Hoa lan, loài hoa biểu tượng cho vẻ đẹp thanh cao và tinh tế, đã trở thành thú chơi đầy cuốn hút của nhiều người Việt. Không chỉ dừng lại ở niềm đam mê cá nhân, thị trường hoa lan Việt Nam hiện nay đang từng bước chuyển mình mạnh mẽ, mở ra hướng đi mới cho kinh tế nông nghiệp đô thị.
Trong câu chuyện với anh Trương Quốc Chính (SN 1983, chủ vườn lan thân thòng tại Phú Thọ), những vấn đề cốt lõi của thị trường và kỹ thuật chăm sóc hoa lan đã hiện lên rõ nét.
Hành trình tìm và nhân giống lan đột biến giữa thị trường đa dạng
Theo anh Trương Quốc Chính, thị trường hoa lan Việt Nam đang phát triển đa dạng với nhiều dòng lan phong phú như lan chơi hoa, lan lá, lan công nghiệp, đơn thân, lan địa… Tuy nhiên, lan rừng vẫn giữ vai trò chủ lực, đặc biệt là dòng Phi điệp thân thòng. Với ưu thế về màu sắc, khuôn cánh độc đáo được chọn lọc tự nhiên, Phi điệp đang có thị phần lớn nhất, nhất là ở khu vực Phú Thọ, Hà Nội và Tây Bắc.
 |
| Anh Trương Quốc Chính đã có hơn một thập kỷ gắn bó với hoa lan Việt. |
Trong đó, lan đột biến nổi lên như một “ngôi sao” trong thú chơi lan bởi vẻ đẹp lạ mắt và độ quý hiếm. Tuy đắt đỏ, nhưng với những người yêu lan, đây là lựa chọn thể hiện đẳng cấp và niềm đam mê mãnh liệt. Họ sẵn sàng nâng cấp dần thú chơi của mình từ lan phổ thông lên lan đột biến như một lẽ tất yếu. Việc sở hữu được những nhánh lan rừng quý hiếm không hề dễ dàng.
Người sưu tầm như anh Chính phải không ngại vất vả, trèo đèo lội suối, thậm chí leo vách đá hiểm trở để tìm ra những cá thể đột biến mang vẻ đẹp khác biệt. "Trong hàng vạn cây ngoài tự nhiên, rất khó có cơ hội gặp được cá thể lan đột biến hội đủ các yếu tố thẩm mỹ", anh Chính chia sẻ.
 |
| Cặp tác phẩm có tên “Tiên Dung- Ngọc Hoa” sau khi triển lãm tại Đền Hùng được đưa xuống UBND tỉnh Phú Thọ. |
Sau khi sở hữu, việc nhân giống và lan tỏa loài lan quý đòi hỏi sự kiên trì và kỹ thuật cao. Từ khâu chăm sóc, kiểm soát sâu bệnh đến điều chỉnh các yếu tố môi trường, người trồng phải dành rất nhiều thời gian và công sức để cây phát triển khoẻ mạnh và giữ được đặc điểm quý hiếm ban đầu.
 |
| Tác phẩm hoa lan dâng lên các vua Hùng dịp Tết Giáp Thìn 2024. |
Không chỉ dừng lại ở giá trị thưởng lãm, hoa lan Việt Nam, đặc biệt là lan rừng bản địa như 5 cánh trắng Đất Tổ, đang dần khẳng định vị trí trong đời sống văn hóa. Đây là sản phẩm gắn liền với lịch sử - văn hóa đất Tổ Hùng Vương và thường được trưng bày vào dịp Giỗ tổ Hùng Vương như một biểu tượng sắc hương thiêng liêng.
Anh Chính nhấn mạnh: “Hoa lan bản địa mang đậm bản sắc dân tộc, khi phát triển gắn với giá trị văn hóa, chúng có thể trở thành một sản phẩm đặc trưng góp phần nâng tầm hình ảnh Việt Nam trên bản đồ hoa lan thế giới”.
Chăm sóc hoa lan: Công nghệ là chìa khoá, nhưng yêu nghề mới là điều kiện tiên quyết
Với anh Trương Quốc Chính, kỹ thuật chăm sóc hoa lan đóng vai trò quyết định đến chất lượng sản phẩm. "Điều kiện chăm sóc lan cần tiệm cận với tự nhiên nhất", anh nhấn mạnh.
Các yếu tố như ánh sáng, độ ẩm, gió cần được cân bằng, tuỳ theo từng giai đoạn phát triển của cây. Nếu như giai đoạn cây con cần ưu tiên dinh dưỡng giúp phát triển bộ rễ và thân thì giai đoạn trưởng thành lại phải chú trọng chế độ phân bón để cây khoẻ mạnh.
Giai đoạn làm hoa đòi hỏi người chơi cần kiểm soát chặt chẽ nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm để kích thích ra hoa đúng thời điểm. Đặc biệt, anh Chính còn đầu tư phòng làm hoa giả lập công nghệ cao nhằm điều chỉnh các yếu tố môi trường, giúp lan ra hoa trái vụ phục vụ dịp lễ Tết khi nhu cầu thị trường tăng cao nhất.
 |
| Tác phẩm hoa nhân dịp Tết Ất Tỵ 2025. |
Dù công nghệ đóng vai trò hỗ trợ đắc lực, theo anh Chính, điều quan trọng nhất vẫn là tình yêu với nghề. Chỉ có đam mê, người trồng lan mới đủ kiên nhẫn và tinh tế để theo sát từng thay đổi nhỏ nhất của cây, từ đó có cách xử lý phù hợp. Dù còn đối mặt không ít thách thức, nhất là sau đại dịch và những khó khăn kinh tế, anh Chính vẫn tin tưởng rằng nghề trồng lan, đặc biệt là lan rừng bản địa, có tiềm năng rất lớn.
Việt Nam sở hữu nguồn gen phong phú cùng với truyền thống chơi lan lâu đời, nếu biết kết hợp giữa khoa học - công nghệ - văn hoá, hoa lan Việt hoàn toàn có thể vươn lên khẳng định vị thế trên thị trường khu vực và thế giới.
 |
| Mẫu hoa lan được anh Chính Trương tự tay chăm chút. |
 |
| Dù công nghệ đóng vai trò hỗ trợ đắc lực, theo anh Chính, điều quan trọng nhất vẫn là tình yêu với nghề. |
"Muốn đi xa, ngoài công nghệ, cần có chính sách hỗ trợ từ Nhà nước và cộng đồng người chơi lan đồng hành phát triển. Tôi tin rằng ngày Việt Nam trở thành cường quốc hoa lan không còn xa", anh Chính bày tỏ kỳ vọng. Hoa lan từ thú chơi, niềm đam mê, nay đã dần trở thành ngành kinh tế văn hoá đầy tiềm năng.
Hành trình của những người như anh Trương Quốc Chính là minh chứng sống động cho bước chuyển mình của thị trường hoa lan Việt Nam, nơi công nghệ và khát vọng đang song hành để viết tiếp câu chuyện sắc hương thời đại mới.
