Đặ sắc mâm ngũ quả Đào Xá
Tuy cùng chung một huyện, giáp danh với một số xã xung quanh như: Tân phương, Thạch Đồng, Xuân Lộc…nhưng phong tục tập quán ở xã Đào Xá, huyện Thanh Thủy (Phú Thọ) lại có nhiều nét rất riêng, không giống với các xã bạn nhất là với các lễ nghi việc cưới xin, cỗ bàn, ăn mặc, tiếng nói… Đặc biệt là cách bài trí, xếp đặt mâm ngũ quả đặt trên bàn thờ ngày Tết hoặc bên mâm cỗ thờ trong ngày Hội làng thì thật có một không hai, chẳng đâu làm to cao, hoành tráng, cẩn thận, chu đáo và đẹp mắt như ở Đào Xá.
Theo phong tục tập quán người Việt Nam từ Bắc vào Nam đâu đâu cũng vậy cứ vào những ngày Tết Nguyên đán là trên bàn thờ nhà ai cũng có mâm ngũ quả thờ cúng gia tiên. Song được biết mâm ngũ quả ở các nơi thường bày đặt rất thấp, đơn giản, chỉ chú ý mặt tiền, phía sau để khuyết còn mâm ngũ quả ở xã Đào Xá thì được xếp theo hình tháp tròn đầy đặn cả bốn phía rất công phu và mang tính nghệ thuật rất hấp dẫn.
Hàng năm vào các ngày từ 25 đến 30 tháng Chạp trên những phiên chợ giáp Tết ở xã Đào Xá đã bán đủ các loại trái cây để làm mâm ngũ quả. Theo phong tục tập quán ở đây thì trên mâm ngũ quả phải có đủ 5 loại quả chính là: Chuối tiêu xanh, bưởi (hoặc phật thủ, đu đủ), cam, hồng, quýt, mỗi thứ từ 5 đến 10 quả. Ngoài ra còn có thêm một số quả thuộc loại nhỏ khác như quất, táo, roi…các loại quả trên đều là những sản phẩm ở quê nhà nhưng được tuyển chọn rất cẩn thận, chỉ chọn những quả to mập, tròn trịa, vỏ nhẵn bóng, mầu sắc tươi tắn, không sứt sát và được xếp theo thứ tự nhỏ dần từ dưới lên .
Đầu tiên là 3 nải chuối xanh được xếp tròn kín quanh mâm, tượng trưng cho sức sống mãnh liệt. Hình ảnh nải chuối tượng trưng cho bàn tay trăm ngón xòe ra nâng các loại trái ngọt bên trong, thể hiện tấm lòng thành kính của con cháu với tổ tiên. Giữa ba nải chuối là quả bưởi (hoặc phật thủ, đu đủ) chin vàng tượng trưng cho mùa màng bội thu, cuộc sống luôn đầy đủ, ấm no, sung túc. Tiếp đến là quả cam, quýt, hồng… được xếp bao quanh xen kẽ từ dưới lên theo hình tháp tròn. Quả cam sành mầu nâu xám tượng trưng cho đất và những đức tính giản dị, chân thành, mộc mạc, sức mạnh của con người trong cuộc sống. Quả hồng màu hồng tượng trưng cho sự may mắn, hạnh phúc, Quả quýt màu đỏ tượng trưng cho mựt trời tỏa sáng khắp bốn phương luôn mang lại chiến thắng, thành đạt. Ngoài ra còn một số loại quả khác như táo, nho, quất, roi…được xếp xen kẽ làm cho mâm ngũ quả thêm đầy đặn, mầu sắc hài hòa đẹp mắt.
Mâm ngũ quả thờ cúng gia tiên trong mỗi gia đình ở Đào Xá thông thường được xếp đáy rộng 30-40cm, cao 50-60cm còn mâm ngũ quả thờ cúng Thành Hoàng làng trong ngày hội rước voi ở đình làng vào ngày (28 tháng giêng hang năm) thì được xếp to cao hoành tráng hơn so với mâm ngũ quả thờ cúng gia tiên ở mỗi gia đình. Mâm ngũ quả trong ngày Hộ làng có đường kính phần đáy là 50cm, cao từ 80cm đến 1m (như ảnh minh họa). Trông to cao như vậy nhưng rất vững chãi, không bị xô đổ bởi bên trong có trụ đỡ, dây gắn kết và bàn tay lành nghề xếp, cài đặt rất khéo léo, nghệ thuật nên mâm ngũ quả ở đây được bày đặt trong mâm cỗ thờ đặt lên kiệu đem rước quanh làng mà không hề rơi rụng quả nào bao giờ.
Việc bày, xếp mâm ngũ quả rất đặc sắc ở Đào Xá có từ bao giờ không rõ, chỉ biết đây là việc làm rấ công phu, nghệ thuật đã mang tính cha truyền con nối từ rất lâu đời. Những người mới đến định cư ở làng, những cặp vợ chồng mới ra ở riêng làm chưa thạo hoặc những nhà neo đơn không làm kịp thì nhờ các cụ cao niên trong làng đến hướng dẫn, giúp đỡ đảm bảo nhà nào Tết đến cũng có mâm ngũ quả truyền thống của làng để thờ cúng gia tiên.
Được chiêm ngưỡng mâm ngũ quả Đào xá, một tác phẩm mang tính nghệ thuật tạo hình dân gian khá độc đáo ai cũng phải tấm tắc khen ngợi và trân trọng trước bàn tay tài hoa, khéo léo và tấm lòng thành kính, hiếu thảo với atoor tiên của người dân nơi đây.
Nguyễn Văn Ngọ
Xem thêm nội dung về Sinh vật cảnh qua các kênh của Tạp chí Việt Nam Hương Sắc
Tiktok: https://tiktok.com/@tapchivietnamhuongsac |
Tin mới


Ngành phân bón Việt Nam năm 2025: Bước chuyển mạnh từ thị trường và chính sách thuế

Vườn thẳng đứng bioponic: Khi sắc xanh nảy mầm giữa lòng phố thị
Tin bài khác

Phúc Yên, Vĩnh Phúc: Cần chú trọng gìn giữ lá phổi xanh trong hoạt động chỉnh trang đô thị

Cần cơ chế đột phá để thúc đẩy ứng dụng công nghệ sinh học trong trồng trọt Hà Nội

Hội thảo của Liên hiệp Hội Việt Nam: Phát huy vai trò đội ngũ trí thức trong cải cách chính sách và phát triển quốc gia
Đọc nhiều

Bã cà phê – “thuốc tiên” giá 0 đồng giúp cây phát triển vượt trội

HP Việt Nam với chiến dịch trồng cây xanh vì một tương lai bền vững

Chọn mua bonsai sim tím: 5 điều cần biết để không “tiền mất, cây hỏng”

Hoa nở, lá xanh không nhờ nước mà nhờ bạn hiểu điều cây cảnh muốn

Hội thảo “Cây cảnh - Thuốc nam chăm sóc sức khỏe cộng đồng” tại Hải Phòng

Nước vo gạo được thêm thứ này, cây kiểng nào cũng phát triển mạnh

Vườn thẳng đứng bioponic: Khi sắc xanh nảy mầm giữa lòng phố thị

Phúc Yên, Vĩnh Phúc: Cần chú trọng gìn giữ lá phổi xanh trong hoạt động chỉnh trang đô thị

Biến cỏ dại và gỗ thải thành nhựa sinh học: Bước đột phá của Hàn Quốc trong cuộc chiến chống ô nhiễm nhựa

Robot cá: Giải pháp công nghệ mở ra kỷ nguyên nuôi thủy sản thông minh

Bệnh viện Đa khoa Hoàng Việt: Hướng tới không gian xanh trong đô thị y tế tương lai

Công ty Châu Giang tiên phong chuyển đổi số trong sản xuất lan hồ điệp

Tái thiết không gian xanh cho Hà Nội: Những mảng màu cần được nối lại

Hồng Hạc City: Định hình chuẩn mực đô thị xanh hiện đại tại miền Bắc

Dưa hấu đã mất mùa còn rớt giá thê thảm, nông dân thủ phủ dưa hấu ở Quảng Nam "khóc ròng"

Dự án Phú Thị Riverside: Phát triển một đô thị xanh bền vững trong lòng Thủ đô Hà Nội

Danko Group: Từ cam kết đến hành động vì chất lượng công trình không gian xanh đáng sống như lời quảng cáo

Flamingo Golden Hill Hà Nam: Nơi kiến tạo không gian sống xanh lý tưởng

Cây kim tiền ra hoa: Dấu hiệu tài lộc và cách chăm để đón lộc trời

Thành lập TT Bảo vệ rừng và Di sản thế giới Phong Nha-Kẻ Bàng: Vùng lõi của di sản, điểm sáng cho bảo tồn

Chiêm ngưỡng ngôi chùa được làm từ vỏ ốc và san hô độc nhất vô nhị ở Việt Nam

Về Bắc Ninh ăn dưa gang muối đắm đuối hương vị quê nhà

Khi cây vạn tuế nở hoa: Dấu hiệu cát lành trong phong thuỷ gia trạch

Biến hóa sân thượng 33m² thành khu vườn đẹp như tranh vẽ giữa lòng thành phố

Bí ẩn đàn dê sống sót hơn 250 năm không nước ngọt trên đảo hoang Brazil

Khám phá 4 loài chim cảnh khiến người Trung Hoa mê đắm qua bao thế kỷ

Người phụ nữ Việt và những mùa mộc lan nở rộ ở châu Âu

Trồng cây bản địa: Xu hướng làm đẹp không gian sống và gọi chim về tổ gây sốt toàn cầu

Hồng Hạc City: Định hình chuẩn mực đô thị xanh hiện đại tại miền Bắc

5 loại cây thơm tự nhiên, đủ sức thay thế cả kệ tinh dầu

Thác hoa vàng rực rỡ: Đừng trồng hoa hồng, hãy thử hồng mân côi

Dự án Phú Thị Riverside: Phát triển một đô thị xanh bền vững trong lòng Thủ đô Hà Nội

7 loài cây cảnh hoa thơm giúp nhà bạn "ướp hương" suốt mùa hè

Bệnh viện Đa khoa Hoàng Việt: Hướng tới không gian xanh trong đô thị y tế tương lai

Góp ý Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi): Hướng đến việc tạo môi trường phát triển cởi mở, minh bạch và bền vững

Thành lập TT Bảo vệ rừng và Di sản thế giới Phong Nha-Kẻ Bàng: Vùng lõi của di sản, điểm sáng cho bảo tồn

Tín dụng xanh - Hướng đi tất yếu của ngành ngân hàng trong chiến lược tăng trưởng xanh bền vững

Bình Định và Gia Lai hợp nhất: “Siêu tỉnh” rừng vàng biển bạc, cà phê đưa xuống, cá ngừ đưa lên

Biến vỏ ốc xấu xí thành tác phẩm khảm long lanh, giá trị tiền tỷ

“Vũ điệu thiên nga” - Tuyệt phẩm bonsai hàng chục tỉ của đại gia Thái Nguyên

Từ giấc mơ tuổi thơ của cô gái nhỏ đến khu vườn phố thị đầy rau xanh, hoa nở rực rỡ ai cũng ước ao

Bất ngờ trước nhà vườn của anh Lý Quốc Tuấn ở Tây Ninh

Bánh xu xê hình lá cờ Tổ quốc của nữ giáo viên Hà Nội: Lan tỏa tinh thần yêu nước qua những điều giản dị

Công ty Châu Giang tiên phong chuyển đổi số trong sản xuất lan hồ điệp

Tái thiết không gian xanh cho Hà Nội: Những mảng màu cần được nối lại

Tín dụng xanh - Hướng đi tất yếu của ngành ngân hàng trong chiến lược tăng trưởng xanh bền vững

Đồng hành cùng nông nghiệp bền vững: Góc nhìn từ Agribank và cơ hội phát triển ngành Sinh vật cảnh Việt Nam

Chiêm ngưỡng ngôi chùa được làm từ vỏ ốc và san hô độc nhất vô nhị ở Việt Nam

“Đại lão” bồ đề hơn 900 năm tuổi, xòe tay giữa làng cổ Dịch Diệp

Ngắm ngôi nhà cổ bằng gỗ mít triệu đô không bán của lão nông xứ Quảng

Cây dành dành: Vị thuốc trong chậu cảnh ai cũng nên biết
