Loại ớt mang tên 1 loài chim thành đặc sản, giúp người Cơ Tu thoát nghèo
Món quà của chim chào mào
Với người Cơ Tu ở Đông Giang (Quảng Nam), ớt A Riêu không đơn thuần là cây gia vị. “A Riêu” trong tiếng Cơ Tu có nghĩa là “chào mào” - loài chim thường đến ăn quả chín và phát tán hạt giống trong rừng. Nhờ chim gieo hạt, loài ớt nhỏ này mọc tự nhiên ở bìa rừng, bên bờ suối, nương rẫy.
Ấn tượng đầu tiên của người đi rừng là vị cay nồng, thơm giòn khác hẳn với các loại ớt thường thấy. Từ vài hạt giống mang về ươm thử, người dân dần mở rộng diện tích trồng, sử dụng trong bữa ăn hàng ngày và bán lại cho thương lái.
![]() |
Ớt A Riêu (chào mào) - Từ món quà của chim rừng thành cây trồng giúp đồng bào Cơ Tu thoát nghèo - (Ảnh: Mỹ An) |
Năm 2016, Hợp tác xã Nông lâm nghiệp Mà Cooih ra đời, đứng ra bao tiêu sản phẩm ớt A Riêu. Nhờ có đầu ra ổn định, người dân mạnh dạn mở rộng diện tích.
“Tôi chuyển hơn 1.000m² đất trồng ngô sang ớt, mỗi năm thu hơn 20 triệu đồng”, ông Ating Ben (SN 1981, trú thôn Cutchơrun, xã Mà Cooih), một hộ trồng lâu năm chia sẻ.
![]() |
Loại ớt tự nhiên gắn liền với loài chim chào mào này đã trở thành đặc sản bởi vị cay, thơm và giòn - (Ảnh: Mỹ An) |
Tháng Tư, khi núi chuyển mình vào vụ mới, gia đình ông Ating Ben lại bắt đầu một mùa phát rẫy, tỉa hạt. Giống ớt được chọn kỹ từ vụ trước, ươm trên nương cao - không phân bón, không thuốc hóa học. Chỉ có mưa rừng, nắng sớm và bàn tay cần mẫn. Chừng hai, ba tháng sau khi gieo, cây bắt đầu đơm trái. Mỗi đợt thu, ông hái theo chu kỳ 15 ngày/lần, đều đặn suốt nửa năm, trước khi nhường đất cho lứa mới.
Ớt được bán lại cho hợp tác xã với giá dao động 200.000 - 250.000 đồng/kg, tùy thời điểm. Có thời điểm trái vụ, giá lên đến 400.000 đồng/kg, mang lại cho gia đình ông một khoản thu nhập không nhỏ giữa vùng núi còn nhiều khó khăn.
![]() |
Ông Ating Ben đang thu hoạch ớt A Riêu - (Ảnh: Mỹ An) |
Nhiều hộ khác còn sơ chế ớt thành các sản phẩm gia vị đóng lọ để bán ra thị trường. Việc này giúp giữ được màu xanh và hương thơm của ớt A Riêu suốt nhiều tháng.
Là một trong những hộ trồng ớt A Riêu tiêu biểu của xã Mà Cooih, vợ chồng chị Arất Thị Ý (sinh năm 1987) đang chăm sóc hơn 3.000 gốc ớt xanh tươi trên sườn núi. Không chỉ dừng lại ở việc trồng, chị còn đứng ra thu mua ớt của bà con trong vùng, rồi tự tay đóng gói, mang đi tiêu thụ tại các chợ đầu mối ở Đà Nẵng, Quảng Ngãi...
Sau mỗi đợt thu hoạch, chị Ý chọn lọc từng trái ớt xanh còn tươi, đều và chắc, rửa sạch, để ráo rồi cho vào hộp nhựa. Theo kinh nghiệm truyền lại, chị trộn theo tỷ lệ chuẩn: 85% ớt, 15% muối - không thêm chất bảo quản. Nhờ cách ủ truyền thống này, những trái ớt muối vẫn giữ được màu xanh óng và độ giòn thơm suốt nhiều tháng liền.
![]() |
Mỗi cây cho khoảng 300 gram quả xanh - loại được ưa chuộng nhất vì giữ màu và độ giòn khi muối - (Ảnh: Mỹ An) |
![]() |
Mỗi hũ ớt muối có thể để được 6 tháng, giá bán 50.000 – 200.000 đồng tùy loại - (Ảnh: Mỹ An) |
Vị cay giữ hồn bản sắc
Ớt A Riêu không chỉ là nguyên liệu – mà còn là một phần bản sắc. Trong bữa ăn của người Cơ Tu, vị cay nồng từ ớt xanh là gia vị không thể thiếu cho món thịt nướng ống tre, canh thụt, cá suối nướng... Dù cay, nhưng không gắt, mà lan dần – để lại dư vị đậm đà rất riêng.
Với đặc tính dễ trồng, không sâu bệnh, hợp khí hậu rẻo cao, giống ớt A Riêu dần được nhân rộng ra các xã Tây Giang, Nam Trà My... Tuy vậy, theo người dân địa phương, ớt trồng ở xã Mà Cooih vẫn có hương vị đặc biệt hơn, do phù hợp thổ nhưỡng và khí hậu.
![]() |
Sản phẩm ớt A Riêu dần phổ biến tại các hội chợ ở vùng cao, thậm chí đã được nhiều nhà hàng đưa lên bàn tiệc cao cấp như một điểm nhấn “dân dã nhưng độc đáo” - (Ảnh: Mỹ An) |
Hiện nay, toàn xã Mà Cooih có hơn 150 hộ trồng ớt, tổng diện tích khoảng 20ha, sản lượng đạt hơn 10 tấn/năm. Huyện Đông Giang đã quy hoạch mở rộng vùng nguyên liệu lên 50ha đến năm 2025, đồng thời xúc tiến đưa sản phẩm ra các hội chợ, phiên kết nối cung cầu – tìm đầu ra bền vững.
Dù đi chợ phiên hay vào nhà dân, không khó để bắt gặp những túi ớt xanh tươi rói, hay hũ ớt muối cay nồng đặt ngay trên bàn gỗ. Loại ớt từng theo mỏ chim về mọc giữa rừng, giờ đã thành sản vật quý, gắn liền với nếp sống mới của bà con.
![]() |
Tại Lễ hội ớt A Riêu, đồng bào Cơ Tu trang trọng tái hiện nghi thức rước vật thiêng – là cây ớt A Riêu – như một cách tri ân rừng xanh và tôn vinh giống cây đã gắn bó với đời sống bao thế hệ - (Ảnh: Mỹ An) |
Tháng 8/2024, huyện Đông Giang từng tổ chức lễ hội ớt A Riêu – như một cách tôn vinh giống cây bản địa và quảng bá du lịch vùng cao. Trong lễ hội ấy, có rước ớt về làng, có thi ăn cay, có cả múa chiêng và giới thiệu ẩm thực địa phương. Dù sự kiện chỉ diễn ra hai ngày, nhưng đủ để “vị cay của núi” được lan tỏa xa hơn – vượt ra khỏi ranh giới bản làng.
Song, điều đáng quý hơn cả là việc người dân vẫn kiên trì giữ lại giống ớt gốc, canh tác tự nhiên, không dùng phân thuốc, không ép chín, không chạy theo sản lượng. Bởi với họ, cây ớt ấy không chỉ là nông sản – mà còn là một phần văn hóa, là rễ kết nối giữa rừng với người, giữa hôm nay với ngày cũ.
![]() |
Nhờ cây ớt, bà con ở Mà Cooih không chỉ có thêm nguồn thu mà còn sống được với nghề nông theo cách tự nhiên, bền vững - (Ảnh: Mỹ An) |
Ông Arất Bói – Chủ tịch UBND xã Mà Cooih cho biết, từ một loài cây dại mọc tự nhiên trong rừng, ớt A Riêu nay đã vươn mình thành sản phẩm OCOP 4 sao của tỉnh Quảng Nam, mang lại sinh kế ổn định cho hàng trăm hộ dân miền núi. Để người dân yên tâm gắn bó với giống ớt bản địa, xã đã hỗ trợ hàng chục nghìn cây giống, chuyển giao kỹ thuật và chủ động tìm kiếm đầu ra.
"Chúng tôi mong muốn bà con không chỉ trồng để mưu sinh, mà còn góp phần gìn giữ hồn cây, hồn làng – thương hiệu riêng có của vùng cao Mà Cooih", ông Bói chia sẻ.
Ở một nơi mà mây vẫn còn vờn trên đỉnh núi, nơi chim chào mào vẫn hót vang mỗi sớm mai – người Cơ Tu vẫn đều tay phát cỏ, tỉa gốc ớt A Riêu. Giống như cách họ vun vén cho tương lai – chậm rãi mà bền vững, cay nhưng dịu ngọt, nhỏ bé nhưng lan xa. Và trong từng trái ớt nhỏ xíu ấy, là cả một câu chuyện của núi rừng, của chim rừng, và của những con người đang giữ lấy rễ quê hương bằng chính bàn tay cần mẫn của mình.
Tin bài khác


Từ hộp sữa bò cũ đến vườn cây bạc tỉ: Hành trình ươm mầm đam mê của nghệ nhân Đỗ Trực

Vườn rau xanh mướt trong biệt thự của NSND Trịnh Kim Chi

Cách làm bồn, chậu cảnh bằng xỉ lò, vôi và xi măng đơn giản tại nhà

Chọn phôi bonsai đúng cách: Bài học từ những nghệ nhân hàng đầu

Hoa mẫu đơn: Biểu tượng của quyền lực, sự sang trọng và trường thọ

Chất liệu cây cảnh: Yếu tố cơ bản người xưa rất coi trọng

Phòng bệnh cho hoa lan: Hướng dẫn đầy đủ từ giàn trồng đến xử lý bệnh

Những lưu ý khi trồng, chăm sóc hoa thược dược trong chậu

Kỹ thuật nhân giống lan kiếm bằng tách nhánh

Công nghệ thực tế ảo VR360 trên Tạp chí in - Ngắm bonsai theo cách hoàn toàn mới

Sáng tạo mô hình tiểu cảnh bằng công nghệ in 3D kết hợp đồ họa độc đáo

Xác định tuổi cây – Giải mã vòng đời của những chứng nhân thời gian

Xây dựng không gian xanh góp phần nâng cao sức khỏe, tinh thần cho bênh nhân và đội ngũ nhân viên y tế

Doanh nghiệp công nghệ chung tay phủ xanh rừng Tây Bắc

Vân Đài: Từ chân ruộng trũng đến cánh đồng sen công nghệ

Khu đô thị Legacy Hill - Không gian sống xanh giữa đại ngàn

The Centric – Tổ hợp xanh hiện đại giữa lòng TP Hải Phòng

Sông Hồng Diamond City: Kiến tạo cuộc sống hiện đại hòa quyện cùng thiên nhiên

Kỹ thuật trồng và chăm sóc mai chiếu thủy toàn diện

Bỏ việc ở Nhật, 9X về quê nuôi hươu sao thu hơn nửa tỷ mỗi năm

Không chỉ đẹp mà còn may mắn: Loài hoa “đại cát” khiến cả sân vườn bừng sáng

Cúc Phương mùa tháng 5: Rợp trời bướm trắng, lung linh đom đóm và hành trình trở về với thiên nhiên

Lan kiều vàng: Tuyệt phẩm của núi rừng, mềm mại như một câu thơ lặng lẽ

4 loại cây cảnh người xưa khuyên trồng: Không giàu sang cũng gặp điều lành

Mandala Sen và hành trình nở hoa từ những dấu chấm

Lạc bước giữa khu vườn tầng trệt xanh mát như công viên

Sự thật và huyền thoại về loài cây “biết đi” trong rừng nhiệt đới

Từ củi đốt thành “vàng trắng”: Hoàng hoa lê và cuộc lột xác triệu đô

Góc vườn nhỏ của cô gái trẻ đẹp ngỡ "biển hoa" khiến ai cũng trầm trồ

Phát hiện lại loài cá đầu rắn Chel sau 85 năm: Một kỳ tích trong thế giới động vật

“Hermès của giới cây cảnh”: Loài cây có lá xanh thẫm đan xen sắc hồng đỏ kiêu sa, chơi nửa năm không tàn

6 loại cây phong thủy vàng giúp gia chủ rước tài lộc, thịnh vượng vẹn toàn

Gỗ lũa ngàn năm - Hành trình tái sinh văn hoá qua bàn tay nghệ nhân Việt

Lan thủy tiên: Nét kiêu sa giữa vũ khúc đại ngàn

Sam hương bonsai: Kỳ mộc được giới chơi cây cảnh đẳng cấp săn lùng

Bộ Công Thương ra mắt Hệ thống Truy xuất nguồn gốc sản phẩm, ứng dụng công nghệ chuỗi khối

Hội thi gà tre cảnh Tân Châu 2025: Sân chơi mới cho người yêu gà cảnh ba miền

Thư mời tham gia CLB Truyền thông Việt Nam hương sắc

“Báo động đỏ” với sầu riêng Việt: Cảnh báo nguy cơ từ thị trường xuất khẩu

Cơn sốt dẻ đỏ Ngàn Nưa: Từ loài hoa bình dị của núi rừng trở thành "hiện tượng" trong giới chơi cây cảnh

5 ngân hàng dẫn đầu trong hỗ trợ tín dụng xanh tại Việt Nam

Tín dụng xanh tại Agribank: Trao cơ hội cho cá nhân thực hiện hóa giấc mơ về dự án xanh

Doanh nghiệp Việt và hành trình thực thi ESG: Chìa khóa mở cánh cửa phát triển bền vững

Tín dụng xanh: Cơ hội vay vốn dễ dàng, lãi suất ưu đãi cho mô hình vườn sinh thái và sinh vật cảnh

Giải mã tín dụng xanh: Chìa khóa thúc đẩy phát triển bền vững trong xã hội hiện đại

Nghệ nhân Phạm Tùng Dinh: Đôi bàn tay vàng chuyên làm hang đá, vườn thiêng Fatima

Lan thủy tiên: Nét kiêu sa giữa vũ khúc đại ngàn

Chàng trai Nam Định mang ký ức làng quê Bắc Bộ đi muôn nơi qua mô hình nhà cổ

Loại ớt mang tên 1 loài chim thành đặc sản, giúp người Cơ Tu thoát nghèo

Nghệ nhân cụt tay "hô biến" gốc tre thành đồ nội thất giá chục triệu

4 tác phẩm sanh cổ ấn tượng của nghệ nhân Phạm Văn Huế ở Nam Định

Chiêm ngưỡng tác phẩm Long Phụng - 16 năm tạo tác cây sanh nghệ thuật

Bác sĩ Cao Tiến Hỷ: Nghệ nhân nuôi chim chào mào giữa lòng phố thị

Trailer giới thiệu đặc san số 19/5 của Tạp chí Việt Nam hương sắc
