Bonsai (盆栽) là một loại hình nghệ thuật đẹp ở Nhật Bản nhằm mục đích kết hợp kỹ năng làm vườn với thẩm mỹ của người Nhật. Hai chữ kanji của nó - bon (盆) có nghĩa là chậu hoặc khay và sai (裁) có nghĩa là trồng cây - dịch theo nghĩa đen là “trồng trong chậu” hoặc thùng chứa. Nếu bạn đã từng nhìn thấy những “cây mini” này, bạn có thể sẽ ngạc nhiên khi nghe về thời gian chăm bón và cẩn thận để tạo ra những kiệt tác này (đôi khi hàng trăm năm!). Đây là một điều ngạc nhiên thậm chí còn lớn hơn: một cây bonsai không phải là một bản thu nhỏ di truyền, nó giống hệt như những người anh chị em của nó trong rừng! Dưới đây là nhiều sự thật hơn nữa về nghệ thuật bonsai ở Nhật Bản.
Lịch sử cổ đại của Bonsai
Mục đích của Bonsai là gợi lên sự phản chiếu của người xem và sự khéo léo của người trồng. Nó bắt nguồn từ xa xưa truyền thống Trung Quốc của Hòn non bộ , hoặc penzai . Vào thế kỷ thứ 6, Hoàng gia Nhật Bản và các sinh viên Phật giáo đã đến thăm Trung Quốc và bắt đầu mang về hàng hóa, bao gồm cả các thùng chứa đầy thực vật. Phật giáo Thiền tông của Nhật Bản đã định hình thêm những chiếc hộp đựng này bằng cách loại bỏ những bức tượng nhỏ và vật phẩm không cần thiết cho giáo lý tối giản của nó.
Vào khoảng thế kỷ 14, việc trồng cây Bonsai bắt đầu đi vào văn hóa chính thống. Năm 1383, một vở kịch được viết bởi Zeami Motokiyo mô tả một samurai nghèo đã đốt cây cảnh cuối cùng còn sót lại của mình để phục vụ một nhà sư lưu động. Nó nhanh chóng trở nên phổ biến, và phần còn lại đã trở thành lịch sử.
Cây cảnh được bảo tồn và nâng niu đến mức cây bonsai lâu đời nhất - được coi là Bảo vật Quốc gia của Nhật Bản và hiện đang nằm trong bộ sưu tập của Hoàng cung Tokyo - đã hơn 500 năm tuổi!
Sau Thế chiến thứ hai, văn hóa và ý tưởng của Nhật Bản được tiếp cận nhiều hơn, và do đó nghệ thuật bonsai ngày càng trở nên phổ biến trên thế giới. Hiện đã có hơn 1.200 cuốn sách về bonsai ở hơn 26 ngôn ngữ và 90 quốc gia. Đó là rất nhiều cây cảnh. Tuy nhiên, không khó để hiểu tại sao. Đi dạo quanh một cây bonsai và ngắm nhìn từng cành thông hoặc cây thông được trồng cẩn thận như thế nào, cảm giác giống như đang đứng cạnh một bức tranh cổ điển.
Nghệ thuật và thẩm mỹ
Cây bonsai bắt đầu cuộc sống của chúng từ một nguồn nguyên liệu, một loại cây mà người trồng nhằm đào tạo thành dạng bonsai . Hạt giống hiếm khi được sử dụng vì chúng sẽ mất quá nhiều thời gian và do đó, để giữ cho nó hợp lý, người tạo thường nhân giống bằng cách cắt một phần từ cây mà họ muốn sử dụng. Điều này cũng giúp tạo cho cây bonsai dáng vẻ già cỗi và phong hóa. Từ đó, qua quá trình cắt tỉa, tỉa cành, nối dây và kẹp cành, ghép chất liệu mới, các nghệ nhân tạo hình cho tác phẩm của mình.
Điều thú vị về nghệ thuật bonsai ở Nhật Bản là thấy những cây này tượng trưng cho nhiều đặc điểm văn hóa của Nhật Bản như thế nào. Nếu bạn quan tâm đến văn hóa Nhật Bản, ngôn ngữ, ẩm thực và lễ hội là những cách tuyệt vời để xem tất cả về Nhật Bản; nhưng những cây này cho thấy ảnh hưởng của Phật giáo Thiền tông và Wabi-sabi (侘 寂).
Wabi-sabi là một khái niệm thú vị. Những người bạn Nhật Bản của tôi giải thích nó như một loại ý nghĩa toàn diện trong nghệ thuật Nhật Bản đề cao sự đơn giản yên tĩnh và sự tinh tế nhẹ nhàng. Đó là một cái nhìn rất đẹp về tâm lý của người Nhật. Wabi-sabi có trong đồ gốm, nghệ thuật, công cụ, thậm chí cả khi trò chuyện.
Khi cây bonsai lớn lên, những người nghệ nhân sẽ nuôi dưỡng một dáng cây vừa có vẻ già cỗi đồng thời giữ cho cây thu nhỏ, xem tỷ lệ để bắt chước một cây đã phát triển hoàn toàn, không đối xứng — vì thẩm mỹ bonsai không khuyến khích sự đối xứng và nỗ lực phối hợp để không để lại dấu vết của nghệ nhân .
Cây cảnh ngày nay
Đối với những ai muốn chiêm ngưỡng những tác phẩm được chế tác cẩn thận này, hãy tham quan Làng Bonsai Omiya công khai đầu tiên của Nhật Bản ở Saitama. Hiện có năm khu vườn, một số hoạt động từ những năm 1800 và một bảo tàng nữa. Tokyo có Vườn Bonsai Shunka-en do Bậc thầy Bonsai Kunio Kobayashi điều hành.
Hàng năm, Nhật Bản tổ chức Triển lãm Kokufu Bonsai hàng đầu, nơi các chuyên gia giới thiệu những tác phẩm đẹp nhất của họ cho mọi người đến xem. Nếu điều đó nghe có vẻ hơi đáng sợ, có một lễ hội cây cảnh ở Omiya từ ngày 3 tháng 5 đến ngày 5 tháng 5. Hãy đến để tản bộ bình thường và thưởng ngoạn các điểm tham quan và âm thanh của các cuộc triển lãm và hơn 120 cửa hàng bán cây cảnh và hàng hóa.
Cây cảnh là một cái nhìn sâu sắc về văn hoá của Nhật Bản từ quá khứ, hiện tại và tương lai. Wabi-sabi có thể được tìm thấy trên các tác phẩm bonsai, nhưng cũng có thể được tìm thấy trong Ikebana (cắm hoa), Origami và Sadō (trà đạo). Đối với những người quan tâm đến việc chứng kiến nghệ thuật bonsai ở Nhật Bản, đây thực sự là một cách tuyệt vời để hiểu biết đầy đủ hơn về xã hội Nhật Bản.
MT Lược dịch
