Pháp lý về tài sản số - Bảo vệ quyền lợi người dùng, tài sản và kinh tế số

Hiện nay, Việt Nam đã được xếp hạng cao về số lượng chấp nhận tài sản mã hóa hóa…Tuy nhiên, với nhiều rủi ro ẩn ẩn, cần có cơ chế thử nghiệm và sớm xây dựng các pháp lý khung dưới luật quản lý tài sản sản phẩm. Phân tích về yếu tố pháp lý, TS. Hồ Minh Sơn Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC), nhấn mạnh: “Khi tài sản số được định nghĩa chính thức và điều chỉnh bởi Luật Công nghiệp công nghệ số sẽ góp phần bảo vệ quyền lợi lợi ích cho người dùng, giảm thiểu rủi ro, đưa kinh tế số, thu hút đầu tư, tăng cường đổi mới sáng tạo…”.

Ảnh minh họa: Nguồn internet

Theo tìm hiểu thông tin của Tạp chí điện tử VNHS từ tổ chức Chainalysis được tìm thấy, Việt Nam đã ghi nhận tổng giá trị giao dịch tài sản mã hóa hóa trị giá lên tới 120 tỷ USD vào tháng 7/2023, tăng 20% ​​so với giai đoạn 2021-2022. Trong đó, thứ 3 toàn cầu về chỉ số chấp nhận tài sản mã hóa hóa, thứ 7 thế giới về dân sở hữu tài sản mã hóa hóa, đồng thời ở 30 quốc gia có tỷ lệ sở hữu tài sản mã hóa cao nhất.

Điển hình, vào cuối tháng 11/2024 mới đây, Chính phủ đã trình Quốc hội thảo Luật Công nghệ công nghệ số, bao gồm một chương trình riêng về quản lý tài sản số. Luật này được kỳ vọng tạo nền tảng pháp lý ban đầu nhằm giải quyết các rủi ro liên quan đến thất thu thuế, rửa tiền, hỗ trợ tài chính và mất kiểm soát tiền tệ.

Chia sẻ về thảo luận này, TS. Hồ Minh Sơn cho rằng đây là cơ sở đầu tiên đảm bảo hoàn thiện khung pháp lý để bảo vệ các hoạt động, tạo sự phát triển ổn định, công khai, minh bạch cho thị trường tài sản số, tác công quản lý lý, giám sát tài sản. Qua đó, nếu chưa có khung pháp lý, tài sản số có thể gây ra những rủi ro liên quan đến việc thực thi chính sách tài chính tiền tệ này, một mạng ninh. Đặc biệt, Luật công nghệ công nghệ đã được biên soạn với mục tiêu thể chế hóa tài khoản chủ, đường lối của Đảng và Nhà nước phát triển công nghiệp công nghệ thông tin (ICT), công nghiệp công nghệ số…Từ đó, tạo môi trường pháp lý thuận lợi để phát triển ngành công nghiệp công nghệ thông tin này; đóng góp vào chuyển đổi số, tạo đột phá về năng suất, chất lượng và sức mạnh cạnh tranh của nền kinh tế; khai thác hiệu quả, làm chủ các công nghệ chủ chốt của cách mạng 4.0 để giải quyết bài toán phát triển của Việt Nam.

Theo TS. Hồ Minh Sơn, sau nhiều lần sửa đổi, Luật Công nghiệp công nghệ đã đưa ra những định nghĩa rất phù hợp với không chỉ bản chất của tài sản số, phân biệt rõ tài sản số và tài sản mã hóa hóa mà rất phù hợp phù hợp với các quy định hiện tại và tương thích với quy định hệ thống của một số nền kinh tế như Mỹ. Việc ban hành Luật công nghiệp công nghệ số sẽ giúp hoàn thiện các mảnh ghép còn thiếu trong quá trình chuyển đổi số. Hiện, đã có Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, công dân số nên luật hóa tài sản số - mắt xích kết nối các vấn đề trên sẽ giúp hoàn thiện bức tranh toàn cảnh về chuyển đổi số. Khẳng định thêm, TS. Sơn đầy: “Khi hành lang pháp lý tài sản số được hoàn thiện, dòng vốn trên 105 tỷ USD hứa hẹn sẽ đổi về hàng năm có thể sẽ được chuyển một phần vào khu vực hợp pháp, đóng góp tích cực cho nền kinh tế và giảm thiểu những nguy cơ về rửa tiền, tài trợ khủng bố hay lừa đảo trên không gian mạng đang rất ưu đãi hiện nay”.

Theo sự hiểu biết của chúng tôi, Luật Công nghiệp nghệ thuật số được xây dựng theo hướng dẫn cung cấp hơn là quản lý cứng lĩnh vực công nghiệp công nghệ số nói chung và tài sản số nói riêng. Tài sản số trên thế giới hiện chủ yếu đang hiện diện dưới dạng tài sản mã hóa hóa, rất đa dạng về hình thức mà pháp luật hiện hành không thể quản lý hết chỉ bằng một bộ luật duy nhất. Có thể thấy, Luật Công nghiệp công nghệ số bao trùm nhiều lĩnh vực công nghiệp, công nghệ số. Trong đó, đơn vị soạn thảo đã dành tới gần 10% năng lượng của Luật, (6 điều trong tổng số 73 điều) cho thấy sự quan tâm đối với tài sản số lĩnh vực là rất lớn.

Bên cạnh công việc nghiên cứu khoa học, giải pháp, chiến lược truyền thông, TS. Hồ Minh Sơn thường xuyên tham khảo tài chính thì tài chính ngân hàng là ngành sẽ chịu tác động đầu tiên khi tài sản số có hiệu lực, từ việc thay đổi những sản phẩm dịch vụ có sẵn, đến việc tạo ra một lớp tài sản hoàn toàn mới đi cùng với những sản phẩm-dịch vụ cũng chưa từng có trước đó. Bên bờ vực thẳm của tài sản số, nhận thức về quản lý tài sản số, có thể thực hiện trong các quy luật pháp luật rất cần thiết phải được nhìn nhận đa chiều, không chỉ ở góc cuối cung cấp mà vẫn phải cân nhắc việc làm quản trị rủi ro, đảm bảo các quy định pháp luật phù hợp với thực tiễn và được thay đổi lâu dài nhất để đảm bảo ổn định môi trường pháp lý...

TS. Hồ Minh Sơn

Theo TS. Hồ Minh Sơn trích dự thảo 5.2, Luật Công nghiệp công nghệ số: Định nghĩa tài sản số là tài sản vô hình, được thực hiện dưới dạng dữ liệu, được tạo ra, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực bởi công nghệ số trên môi trường điện tử và được pháp luật bảo vệ tài sản phù hợp với quy định pháp luật dân sự, sở hữu trí tuệ và luật pháp khác có liên quan. Tài sản mã hóa hóa là một loại tài sản số được tạo ra, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực bằng khối công nghệ chuỗi, công nghệ sổ phân tích hoặc công nghệ số khác tương tự...

Trong bối cảnh kinh tế hiện nay, tài sản trí tuệ ngày càng có giá trị quan trọng đối với sự phát triển của các doanh nghiệp, cá nhân sáng tạo và nền kinh tế toàn cầu. Việc bảo vệ và xác thực quyền sở hữu trí tuệ đã và đang trở thành mối liên kết quan tâm hàng đầu, đặc biệt khi môi trường kỹ thuật số tạo điều kiện cho sự lan truyền nhanh chóng của các sản phẩm trí tuệ. Tin rằng, để phát huy tối đa tiềm năng của blockchain trong việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, cần phải có nghiên cứu kỹ thuật cân bằng, các quy định pháp lý phù hợp và sự đồng thuận từ cộng đồng quốc tế nhằm xây dựng một khung pháp lý chắc chắn.

Văn Hải – Tuấn Tú