Đặ sắc mâm ngũ quả Đào Xá
Tuy cùng chung một huyện, giáp danh với một số xã xung quanh như: Tân phương, Thạch Đồng, Xuân Lộc…nhưng phong tục tập quán ở xã Đào Xá, huyện Thanh Thủy (Phú Thọ) lại có nhiều nét rất riêng, không giống với các xã bạn nhất là với các lễ nghi việc cưới xin, cỗ bàn, ăn mặc, tiếng nói… Đặc biệt là cách bài trí, xếp đặt mâm ngũ quả đặt trên bàn thờ ngày Tết hoặc bên mâm cỗ thờ trong ngày Hội làng thì thật có một không hai, chẳng đâu làm to cao, hoành tráng, cẩn thận, chu đáo và đẹp mắt như ở Đào Xá.
Theo phong tục tập quán người Việt Nam từ Bắc vào Nam đâu đâu cũng vậy cứ vào những ngày Tết Nguyên đán là trên bàn thờ nhà ai cũng có mâm ngũ quả thờ cúng gia tiên. Song được biết mâm ngũ quả ở các nơi thường bày đặt rất thấp, đơn giản, chỉ chú ý mặt tiền, phía sau để khuyết còn mâm ngũ quả ở xã Đào Xá thì được xếp theo hình tháp tròn đầy đặn cả bốn phía rất công phu và mang tính nghệ thuật rất hấp dẫn.
Hàng năm vào các ngày từ 25 đến 30 tháng Chạp trên những phiên chợ giáp Tết ở xã Đào Xá đã bán đủ các loại trái cây để làm mâm ngũ quả. Theo phong tục tập quán ở đây thì trên mâm ngũ quả phải có đủ 5 loại quả chính là: Chuối tiêu xanh, bưởi (hoặc phật thủ, đu đủ), cam, hồng, quýt, mỗi thứ từ 5 đến 10 quả. Ngoài ra còn có thêm một số quả thuộc loại nhỏ khác như quất, táo, roi…các loại quả trên đều là những sản phẩm ở quê nhà nhưng được tuyển chọn rất cẩn thận, chỉ chọn những quả to mập, tròn trịa, vỏ nhẵn bóng, mầu sắc tươi tắn, không sứt sát và được xếp theo thứ tự nhỏ dần từ dưới lên .
Đầu tiên là 3 nải chuối xanh được xếp tròn kín quanh mâm, tượng trưng cho sức sống mãnh liệt. Hình ảnh nải chuối tượng trưng cho bàn tay trăm ngón xòe ra nâng các loại trái ngọt bên trong, thể hiện tấm lòng thành kính của con cháu với tổ tiên. Giữa ba nải chuối là quả bưởi (hoặc phật thủ, đu đủ) chin vàng tượng trưng cho mùa màng bội thu, cuộc sống luôn đầy đủ, ấm no, sung túc. Tiếp đến là quả cam, quýt, hồng… được xếp bao quanh xen kẽ từ dưới lên theo hình tháp tròn. Quả cam sành mầu nâu xám tượng trưng cho đất và những đức tính giản dị, chân thành, mộc mạc, sức mạnh của con người trong cuộc sống. Quả hồng màu hồng tượng trưng cho sự may mắn, hạnh phúc, Quả quýt màu đỏ tượng trưng cho mựt trời tỏa sáng khắp bốn phương luôn mang lại chiến thắng, thành đạt. Ngoài ra còn một số loại quả khác như táo, nho, quất, roi…được xếp xen kẽ làm cho mâm ngũ quả thêm đầy đặn, mầu sắc hài hòa đẹp mắt.
Mâm ngũ quả thờ cúng gia tiên trong mỗi gia đình ở Đào Xá thông thường được xếp đáy rộng 30-40cm, cao 50-60cm còn mâm ngũ quả thờ cúng Thành Hoàng làng trong ngày hội rước voi ở đình làng vào ngày (28 tháng giêng hang năm) thì được xếp to cao hoành tráng hơn so với mâm ngũ quả thờ cúng gia tiên ở mỗi gia đình. Mâm ngũ quả trong ngày Hộ làng có đường kính phần đáy là 50cm, cao từ 80cm đến 1m (như ảnh minh họa). Trông to cao như vậy nhưng rất vững chãi, không bị xô đổ bởi bên trong có trụ đỡ, dây gắn kết và bàn tay lành nghề xếp, cài đặt rất khéo léo, nghệ thuật nên mâm ngũ quả ở đây được bày đặt trong mâm cỗ thờ đặt lên kiệu đem rước quanh làng mà không hề rơi rụng quả nào bao giờ.
Việc bày, xếp mâm ngũ quả rất đặc sắc ở Đào Xá có từ bao giờ không rõ, chỉ biết đây là việc làm rấ công phu, nghệ thuật đã mang tính cha truyền con nối từ rất lâu đời. Những người mới đến định cư ở làng, những cặp vợ chồng mới ra ở riêng làm chưa thạo hoặc những nhà neo đơn không làm kịp thì nhờ các cụ cao niên trong làng đến hướng dẫn, giúp đỡ đảm bảo nhà nào Tết đến cũng có mâm ngũ quả truyền thống của làng để thờ cúng gia tiên.
Được chiêm ngưỡng mâm ngũ quả Đào xá, một tác phẩm mang tính nghệ thuật tạo hình dân gian khá độc đáo ai cũng phải tấm tắc khen ngợi và trân trọng trước bàn tay tài hoa, khéo léo và tấm lòng thành kính, hiếu thảo với atoor tiên của người dân nơi đây.
Nguyễn Văn Ngọ
Tin mới


Nhật ký điện tử – Cầu nối giữa người sản xuất, người tiêu dùng và thị trường xuất khẩu

Bản đồ hành chính mới nhất của 34 tỉnh, thành Việt Nam năm 2025
Tin bài khác

Quản lý phân bón minh bạch: Chìa khóa bảo vệ đất, nước và nông sản Việt vào chuỗi cung ứng xanh

Cách chăm sóc bonsai tại nhà đúng kỹ thuật cho người mới bắt đầu

Trồng và chăm sóc cây cảnh đúng kỹ thuật để cây khỏe, hoa đẹp, ra hoa đúng mùa
Đọc nhiều

Giữ hồn đá cổ, tôn vinh bonsai nghệ thuật tại khu vườn của nghệ nhân Hưng Yên

"Đất lành chim đậu" và 4 loài vật mang lại may mắn khi xuất hiện tình cờ trong nhà

Ba nông dân đổi đời "trồng ra bạc tỷ" khi chuyển đổi cây trồng

Hành trình 10 năm phục hồi văn hóa chọi gà của doanh nhân Phạm Thanh Việt

Đá quý Lan Phạm - Kiến tạo phong thủy thượng hạng: Từ trang sức đến không gian sống

Người “gom ký ức” vào từng mái ngói và hành trình tái hiện những ngôi nhà ở miền thương nhớ

Nghệ nhân ưu tú Đức Tân và câu chuyện “hộ chiếu gốm” đưa bản sắc Việt ra thế giới

Nghệ thuật cây cảnh: Khi rễ lộ cốt, khi hồn thành văn

Ngành hoa- cây cảnh trước cơ hội lớn: Cần gỡ nút thắt về chính sách và thủ tục xuất – nhập khẩu

Đồng Tháp: Biến phế phẩm thành tài nguyên, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn

Hướng dẫn hội viên Hội Sinh vật cảnh đăng ký tài khoản định danh điện tử khi làm thủ tục thuế

Nông nghiệp Bắc Ninh: Hướng tới tương lai xanh bền vững

Hội Nông dân TP. Hải Phòng: Đẩy mạnh chuyển đổi số trong nông nghiệp

Vĩnh Phúc: Nhiều đối tượng bị khởi tố về hành vi buôn lậu cây dó bầu

Hà Tĩnh: Ốc bươu vàng bùng phát, nông dân lo mất mùa vụ Hè Thu

Nông dân làm kinh tế bài bản: Bắt đầu từ hiểu luật và áp dụng công nghệ

Vai trò của cải cách hành chính trong nâng cao chất lượng hoạt động của UBND xã tại Hà Nội

Thủ phủ vải thế giới bội thu nhờ công nghệ cao: AI, robot, drone đồng loạt ra trận

Tạp chí Việt Nam hương sắc ra số đặc biệt: Sinh vật cảnh trong không gian sống đô thị

Hải Phòng tăng cường công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại

Hội thảo “Chính sách phát triển thị trường tín chỉ carbon - Những vấn đề đặt ra và khuyến nghị"

Chân dung những nông dân làm kinh tế giỏi: Biến đất cằn thành vườn cây tiền tỷ

Lan Ngọc Điểm: "Nữ hoàng lan rừng" giữa lòng phố thị

Khám phá 4 làng cá cảnh nổi tiếng Việt Nam: Nơi nghề nuôi cá cảnh trở thành sinh kế thịnh vượng

Chàng trai Cần Thơ kiếm thu nhập hàng trăm triệu mỗi năm nhờ nuôi chó Bully

Xu hướng phủ xanh không gian sống trong các tòa chung cư hiện đại giữa lòng đô thị

Người xưa chọn trồng 5 loài cây này để nhà yên, của bền, con cháu hiển vinh

5 làng cây cảnh nổi tiếng Việt Nam mang giá trị kinh tế cao, giúp nông dân đổi đời

Làng hoa Tây Tựu: Di sản truyền thống và “thủ phủ hoa” của Hà Nội

Độc lạ tranh "xuyên sáng" giá chục triệu đồng làm từ... cành lá dừa ở Hội An

Trồng 3 cây cảnh này trong nhà, cả năm bình an - trường thọ - phát tài
