Những năm 2018, tại vùng Thanh Bình và Tam Nông (Đồng Tháp), nhiều cánh đồng ớt đỏ rực bị bỏ mặc cho héo rũ. Giá thu mua lúc đó chỉ còn 8.000–9.000 đồng mỗi kg, thấp hơn nhiều so với chi phí sản xuất hơn 15.000 đồng, khiến nông dân trắng tay, phải nhổ bỏ cả ruộng để chuyển sang cây trồng khác. Cảnh tượng ấy khiến ông Nguyễn Thanh Hiền (sinh năm 1971) nhớ mãi không quên.
Thay vì đi theo lối mòn “giải cứu nông sản” vốn chỉ mang tính ngắn hạn, ông Hiền suy nghĩ về việc làm sao để nâng giá trị quả ớt, tạo đầu ra bền vững cho người nông dân. “Chỉ khi chế biến sâu, nông sản mới giữ được giá trị và có thể bước ra thị trường quốc tế”, ông chia sẻ.
Từ trăn trở đó, ông quyết định thử nghiệm với công nghệ lên men ớt, một hướng đi chưa từng có doanh nghiệp lớn trong nước mặn mà đầu tư, để xây dựng thương hiệu Chilica.
 |
| Ông Nguyễn Thanh Hiền, nhà sáng lập Chilica tại ruộng ớt ở Đồng Tháp. |
Ý tưởng ban đầu của ông Hiền là tạo ra một loại tương ớt giữ nguyên được màu sắc, hương vị và dinh dưỡng của ớt tươi, lại có thể bảo quản lâu dài mà không cần phụ gia hay phẩm màu. Với kinh nghiệm về vi sinh, ông kết hợp phương pháp truyền thống như muối dưa, muối cà với công nghệ hiện đại để tạo ra quy trình lên men tự nhiên.
Hành trình này không hề dễ dàng. Suốt hai năm đầu, hàng chục mẻ ớt liên tục thất bại: nổi bọt khí, bị phân tầng, vị quá chua hoặc nhanh hỏng. Thời gian lên men kéo dài tối thiểu 12 tháng, nên mỗi sai lầm đồng nghĩa mất cả năm thử nghiệm. Để bảo đảm chất lượng, công ty phải tự nuôi giấm gạo – công đoạn quyết định đến hương vị và độ an toàn sản phẩm.
Để theo đuổi công nghệ khác biệt này, ông Hiền mạnh dạn đầu tư 2 triệu USD xây dựng nhà máy tại Bình Chánh (TP HCM), với diện tích 1.000 m² và hệ thống thiết bị sản xuất trị giá khoảng 20 tỷ đồng.
Nguồn nguyên liệu được chọn lọc từ giống ớt chỉ thiên đặc sản ở Thanh Bình và Tam Nông (Đồng Tháp). Ớt sau khi thu hoạch phải đưa ngay vào chế biến, trong bán kính tối đa 300 km và trong vòng 6 giờ, để giữ trọn độ tươi.
 |
| Các thùng ớt được lên men tại nhà máy Chilica. |
Tháng 6/2020, sau hơn hai năm kiên trì, những chai tương ớt đầu tiên của Chilica chính thức ra mắt. Ba dòng sản phẩm được giới thiệu gồm: ớt bằm, ớt bằm tỏi và tương ớt thuần tự nhiên. Điểm khác biệt lớn nhất là tất cả đều được lên men tự nhiên trong 12 tháng với giấm gạo, không qua gia nhiệt.
Theo ông Hiền, phần lớn tương ớt trên thị trường hiện nay phải nấu để diệt khuẩn, khiến hương vị và màu sắc ớt bị mất đi, buộc nhà sản xuất thêm phụ gia. Ngược lại, sản phẩm của Chilica giữ được trọn vẹn màu đỏ tự nhiên, độ cay đặc trưng và đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm quốc tế. Trên thế giới, chỉ có vài thương hiệu áp dụng công nghệ này, nổi tiếng nhất là Sriracha (Mỹ).
Tuy nhiên, sản phẩm Chilica ra mắt đúng thời điểm dịch Covid-19, khi nhu cầu tiêu dùng trong nước giảm mạnh. Để tồn tại, công ty nhanh chóng chuyển hướng sang thương mại điện tử và xuất khẩu. Chỉ trong vài tháng, ông Hiền gửi hơn 100 email giới thiệu sản phẩm tới các thương vụ Việt Nam ở nước ngoài. Những phản hồi tích cực đầu tiên đến từ Nhật Bản, Singapore, Campuchia và Hà Lan. Năm 2020, Chilica đã tham gia 22 hội chợ trong và ngoài nước, bất chấp tình hình khó khăn do dịch bệnh.
Nhờ chiến lược quảng bá mạnh mẽ, Chilica dần khẳng định tên tuổi. Đến năm 2023, công ty đạt doanh thu khoảng 25 tỷ đồng, lợi nhuận ròng 6 tỷ. Riêng nửa đầu năm 2025, doanh thu đã tăng lên 35 tỷ đồng, trong đó 98% đến từ xuất khẩu. Hiện sản phẩm của Chilica có mặt tại 13 quốc gia, gồm Mỹ, Canada, Australia, Hàn Quốc, Nga, Trung Quốc, EU và khu vực Trung Đông.
Thương hiệu cũng được đăng ký bảo hộ tại 37 quốc gia, tạo nền tảng để mở rộng thị phần quốc tế. Để đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn, nhà máy Chilica đã mở rộng lên 10.000 m², công suất 30 tấn ớt tươi mỗi ngày – gấp 10 lần so với giai đoạn ban đầu.
 |
| Sản phẩm tương ớt Chilica. |
Khác với nhiều doanh nghiệp thu mua theo giá thị trường, ông Hiền ký hợp đồng bao tiêu cố định với nông dân, mức 30.000 đồng mỗi kg ớt. Chính sách này giúp bà con an tâm sản xuất, có lãi ổn định, đồng thời vẫn có quyền bán cho đơn vị khác khi thị trường tăng giá.
Mỗi năm, Chilica tiêu thụ khoảng 300–400 tấn ớt tươi, con số này dự kiến còn tăng mạnh khi nhà máy nâng công suất. “Không chỉ tạo ra sản phẩm khác biệt, chúng tôi muốn giải bài toán đầu ra cho nông dân, gắn công nghệ chế biến với nông sản địa phương”, ông Hiền nhấn mạnh.
 |
| Ông Nguyễn Thanh Hiền, nhà sáng lập Chilica, cùng sản phẩm tương ớt lên men chinh phục 13 quốc gia. |
Sau khi xây dựng chỗ đứng ở thị trường quốc tế, Chilica tiếp tục đẩy mạnh phân phối trong nước. Hiện sản phẩm đã có mặt tại nhiều hệ thống siêu thị lớn như Aeon Mall, Emart, Lotte Mart, BigC, Mega Market, cùng các chuỗi thực phẩm sạch như Farmer Market, Hoa Biển. Trên kênh trực tuyến, sản phẩm xuất hiện từ Shopee, Lazada, Tiki, TikTok đến các nền tảng toàn cầu như Amazon (Mỹ), Alibaba (Trung Quốc) và Ozon (Nga).
Ông Hiền gọi đây là chiến lược “mưa rào phủ xa”: đi rộng, hiện diện ở nhiều kênh để gia tăng độ nhận diện thương hiệu, từ đó mở rộng thị phần bền vững.
Nhìn lại chặng đường khởi nghiệp với ớt, ông Nguyễn Thanh Hiền cho rằng công thức thành công của Chilica nằm trong ba yếu tố: chọn sản phẩm ngách, đầu tư công nghệ chế biến chuyên sâu, và đồng hành cùng nông dân.
“Ngoài nước mắm và muối, ớt là gia vị không thể thiếu trong bữa ăn của hàng chục triệu gia đình Việt. Nếu biết tận dụng công nghệ, mỗi loại nông sản đều có thể có một ‘cuộc đời’ mới, mang thương hiệu Việt Nam vươn xa trên bản đồ thế giới”, ông nói.
