VNHS - Mặc dù đã trải qua bao nhiêu năm dãi dầu mưa nắng, kể cả bom đạn thời chiến tranh cũng như bao nhiêu biến thiên của lịch sử, nhưng cả nghìn năm nay cây thị vẫn tươi tốt, tán cây tỏa bóng trông như hình con voi khổng lồ, bao trùm lên ngôi đền cổ, tạo nên một không gian xanh mát linh thiêng và đượm màu cổ tích
Đền Nhuận Trạch (còn gọi là đền thờ Đức Thượng đẳng) thuộc thôn Nhuận Trạch, xã Vạn Thắng, huyện Ba Vì (TP Hà Nội) tọa lạc trên một khoảng đất rộng hình bát úp, nằm ở giữa làng, trong một không gian thoáng rộng. Phía trước đền có hồ nước, ở phía bên trái là ngôi chùa cổ, còn ở phía bên phải là một cây thị cổ thụ cành lá tươi xanh, biểu tượng cho sức sống và khát vọng vươn lên của một làng quê.
Theo tư liệu lưu giữ tại địa phương, đền Nhuận Trạch thờ Thành hoàng làng là Linh Lang Đại vương, một hoàng tử thời nhà Lý, người có công đầu trong việc đánh đuổi giặc từ phương Bắc xuống. Đền còn thờ ông tổ lập làng (húy là Nguyễn Thành Công) và phối thờ bà hậu làng (húy là Nguyễn Thị Hiền).
Bên cạnh ngôi đền là cây thị cổ thụ. Cây cao trên 32m, chu vi thân cây hơn 12,5m, đường kính thân 3,9m. Trải qua mưa nắng cả nghìn năm mà vẫn tươi tốt, cây thị khép tán trông như hình con voi khổng lồ, bao trùm lên ngôi đền cổ, tạo nên một không gian cổ kính, thanh bình. Người dân Nhuận Trạch coi cây thị là “vật báu” của làng, đã cùng nhau bảo vệ, chăm sóc cho cây cổ thụ và ngôi đền cổ được trường tồn.
Theo giới chuyên môn, cây thị ở thôn Nhuận Trạch, xã Vạn Thắng được đánh giá là một trong những cây cổ thụ nhất còn tồn tại ở nước ta và theo người dân địa phương nó đã trường tồn ở đây cả nghìn năm. Nhờ cây đứng trong khuôn viên ngôi đền cổ, xây từ thời Lý, thờ Linh Lang đại vương, nên được cộng đồng bảo vệ tới ngày nay. Chính vì thế mà từ năm 2011, cây thị cổ thụ này đã được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận là “Cây di sản Việt Nam” nhằm mục đích bảo tồn đa dạng sinh học.
Cây thị cổ thụ ở làng Nhuận Trạch được coi như minh chứng lịch sử đầy giá trị. Theo người dân trong làng kể lại, có những câu chuyện rất lạ kỳ về cây thị và ngôi đền, ví dụ như vào tháng 6-1954, máy bay của thực dân Pháp ném bom xuống làng đã phá sập ngôi đình làng nhưng cây thị và ngôi đền gần đó lại không hề suy suyển. Chính vì thế, cây thị cổ thụ được coi là biểu tượng về sức mạnh, sự trường tồn của con người và vạn vật ở nơi đất lành, thành điểm tựa về tinh thần cho cộng đồng dân cư cùng động viên nhau vượt qua khó khăn để bám trụ và phát triển.
Những người dân thôn Nhuận Trạch luôn cảm thấy tự hào về cây thị cổ thụ của làng quê mình. Nơi đây đã trở thành điểm hẹn tâm linh của mỗi người dân và trong tâm thức của mỗi con người nơi đây, từ lâu họ đã coi cây thị là “vật báu” của làng, vì thế với ý thức của mình, cộng đồng người dân nơi đây đã cùng nhau bảo vệ, chăm sóc với mong muốn cho cây thị cổ thụ và ngôi đền cổ linh thiêng này mãi được trường tồn.
Trường Minh
