Hệ sinh thái rừng mang lại giá trị to lớn về vật chất và môi trường sống

(VNHS) - Bảo vệ hệ sinh thái rừng, nâng cao giá trị đa dạng hệ sinh thái cũng như cung cấp nguyên liệu, cung cấp lâm sản ngoài gỗ, du lịch, trở thành điển hình về phát triển lâm nghiệp bền vững gắn với xây dựng nông thôn mới và phát triển du lịch sinh thái.

Tỉnh Tuyên Quang hiện có hơn 448,681 ha đất lâm nghiệp, trong đó có hơn 46.934 ha rừng đặc dụng, hơn 121.629 ha rừng phòng hộ, hơn 280.117 ha rừng sản xuất. Tỉnh ủy Tuyên Quang đã ban hành Nghị quyết 36-NQ/TU phát triển lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Trong đó, nêu rõ phát triển lâm nghiệp bền vững dựa trên tiềm năng, lợi thế, kế thừa thành quả, kinh nghiệm của những năm vừa qua.

Được biết năm 2022, tỉnh Tuyên Quang được Cục Lâm nghiệp đưa vào dự án hợp tác với Công ty Lâm nghiệp SK Hàn Quốc về giảm phát thải khí nhà kính nhằm quản lý rừng bền vững, bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu 14 tỉnh trung du và miền núi phía Bắc. Hiện nay Cục Lâm nghiệp đang xây dựng báo cáo khả thi dự án kinh doanh tín chỉ carbon rừng từ giảm phát thải khí nhà kính thông qua nỗ lực hạn chế mất rừng, suy thoái rừng, quản lý bền vững tài nguyên rừng, bảo tồn và nâng cao trữ lượng carbon rừng (REDD+) của 14 tỉnh này.

Theo đó, Sở NN&PTNT tỉnh Tuyên Quang cho biết, địa phương đã có chủ trương xây dựng đề án thí điểm kinh doanh tín chỉ carbon rừng từ giảm phát thải khí nhà kính thông qua nỗ lực hạn chế mất rừng, suy thoái rừng, quản lý bền vững tài nguyên rừng, bảo tồn và nâng cao trữ lượng carbon rừng. Đây là hướng đi mới trong phát triển kinh tế rừng của tỉnh.

Nhằm đẩy mạnh khai thác nguồn lợi từ tín chỉ carbon rừng, địa phương này tăng cường công tác bảo vệ, phát triển và nâng cao chất lượng rừng. Toàn tỉnh Tuyên Quang có hơn 2000 tổ đội bảo vệ rừng với gần 20 nghìn thành viên. Năm 2023, tỉnh đã trồng được 11.648,97 ha rừng, vượt 15,3% kế hoạch, chiếm 12,4% diện tích rừng trồng mới khu vực phía Bắc, chiếm hơn 4,6% diện tích rừng trồng mới của cả nước.

Thực hiện Chương trình Trồng một tỷ cây xanh, đến nay Tuyên Quang đã trồng 5,256 triệu cây, đạt 87,61% kế hoạch giai đoạn 2021-2025. Tỉnh đã tiếp tục thực hiện mở rộng diện tích rừng được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC) lên 49.269,25 ha, đạt 79,6% kế hoạch; diện tích rừng trồng gỗ lớn được 80.000 ha, đạt 89,88% giai đoạn 2021-2025; tiếp tục duy trì ổn định tỷ lệ che phủ của rừng ở mức hơn 65%, đứng thứ ba cả nước. Giá trị sản xuất lâm nghiệp năm 2023 đạt hơn 1.842 tỷ đồng, tăng 8% so với năm 2022.

Phát triển kinh tế rừng, đặc biệt là rừng gỗ lớn là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao giá trị kinh tế cho người dân. Tỉnh đặt ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 phát triển diện tích rừng gỗ lớn đạt trên 89.000 ha. Chi cục Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang cho biết, các nghị quyết, đề án của tỉnh Tuyên Quang đã đồng hành, hỗ trợ người dân chuyển từ rừng trồng gỗ nhỏ sang gỗ lớn. Trong đó, tỉnh thực hiện hỗ trợ cây giống lâm nghiệp để trồng rừng bằng các loài cây keo lai mô, cây keo tai tượng nhập ngoại, dổi, sấu, trám trắng; hỗ trợ phát triển cây dược liệu, lâm sản ngoài gỗ, bảo tồn, trồng mới các loại cây đặc sản, cây dược liệu có giá trị; xem xét hỗ trợ lãi suất vay các tổ chức tín dụng trung hạn, dài hạn đối với tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trồng rừng sản xuất...

Tuyên Quang có độ che phủ rừng tới 65%, dưới tán rừng có nhiều loài cây dược liệu quý mọc tự nhiên. Thống kê từ Sở NN&PTNT tỉnh Tuyên Quang cho biết, toàn tỉnh có gần 150 ha trồng cây dược liệu, trong đó có nhiều loài cây có giá trị kinh tế cao như: Giảo cổ lam, cát sâm, sâm bố chính, đinh lăng, sachi, quế, nghệ, xạ đen, cà gai leo, hà thủ ô…

Giai đoạn 2016 - 2020, tỉnh Tuyên Quang trồng cây dược liệu dưới tán rừng tự nhiên được 1.200 ha. Mở rộng phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế, tỉnh đã thực hiện 10 đề tài, dự án khoa học công nghệ cấp tỉnh, cấp huyện về phát triển cây dược liệu, trong đó có nhiều dự án trồng cây dược liệu dưới tán rừng như thâm canh cây sa nhân, thảo quả, ba kích, xạ đen, cà gai leo. Tỉnh cũng đã hình thành được 11 mô hình liêu kết trồng cây dược liệu và bao tiêu sản phẩm…

Lâm Bình là một trong những huyện đã và đang triển khai mô hình trồng dược liệu dưới tán rừng hiệu quả của tỉnh Tuyên Quang. Hiện nay trên địa bàn huyện Lâm Bình có khoảng 100 ha dược liệu trồng dưới tán rừng với rất nhiều loại dược liệu được người dân lấy từ tự nhiên về trồng như khôi nhung, mật gấu, bình vôi đỏ, bảy lá một hoa, khúc khắc, mía dò, thảo quả… Còn tại huyện Sơn Dương, xác định phát triển cây dược liệu là một trong những hướng đi mới góp phần chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tạo cú hích trong phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập cho người dân, huyện Sơn Dương đã hỗ trợ, vận động người dân tại một số xã trồng cây dược liệu, từ đó hình thành các vùng dược liệu tập trung.

Để phát huy kinh tế dưới tán rừng, tỉnh đã xây dựng Đề án Phát triển lâm nghiệp bền vững tỉnh giai đoạn 2021 - 2030, định hướng đến năm 2030. Theo đó, giai đoạn 2021 - 2025 phát triển dược liệu, cây lâm sản ngoài gỗ dưới tán rừng đạt trên 2.000 ha; giai đoạn 2025 - 2030 phát triển trên 3.500 ha cây dược liệu, cây lâm sản ngoài gỗ.

Trên địa bàn Tuyên Quang hiện có nhiều khu bảo tồn thiên nhiên thuộc huyện Lâm Bình, Na Hang, Chiêm Hóa, Hàm Yên. Huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang cũng tiếp giáp với Vườn quốc gia Tam Đảo. Với khoảng hơn 2.000 loài động, thực vật, trong đó một số loài được ghi trong sách đỏ Việt Nam và Thế giới như: Vọc đen má trắng, Vọc mũi hếch. Các loài gỗ quý như nghiến, lát hoa, đinh, thông tre, hoàng đàn, nhiều loài lan và hàng trăm loại cây thuốc quý…

Nghị quyết số 36 Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã xác định mục tiêu đưa Tuyên Quang trở thành tỉnh điển hình về phát triển lâm nghiệp bền vững gắn với xây dựng nông thôn mới, phát triển du lịch sinh thái và cây dược liệu dưới tán rừng. Tuyên Quang đã ban hành nhiều kế hoạch, chính sách cơ chế để phát huy thế mạnh lâm nghiệp của địa phương không chỉ phát triển quy mô sản xuất còn tạo nền tảng vững chắc cho tỉnh phát triển lâm nghiệp bền vững, giúp người dân nâng cao thu nhập, phát triển kinh tế từ đó giảm các hành vi khai thác động, thực vật rừng.

Mới đây, UBND tỉnh Tuyên Quang đã phê duyệt Đề án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí rừng phòng hộ giai đoạn 2021-2030 của Ban Quản lý rừng phòng hộ Na Hang, với mục tiêu phát triển rừng gắn với bảo vệ môi trường sinh thái, góp phần tạo việc làm, nâng cao đời sống của người dân địa phương. Đề án được thực hiện trong giai đoạn 2024-2030, trên toàn bộ diện tích rừng và đất rừng do Ban Quản lý rừng phòng hộ Na Hang đang quản lý, tại địa bàn các xã: Sinh Long, Năng Khả và thị trấn Na Hang, huyện Na Hang, với tổng kinh phí thực hiện trên 47,7 tỷ đồng.

Đề án hướng đến mục tiêu phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí, gắn với bảo tồn, phát huy bền vững các hệ sinh thái rừng, cảnh quan thiên nhiên và các giá trị văn hóa, lịch sử, tín ngưỡng gắn với bản sắc văn hóa dân tộc. Đồng thời thu hút, kêu gọi đầu tư để thực hiện công tác phát triển rừng gắn với bảo vệ môi trường sinh thái, góp phần tạo việc làm, nâng cao đời sống của người dân địa phương.

Chỉ tiêu cụ thể đến năm 2027, thu hút được từ 2 nhà đầu tư trở lên để liên doanh, liên kết và thuê môi trường rừng để phát triển du lịch trong rừng phòng hộ do Ban Quản lý rừng phòng hộ Na Hang quản lý. Thu hút được khoảng 10.000 lượt khách du lịch/năm, trong đó số lượng khách quốc tế chiếm khoảng 5%, tỷ lệ du khách lưu trú qua đêm chiếm 20% tổng số du khách. Tổng thu từ hoạt động du lịch khoảng 12 tỷ đồng/năm. Đến năm 2030, tiếp tục mở rộng, nâng cấp các hạng mục, công trình phục vụ khai thác du lịch tại các điểm, tuyến du lịch; thu hút được 15.000 lượt khách du lịch/năm; tổng thu từ hoạt động du lịch đạt khoảng 15 tỷ đồng.

Theo kế hoạch của Đề án, sẽ có 7 điểm với 3 tuyến du lịch được ưu tiên phát triển, gồm các tuyến: Cạm Bẻ - Thuỷ điện Tuyên Quang - Nà Mỏ; Hang Nà Chao - Nà Noong - Pù Nà Làng - Thuỷ điện Tuyên Quang; Đảo Con Thỏ - Thuỷ điện Tuyên Quang - Nậm Đường. Các loại hình du lịch được phát triển gồm: Du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng; Du lịch nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe; Du lịch khám phá mạo hiểm; Du lịch lưu trú, ẩm thực.

Quốc Trường