an toàn thực phẩm ngày càng đòi hỏi cao, việc bổ sung biên chế công chức, viên chức là hết sức cấp thiết. Cùng với đó, yêu cầu về chuyển đổi số, hiện đại hóa quản lý cũng đòi hỏi ngành phải đẩy nhanh tiến độ xây dựng, nâng cấp cơ sở dữ liệu và phần mềm, hướng tới dịch vụ công trực tuyến toàn trình, thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung. - (Ảnh: mae.gov.vn)

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Hoàng Trung đã nhấn mạnh rằng, để đạt được các mục tiêu tăng trưởng, ngành trồng trọt cần giải pháp đột phá và khoa học công nghệ chính là chìa khóa. Với 21 viện nghiên cứu trực thuộc, ngành có lợi thế lớn về tiềm lực khoa học, song cần phát huy hơn nữa năng lực nghiên cứu, đề xuất sáng kiến, ứng dụng tiến bộ mới để nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng.

Ông cũng yêu cầu toàn ngành phải quyết tâm bám sát kế hoạch xuất khẩu, mở rộng và đa dạng hóa thị trường, kịp thời xử lý ách tắc lưu thông hàng hóa và đặc biệt quan tâm đến hoạt động tại các cửa khẩu để phục vụ xuất khẩu thuận lợi. Trong công tác quản lý nhà nước, nhất là kiểm dịch thực vật, phải có đủ biên chế để bảo đảm hiệu quả thực thi, tránh tình trạng thiếu hụt nhân lực gây ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất và xuất khẩu.

Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng ghi nhận đóng góp to lớn của lĩnh vực trồng trọt trong bảo đảm an ninh lương thực. - (Ảnh: mae.gov.vn)

Kết luận hội nghị, Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng ghi nhận những đóng góp to lớn của ngành trồng trọt trong việc đảm bảo an ninh lương thực quốc gia và đưa Việt Nam trở thành cường quốc xuất khẩu nông sản. Ông khẳng định: “Đã đưa mục tiêu thì nhất định phải hoàn thành. Chỉ tiêu đã công bố thì càng phải giữ bằng được”.

Đây không chỉ là lời nhắc nhở về trách nhiệm mà còn là quyết tâm chính trị của lãnh đạo Bộ đối với ngành. Mục tiêu tăng trưởng từ 2,4 – 2,9% và xuất khẩu 33 tỷ USD mà ngành được giao chính là thước đo cho nỗ lực, quyết tâm và hành động trong giai đoạn tới.

Theo Quyền Bộ trưởng, mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng ngành trồng trọt vẫn còn dư địa phát triển, nếu biết tận dụng cơ hội và phát huy đúng lợi thế. Đảng, Nhà nước và Chính phủ luôn dành sự quan tâm đặc biệt, coi đây là trụ cột của phát triển bền vững. Bởi vậy, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ luôn đồng hành cùng ngành, sẵn sàng tháo gỡ khó khăn để cùng đạt được các mục tiêu đã đề ra.

Một trong những yếu tố được nhấn mạnh là con người và tổ chức bộ máy. Lãnh đạo Bộ yêu cầu bổ sung nhân lực cho Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật, thực hiện luân chuyển cán bộ định kỳ 2 – 3 năm/lần, đặc biệt ở các chi cục cửa khẩu, trạm kiểm dịch, nhằm tạo động lực làm việc và phòng ngừa tiêu cực.

Toàn cảnh cuộc họp chiều 22/8. - (Ảnh: mae.gov.vn)

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, hàng rào kỹ thuật từ các thị trường quốc tế không còn là trở ngại mà phải được nhìn nhận như một động lực để thay đổi. Ngành cần tái cấu trúc sản xuất, quy hoạch lại vùng trồng, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và chế biến sâu để nâng cao giá trị sản phẩm.

Các giải pháp cụ thể được đưa ra bao gồm: đẩy nhanh tiến độ cấp mã số vùng trồng, cải cách thủ tục xuất nhập khẩu nhằm giảm chi phí cho doanh nghiệp, đồng thời chú trọng kiểm soát chi phí đầu vào như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng. Việc xây dựng cơ chế đặt hàng nghiên cứu, hỗ trợ các nhà khoa học phát huy năng lực sáng tạo cũng được xem là giải pháp quan trọng để nâng tầm sản phẩm của ngành trên thị trường thế giới.

Điều còn lại, theo Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng, chính là ý chí, khát vọng và hành động quyết liệt. Nếu chỉ đi theo lối mòn cũ, ngành trồng trọt khó có thể bứt phá. Để sẵn sàng cho giai đoạn tăng trưởng mới, toàn ngành phải đổi mới đột phá, kiên định với mục tiêu, chủ động trước thách thức và linh hoạt tận dụng cơ hội. Lãnh đạo Bộ khẳng định sẽ luôn đồng hành, hỗ trợ, tạo điều kiện tốt nhất để ngành trồng trọt hoàn thành các nhiệm vụ, từ tăng trưởng sản xuất đến nâng cao giá trị xuất khẩu, từ bảo đảm an ninh lương thực đến thực hiện các cam kết quốc tế về giảm phát thải.

Trồng trọt chính là lĩnh vực gắn bó mật thiết với đời sống hàng triệu nông dân, là nền tảng bảo đảm an ninh lương thực quốc gia và là cầu nối để nông sản Việt vươn xa trên thị trường toàn cầu. Trong bối cảnh mới, chỉ có đổi mới mạnh mẽ, ứng dụng khoa học công nghệ và quyết tâm đồng hành của toàn ngành mới giúp lĩnh vực này tiếp tục giữ vững vai trò trụ cột và sẵn sàng bước vào giai đoạn tăng trưởng mới, góp phần xây dựng một nền nông nghiệp Việt Nam hiện đại, bền vững và thịnh vượng.