Vân sam Fansipan – báu vật sinh học chỉ có tại Việt Nam

Ẩn mình trong lớp sương lạnh giá quanh năm của dãy Hoàng Liên Sơn, Vân sam Fansipan (Abies delavayi subsp. fansipanensis) là một báu vật thực sự của thiên nhiên Việt Nam. Loài cây thuộc họ Thông (Pinaceae) này mang tính đặc hữu cao, chỉ hiện diện tại một khu vực địa lý hết sức hạn chế, tạo nên sự khác biệt độc đáo trong bản đồ sinh học toàn cầu.

Vân sam Fansipan nằm ở khu vực dãy Hoàng Liên và được bảo vệ vô cùng nghiêm ngặt. Ảnh: Internet

Vì sự quý hiếm đặc biệt, Vân sam Fansipan được xếp vào nhóm IA – nhóm thực vật nghiêm cấm khai thác và sử dụng vì mục đích thương mại tại Việt Nam. Đây là cấp độ bảo vệ cao nhất trong luật bảo vệ và phát triển rừng, nhằm ngăn chặn mọi hành động làm tổn hại đến quần thể loài vốn đã rất mong manh này. Trên trường quốc tế, loài cây cũng được Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) đưa vào danh mục "Cực kỳ nguy cấp" trong Danh sách Đỏ – mức cảnh báo cao nhất về nguy cơ tuyệt chủng.

Cả thế giới Vân sam Fansipan chỉ tồn tại ở Việt Nam. Ảnh: Vườn quốc gia Hoàng Liên

Trước thực trạng đó, công tác bảo tồn Vân sam Fansipan được triển khai một cách nghiêm ngặt. Các đơn vị kiểm lâm, đặc biệt là Hạt Kiểm lâm Hoàng Liên, phối hợp cùng lực lượng bảo vệ rừng và người dân địa phương thực hiện tuần tra thường xuyên, kiểm soát chặt chẽ những khu vực phân bố tự nhiên của loài cây này. Những hành vi như chặt cành, bứng gốc, hay buôn bán trái phép đều bị xử lý nghiêm khắc.

Không chỉ dừng lại ở các biện pháp bảo vệ vật lý, công tác nghiên cứu khoa học đối với Vân sam Fansipan cũng được đặc biệt chú trọng. Sau nhiều năm nỗ lực, các chuyên gia đã bước đầu thành công trong việc nhân giống loài cây này. Tỷ lệ nảy mầm của hạt đạt từ 50–60%, một con số rất đáng khích lệ khi xét đến độ khó tái sinh tự nhiên của Vân sam Fansipan trong điều kiện hoang dã. Hiện nay, những cây con đang được trồng thử nghiệm trong khuôn viên Vườn Quốc gia Hoàng Liên và tại các trạm kiểm lâm, nhằm theo dõi khả năng sinh trưởng, đồng thời tìm ra phương án tối ưu để phục hồi quần thể.

Loài Vân sam Fansipan từ năm 1962 đến nay chỉ phân bố ở ven đỉnh núi Fansipan Sa Pa, ở độ cao khoảng 2.600 - 2.800m. Ảnh: Vườn quốc gia Hoàng Liên

Vân sam Fansipan không chỉ là niềm tự hào về sự phong phú sinh học mà còn là biểu tượng sống động của trách nhiệm bảo tồn thiên nhiên đối với thế hệ hiện tại và tương lai. Vào năm 1996, loài cây này đã được ghi danh trong Sách Đỏ Việt Nam. Đến năm 2014, Vân sam Fansipan tiếp tục được công nhận là Cây Di sản Việt Nam bởi Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam – một dấu mốc quan trọng khẳng định giá trị sinh thái và văn hóa đặc biệt của loài cây này.

Sự tồn tại mong manh của Vân sam Fansipan gắn liền với câu chuyện về những giá trị tự nhiên cần được bảo vệ trước áp lực phát triển và biến đổi khí hậu. Mỗi cá thể cây được giữ gìn, mỗi hạt mầm được ươm trồng thành công không chỉ cứu sống một loài thực vật, mà còn duy trì sự cân bằng mong manh của hệ sinh thái núi cao.

Sau những nỗ lực không mệt mỏi, may mắn các cán bộ của Vườn Quốc gia Hoàng Liên đã nhân giống thành công chúng, với tỷ lệ nảy mầm đạt 50 - 60%. Ảnh: Vườn quốc gia Hoàng Liên

Trong bối cảnh toàn cầu ngày càng có nhiều loài bị tuyệt chủng, sự kiên trì và tâm huyết của các nhà bảo tồn Việt Nam dành cho Vân sam Fansipan trở thành nguồn cảm hứng cho hành trình gìn giữ thiên nhiên. Hy vọng rằng, với những nỗ lực bền bỉ hôm nay, bóng hình kiêu hãnh của Vân sam Fansipan sẽ tiếp tục vươn mình giữa tầng mây ngàn Hoàng Liên, như một lời nhắc nhở rằng: bảo vệ thiên nhiên cũng chính là bảo vệ tương lai của chính chúng ta.