VNHS - Năm 2024, ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, thực hiện đồng bộ, linh hoạt, sáng tạo các giải pháp trước những khó khăn, thách thức từ các "tình huống bất thường", vừa bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia, vừa hội nhập quốc tế mạnh mẽ và sâu rộng; khẳng định vị thế quan trọng, là động lực và trụ đỡ của nền kinh tế nước nhà.

Đây là bức tranh nhiều điểm sáng của nền nông nghiệp trong năm 2024 được nêu tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2024 và triển khai kế hoạch năm 2025 của ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Thủ tướng Phạm Minh Chính tới dự và phát biểu chỉ đạo Hội nghị.

Bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia

Báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, năm 2024, ngành thực hiện kế hoạch trong điều kiện có những thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Trong đó, có yếu tố tác động mạnh của biến động thị trường, của thời tiết nắng nóng gay gắt, hạn hán, mưa bão tại các địa phương vùng Tây Nguyên, miền Trung, xâm nhập mặn tại các tỉnh, thành phố phía Nam.

Đặc biệt là cơn bão số 3 (Yagi) đã gây thiệt hại nặng nề cho sản xuất nông nghiệp các tỉnh phía bắc (thiệt hại cho sản xuất nông lâm thủy sản khoảng 31.800 tỷ đồng và làm giảm khoảng 0,3-0,5 điểm % tăng trưởng của toàn ngành trong năm 2024).

Tuy nhiên, với sự quan tâm chỉ đạo sát sao, thường xuyên của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ; với tinh thần "Kỷ cương trách nhiệm, chủ động kịp thời, tăng tốc sáng tạo, hiệu quả bền vững"; sự chung sức, đồng lòng, sáng tạo của các cấp, các ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp, bà con nông dân… ngành đã vượt qua khó khăn, thách thức để đẩy mạnh sản xuất phát triển cả về quy mô và trình độ sản xuất.

Nông nghiệp Việt Nam vừa bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia, vừa hội nhập quốc tế mạnh mẽ và sâu rộng; nhiều mặt hàng nông sản thế mạnh, chủ lực tiếp tục được mở rộng thị trường. Xuất khẩu nông sản Việt Nam đã đạt nhiều kỷ lục mới. Nông nghiệp Việt Nam khẳng định vị thế quan trọng, là động lực và trụ đỡ của nền kinh tế nước nhà.

“Trái ngọt” năm 2024 giá trị sản xuất (GO) toàn ngành đạt mức tăng trưởng ước đạt 3,3%, tỉ lệ che phủ rừng đạt 42,02%; tỉ lệ số xã đạt chuẩn nông thôn mới đạt 78,7%; tỉ lệ hộ dân nông thôn được sử dụng nước sạch hợp quy chuẩn đạt 58%.

Tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thuỷ sản đạt mức cao kỷ lục 62,5 tỷ USD, tăng 18,7% so với năm 2023; xuất siêu tiếp tục đạt mức kỷ lục mới 17,9 tỷ USD, tăng 46,8%. Trong đó, xuất khẩu nông sản chính: 32,8 tỷ USD, tăng 22,4%; chăn nuôi: 533,6 triệu USD, tăng 6,5%; lâm sản chính: 17,28 tỷ USD, tăng 19,4%; thủy sản: 10,07 tỷ USD, tăng 12,2%. Có 7 hàng/nhóm mặt hàng xuất khẩu trên 3 tỷ USD (tăng 01 sản phẩm so với năm 2023).

Cơ cấu kinh tế ngành, cơ cấu sản xuất nông nghiệp tiếp tục chuyển dịch, điều chỉnh phù hợp, tích hợp đa giá trị, hiệu quả hơn gắn với thị trường, tăng tỉ trọng các tiểu ngành, sản phẩm có lợi thế cạnh tranh và giá trị cao.

Ngành chuyển đổi mạnh tư duy sang kinh tế nông nghiệp, nâng cao giá trị gia tăng, chất lượng hàng nông sản. Từng bước thay đổi từ cách tiếp cận nông nghiệp nâu sang nông nghiệp xanh, tăng cường áp dụng quy trình sản xuất nông nghiệp hữu cơ. Ngành đã tổ chức triển khai có hiệu quả Đề án "phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030".

Làm rõ dấu ấn của 3 thành tựu nổi bật

Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao nỗ lực, kết quả, thành tựu ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn đã đạt được, đóng góp quan trọng vào thành tựu, kết quả chung của cả nước trong năm 2024.

Cơ bản đồng tình với những kết quả mà các báo cáo, ý kiến đã chỉ ra, Thủ tướng nhấn mạnh thêm 3 thành tựu, kết quả nổi bật của ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn.

Cụ thể, việc phòng, chống và khắc phục hậu quả bão số 3, đặc biệt là việc tham mưu, tổ chức, thực hiện điều tiết, vận hành, bảo đảm an toàn hồ đập như hồ thủy điện Thác Bà, Hòa Bình; nhanh chóng ổn định tình hình nhân dân, không để ai bị đói rét, thiếu nhà ở, học sinh thiếu trường lớp; nhanh chóng khôi phục sản xuất sau bão.

Cùng với đó, ngành đã khẳng định tinh thần "biến không thành có, biến khó thành dễ, biến không thể thành có thể", trước những khó khăn do đứt gãy thị trường, thiên tai, bão lụt...

Đặc biệt, ngành đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số để ứng phó với biến đổi khí hậu, phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ...

Cũng theo Thủ tướng, ngành nông nghiệp đã bảo đảm lương thực thực phẩm, góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy tăng trưởng, kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội.

Bên cạnh kết quả đạt được, Thủ tướng chỉ rõ những hạn chế, yếu kém mà ngành cần tập trung khắc phục trong thời gian tới. Ngành chưa khai thác hết, chưa phát triển ngang tầm tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh và nền văn minh lúa nước. Công tác xây dựng quy hoạch, chiến lược, thể chế, cơ chế, chính sách phục vụ phát triển nhanh và bền vững còn hạn chế. Việc gỡ bỏ "Thẻ vàng" của EC đối với đánh bắt hải sản còn nhiều khó khăn, thách thức...

Về bài học kinh nghiệm, Thủ tướng cho rằng, phải chấp hành nghiêm, thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tư tưởng phải thông, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động phải quyết liệt, hiệu quả, làm việc nào dứt việc đó; phân công rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm và tăng cường kiểm tra, đôn đốc; phối hợp chặt chẽ, có hiệu quả giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương trong và ngoài ngành, đẩy mạnh hợp tác quốc tế. Ngoài ra, phải bám sát tình hình, thị trường, phản ứng chính sách nhanh, kịp thời, lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ với các đối tác, nhất là trong những lúc khó khăn, thách thức.

Cũng theo Thủ tướng, muốn phát triển các mặt hàng, lĩnh vực có tiềm năng, lợi thế thì cần tập trung xây dựng thương hiệu nông sản, làm sao để khi nói đến cà phê, tiêu, điều... là nói tới Việt Nam. Cùng với đó, phải có quy hoạch vùng nguyên liệu; phát triển thị trường; xây dựng chỉ dẫn địa lý, mẫu mã; huy động nguồn vốn ngân hàng; xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích.

Tập trung trí tuệ thực hiện thắng lợi kế hoạch phát triển KT-XH

Năm 2025 là năm tăng tốc, bứt phá về đích của cả nhiệm kỳ 2021-2025, năm sẽ diễn ra Đại hội Đảng các cấp, chuẩn bị tiến tới Đại hội toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Do đó, theo Thủ tướng ngành phải tăng tốc, bứt phá, cùng cả nước thực hiện thắng lợi kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội theo các nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, trong đó mục tiêu tăng trưởng GDP ít nhất trên 8% và phấn đấu đạt 2 con số trong năm 2025.

Về các chỉ tiêu chủ yếu năm 2025, Thủ tướng yêu cầu phấn đấu tốc độ tăng trưởng GDP toàn ngành 3,5-4%; tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản phấn đấu đạt 70 tỷ USD; tỉ lệ hộ gia đình nông thôn được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn trên 60%; tỉ lệ che phủ rừng 42,02%...

Về tư tưởng chỉ đạo, trước hết, Thủ tướng yêu cầu tập trung lãnh đạo, chỉ đạo công tác quy hoạch, xây dựng chiến lược, thể chế, cơ chế, chính sách, tháo gỡ các điểm nghẽn, nút thắt để phát triển ngành nhanh, bền vững.

Hai là đẩy mạnh hơn nữa ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo để phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức, kinh tế ban đêm…

Ba là góp phần đắc lực, hiệu quả vào ứng phó với biến đổi khí hậu tại các địa bàn trọng điểm, nhất là sụt lún, sạt lở, khô hạn, ngập úng tại ĐBSCL, miền núi phía bắc, miền Trung và Tây Nguyên.

Bốn là người nông dân phải được ấm no, hanh phúc hơn, nông thôn hiện đại hơn, nông nghiệp phải tiên tiến hơn. Người nông dân là trung tâm, là chủ thể, nông nghiệp là động lực, nông thôn là nền tảng.

Về nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm, Thủ tướng yêu cầu tập trung triển khai kế hoạch phát triển ngành năm 2025; đồng thời tổ chức tốt Đại hội Đảng các cấp và sắp xếp kiện toàn tổ chức, tinh gọn bộ máy.

Thủ tướng lưu ý trong sắp xếp, tinh gọn bộ máy, phải bảo đảm không bỏ sót chức năng, nhiệm vụ, hạn chế tối đa giao thoa, không trùng chéo, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ tốt hơn, toàn diện hơn; tăng cường phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi và tăng cường giám sát, kiểm tra; bỏ khâu trung gian, tránh phiền hà, sách nhiễu cho người dân và doanh nghiệp; bảo đảm công khai, minh bạch, đẩy mạnh chuyển đổi số để giảm chi phí cho người dân và doanh nghiệp; tinh gọn bộ máy gắn với tinh giản biên chế, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đảm bảo bộ máy sau khi sắp xếp thật sự tinh, gọn, mạnh, hoạt động thông suốt, hiệu lực, hiệu quả.

Thứ hai, tiếp tục tập trung hoàn thiện thể chế, xây dựng cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, làm bài bản nhưng phải khẩn trương, coi trọng thời gian, trí tuệ và sự quyết đoán đúng thời điểm, tháo gỡ nhanh những điểm nghẽn cho phát triển, huy động hiệu quả nguồn lực với tinh thần "nguồn lực bắt nguồn từ tư duy, động lực bắt nguồn từ sự đổi mới, sức mạnh bắt nguồn từ nhân dân".

Thứ ba, đẩy mạnh cơ cấu lại nông nghiệp theo 3 nhóm trục sản phẩm chủ lực, theo các ngành, lĩnh vực và cơ cấu lại sản xuất theo vùng; thực hiện hiệu quả Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" - OCOP; tích cực triển khai Đề án "Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030". Tổ chức lại sản xuất theo hướng phát triển bền vững dựa trên tiềm năng và lợi thế so sánh, ứng dụng công nghệ cao, tập trung phát triển các sản phẩm có chất lượng, lợi thế; phát triển doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp, khắc phục tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, manh mún. Tăng cường liên kết 5 nhà: Nhà nông - Nhà nước - nhà doanh nghiệp - nhà băng - nhà khoa học; tham gia hiệu quả vào mạng lưới sản xuất và chuỗi giá trị nông nghiệp toàn cầu.

Thứ tư, đẩy mạnh chuyển đổi số, công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Chủ động triển khai có hiệu quả Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Xây dựng cơ sở dữ liệu của toàn ngành nông nghiệp Việt Nam để phát triển trí tuệ nhân tạo trong ngành nông nghiệp; đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, cơ giới hóa và ứng dụng khoa học công nghệ, công nghệ cao, thông minh, tự động hóa trong sản xuất nông nghiệp.

Thứ năm, phát triển thị trường và xây dựng thương hiệu nông sản Việt Nam; đa dạng hóa thị trường, sản phẩm và chuỗi cung ứng. Nhanh chóng đàm phán, ký kết và tranh thủ lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do, nhất là EVFTA, CTPPP để cơ cấu lại thị trường xuất khẩu, giảm sự phụ thuộc vào một số thị trường, tháo gỡ rào cản để thâm nhập thị trường mới.

Thứ sáu, phát triển kinh tế biển, đẩy mạnh nuôi biển và khai thác hải sản bền vững. Tập trung giải quyết dứt điểm các khuyến nghị của EC để gỡ "Thẻ vàng" trong năm 2025, ngăn chặn và xử lý nghiêm tàu cá khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài.

Thứ bảy, phát triển bền vững lâm nghiệp, trong đó, tập trung tăng cường quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, nhất là rừng tự nhiên, rừng phòng hộ; đẩy mạnh phát triển công nghiệp chế biến và xuất khẩu gỗ, lâm sản ngoài gỗ. Cùng với các cơ quan liên quan tham mưu cấp có thẩm quyền ban hành cơ chế, chính sách nhằm phát huy giá trị đa dụng của rừng, nhất là dịch vụ hấp thụ, lưu giữ carbon, giảm phát thải khí nhà kính của rừng.

Thứ tám, thực hiện có hiệu quả Chương trình Mục tiêu quốc gia Xây dựng nông thôn mới; tích cực tham gia xóa nhà tạm, nhà dột nát; phát triển du lịch nông nghiệp, du lịch nông thôn. Xây dựng nông thôn mới phải đi đôi với tạo điều kiện phát triển kinh tế nông thôn, tạo điều kiện nâng cao đời sống, thu nhập của người dân, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá của từng vùng miền. Tập trung thực hiện tốt nhiệm vụ phòng, chống thiên tai, không để bị động, bất ngờ.

Thứ chín, đẩy mạnh ngoại giao nông nghiệp; hội nhập, hợp tác quốc tế để phát triển nông nghiệp, nông thôn, đồng thời chủ động đấu tranh bảo vệ quyền và lợi ích của quốc gia, bảo vệ hàng hóa nông sản Việt Nam.

Thủ tướng yêu cầu, trong quý I năm 2025, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các cơ quan phải trình Chính phủ hai đề án về ứng phó với biến đổi khí hậu, sụt lún, sạt lở tại Đồng bằng sông Cửu Long và ứng phó sạt lở tại miền núi phía Bắc.

Thủ tướng tin tưởng với động lực, khí thế mới, nền tảng trong những năm qua, truyền thống lịch sử hào hùng của người nông dân, nền văn minh lúa nước, sự nỗ lực, cố gắng của các chủ thể trong ngành, sự hợp tác của các Bộ, ngành, cơ quan, sự hỗ trợ, hợp tác của bạn bè, đối tác quốc tế, ngành nông nghiệp sẽ thực hiện tốt 3 đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng và nhân lực, đạt và vượt các mục tiêu đã đề ra, góp phần cùng đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình, giàu mạnh, văn minh và thịnh vượng của dân tộc.

TUỆ ANH