Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) không chỉ là vựa lúa, trung tâm sản xuất trái cây và thủy sản lớn của Việt Nam mà còn là vùng đất giàu bản sắc văn hóa với nhiều làng nghề truyền thống. Những năm gần đây, mô hình làng nghề kết hợp du lịch đã trở thành hướng đi đầy triển vọng, mang lại giá trị kinh tế cao và góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa địa phương. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, mô hình này cần sự đầu tư đồng bộ và giải quyết nhiều thách thức.
ĐBSCL sở hữu hàng trăm làng nghề truyền thống với đa dạng sản phẩm như gốm đỏ Vĩnh Long, dệt chiếu Định Yên (Đồng Tháp), kẹo dừa Bến Tre, bánh pía Sóc Trăng, đan lục bình Long An... Đây là nguồn tài nguyên phong phú để phát triển du lịch làng nghề. Theo thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bến Tre, lượng khách du lịch đến các làng nghề của tỉnh tăng trung bình 15% mỗi năm. Điều này cho thấy sức hút ngày càng lớn của du lịch làng nghề đối với du khách trong và ngoài nước.
Mô hình này không chỉ giúp đa dạng hóa sản phẩm du lịch mà còn góp phần tạo công ăn việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân. Ông Nguyễn Thanh Bình, Cục trưởng Cục Phát triển Du lịch, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhận định: "Du lịch làng nghề tại ĐBSCL có tiềm năng rất lớn nhờ sự kết hợp giữa yếu tố truyền thống và trải nghiệm thực tế. Đây là một trong những giải pháp giúp phát triển kinh tế nông thôn bền vững và gia tăng giá trị cho sản phẩm thủ công mỹ nghệ".
 |
| Tiềm năng phát triển du lịch ở Đồng bằng sông Cửu Long rất lớn. (Ảnh: Cổng thông tin du lịch Cần Thơ) |
Một số làng nghề tại ĐBSCL đã phát triển thành công mô hình du lịch, thu hút đông đảo khách tham quan. Đơn cử, làng nghề dệt chiếu Định Yên (Đồng Tháp) không chỉ bảo tồn nghề dệt chiếu truyền thống mà còn mở rộng hoạt động trải nghiệm như hướng dẫn du khách tự tay dệt chiếu, tham gia phiên chợ chiếu đêm đầy màu sắc. Nhờ đó, lượng khách đến đây ngày càng đông, giúp cải thiện đáng kể thu nhập cho người dân.
Tại Bến Tre, làng nghề kẹo dừa cũng là điểm đến hấp dẫn, nơi du khách có thể tận mắt chứng kiến quá trình sản xuất kẹo dừa thủ công, thưởng thức sản phẩm ngay tại xưởng. Theo số liệu từ Sở Du lịch Bến Tre, mỗi năm làng nghề này đón trên 300.000 lượt khách, trong đó có hơn 40% là khách quốc tế.
Không chỉ dừng lại ở sản phẩm truyền thống, nhiều làng nghề còn tích cực đổi mới sáng tạo để thu hút khách du lịch. Điển hình là làng gốm đỏ Vĩnh Long, nơi các nghệ nhân đã tạo ra những sản phẩm gốm nghệ thuật độc đáo, thu hút các nhà sưu tầm và khách tham quan yêu thích mỹ thuật. Làng nghề này cũng phát triển thêm các chương trình trải nghiệm như vẽ gốm, nặn gốm, giúp du khách hiểu hơn về quá trình chế tác.
Dù có nhiều tiềm năng, nhưng việc phát triển du lịch làng nghề ở ĐBSCL vẫn gặp không ít khó khăn. Một trong những thách thức lớn nhất là cơ sở hạ tầng còn hạn chế. Nhiều làng nghề chưa có hệ thống giao thông thuận lợi, thiếu các dịch vụ đi kèm như lưu trú, ăn uống, khu vệ sinh đạt chuẩn, làm giảm trải nghiệm của du khách.
Bên cạnh đó, tính chuyên nghiệp trong hoạt động du lịch làng nghề còn thấp. Nhiều hộ sản xuất chưa có kỹ năng đón tiếp, thuyết minh cho du khách, khiến trải nghiệm chưa thực sự hấp dẫn. Theo TS. Lê Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch, việc đào tạo hướng dẫn viên và nâng cao kỹ năng cho người dân là yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng dịch vụ.
Một vấn đề khác là sự mai một của nghề truyền thống do giới trẻ ít mặn mà với nghề, trong khi đó, sản phẩm chưa được đổi mới để phù hợp với thị hiếu khách du lịch. Việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất và kinh doanh chưa phổ biến, khiến làng nghề khó tiếp cận thị trường rộng lớn hơn.
Để giải quyết những vấn đề này, cần có sự chung tay từ chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng. Trước hết, cần đầu tư nâng cấp hạ tầng, kết nối giao thông giữa các làng nghề với các tuyến du lịch trọng điểm. Ngoài ra, các địa phương cần xây dựng kế hoạch dài hạn về phát triển du lịch làng nghề, gắn với bảo tồn văn hóa và phát triển sản phẩm đặc trưng.
 |
| Du lịch ở Đồng bằng sông Cửu Long cần sự chung tay của cộng đồng, cơ quan ban ngành để phát triển hơn nữa. (Ảnh: Bộ Khoa học và Công nghệ) |
Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng khuyến khích các làng nghề ứng dụng công nghệ vào sản xuất, cải tiến mẫu mã sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thị trường. Ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt, nhận định: "Muốn du lịch làng nghề phát triển bền vững, không chỉ tập trung vào khai thác tài nguyên sẵn có mà cần đổi mới sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ và phát triển thương hiệu đặc trưng cho từng làng nghề".
Phát triển du lịch làng nghề tại ĐBSCL là hướng đi đầy tiềm năng, giúp bảo tồn văn hóa truyền thống và mang lại lợi ích kinh tế lớn cho địa phương. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, cần có sự đầu tư bài bản từ hạ tầng, đào tạo nhân lực đến đổi mới sản phẩm. Nếu các địa phương tận dụng tốt tiềm năng, giải quyết những thách thức hiện tại, du lịch làng nghề không chỉ góp phần làm giàu cho người dân mà còn trở thành điểm sáng trong bản đồ du lịch Việt Nam.
