Nhật Bản có 70% rừng. Bên cạnh Phần Lan, xét về các nước phát triển, nước này có tỷ lệ rừng cao thứ hai trên thế giới. Người Nhật sống bao quanh rừng và sự tồn tại của họ gắn liền với cây cối. Người dân Nhật Bản đã kết hợp cây xanh vào cuộc sống của họ bằng cách sử dụng Bonsai; một sở thích thậm chí có thể được gọi là Nghệ thuật, nơi những cảnh quan thiên nhiên tráng lệ được tạo ra trong những chậu cây nhỏ.

Người ta nói rằng cây cảnh và cây cảnh lần đầu tiên được trồng trong các thùng gỗ khoảng 800 năm trước và ngày nay chúng thậm chí còn phổ biến ở nước ngoài. Thậm chí còn có Hội nghị Bonsai Thế giới được tổ chức bốn năm một lần, với hội nghị lần thứ 8 được tổ chức tại Thành phố Saitama, Nhật Bản vào năm 2017. Những người đam mê cây cảnh trên toàn cầu tụ tập tại các hội nghị để cải thiện kỹ thuật và gắn kết tình bạn. Có vẻ như cơn sốt Bonsai sẽ còn phát triển hơn nữa, khi những cây Bonsai nhỏ thậm chí còn nhỏ hơn đang trở nên phổ biến trong giới trẻ.

Cây thông năm lá Nhật Bản tên là Uzushio . © Bảo tàng nghệ thuật cây cảnh Omiya, Saitama

Định hình theo mong muốn của bạn

Một du khách nước ngoài đang tham quan Bonsai .© KyodoNews

Ở tất cả các nước, người ta thích trồng cây bụi trong chậu. Nhìn vào một chậu cây đặt ở góc phòng mang lại cảm giác bình yên và thư thái. Những chậu cây mang đến một luồng gió mới cho cuộc sống hàng ngày của chúng ta, dù là trong văn phòng công ty hay trong nhà.

Tuy nhiên, mặc dù những cây trồng trong chậu đơn giản và cây cảnh này có vẻ giống nhau nhưng chúng lại khá khác nhau.

Cây cảnh không chỉ là vấn đề trồng một số cây bụi trong chậu; thay vào đó họ tái tạo khung cảnh thiên nhiên trong một cái chậu. Điều này có nghĩa là những cây mọc cao vài mét trong tự nhiên phải được trồng cho phù hợp với kích thước của chậu và có thể có chiều cao từ vài chục cm đến khoảng 1 mét.

Tuy nhiên, cây cối là sinh vật sống và vì vậy, mặc dù bạn có thể nghĩ rằng bạn đang huấn luyện chúng thành hình dạng mong muốn nhưng chúng vẫn có thể đâm chồi hoặc mọc cành ở những nơi không ngờ tới. Kết quả là bạn cần quan sát hình dạng của cây và gần như “nói chuyện” với nó; nuôi dưỡng nó trong vài năm bằng cách cắt tỉa nó và tính đến các nhu cầu khác nhau như ánh sáng mặt trời, nước và phân bón, v.v. Làm như vậy, cái cây cuối cùng sẽ có hình dạng như bạn đã dự tính. Đó chính là sức hấp dẫn thực sự của Bonsai .

Cảm nhận về vẻ đẹp của người Nhật

Có nhiều loài Bonsai khác nhau. Trong số đó, chúng tôi sử dụng cây thông dụng như gỗ thông hoặc gỗ sồi truyền thống; những loài như cây phong và cây du Nhật Bản có lá thay đổi theo bốn mùa; và hoa mận hoặc đỗ quyên satsuki có hoa để thưởng thức. Tuy nhiên, đối với nhiều người Nhật, “Cây cảnh” có thể khiến họ nghĩ đến cây thông, cây tùng.

Ngoài ra, có nhiều kiểu dáng khác nhau để cây có thể được trồng trong chậu và chăm sóc. Kiểu cơ bản nhất là thân cây mọc thẳng lên, mỏng dần từ gốc đến ngọn; một kiểu gọi là Chokkan (nghĩa đen là “thân cây thẳng”). Sau đó là Shakan (nghĩa đen là “thân cây nghiêng”), nơi thân cây nghiêng sang trái hoặc phải, giống như khi một cái cây bị gió cuốn mọc theo một góc trong tự nhiên. Kéo căng thân cây bằng cách xoắn và uốn cong về phía trước và phía trước, trái và phải, được gọi là Moyogi (nghĩa đen là “cây có hoa văn”).

“Thông đen” – tên là Seiran (nghĩa đen là “cơn bão xanh”) – một ví dụ điển hình của Chokkan . © Bảo tàng nghệ thuật cây cảnh Omiya, Saitama        

“Cây thông năm lá Nhật Bản” – đẹp với sự hài hòa giữa thân và cành nghiêng nghiêng. © Bảo tàng nghệ thuật cây cảnh Omiya, Saitama

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là có một định nghĩa hoặc quyết định nhất định về cách trồng cây Bonsai. Trong tự nhiên không có hai cây nào giống nhau; cành uốn cong, thân nghiêng khi gặp mưa gió, rễ cây cũng đâm chồi nảy lộc. Về cơ bản, thú vui trong việc tái tạo những yếu tố như vậy và tái tạo thiên nhiên được chuyển thành cảm nhận về vẻ đẹp của người Nhật được gọi là Wabi Sabi (cảm nhận về vẻ đẹp được tìm thấy trong sự tinh tế nhẹ nhàng, tĩnh lặng).

Hoa mai Nhật Bản nở rộ với những bông hoa tuyệt đẹp vào đầu mùa xuân. © Bảo tàng nghệ thuật cây cảnh Omiya, Saitama

Cây mộc qúa nổi bật, với ngọn của nó nhấp nháy như thể đang bốc cháy. © Bảo tàng nghệ thuật cây cảnh Omiya, Saitama

Bảo tàng nghệ thuật cây cảnh đầu tiên trên thế giới

Bảo tàng nghệ thuật cây cảnh Omiya nằm ở thành phố Saitama, tỉnh Saitama không xa Tokyo và là trung tâm thu hút sự quan tâm của những người đam mê cây cảnh. Nó mở cửa vào tháng 3 năm 2010 với tư cách là bảo tàng nghệ thuật công cộng đầu tiên trên thế giới dành cho cây cảnh. Nơi đây không chỉ trưng bày những kiệt tác cây cảnh mà còn trưng bày các khay dùng để trồng cây cảnh và đá trang trí, v.v. Bảo tàng còn cung cấp hướng dẫn bằng tiếng Anh, tiếng Trung và tiếng Hàn, cho phép du khách nước ngoài không chỉ thích thú ngắm nhìn cây cảnh mà còn tìm hiểu về các khía cạnh như lịch sử của nó.

Một cây sồi truyền thống khoảng 520 năm tuổi, được trưng bày dọc theo Đường Bonsai.

Những khu vườn của Happo-En, một địa điểm tổ chức đám cưới ở quận Minato của Tokyo, cũng là điểm thu hút những người yêu thích Bonsai . Ở đây bạn có thể tìm thấy cái gọi là " Con đường cây cảnh ", con đường trưng bày những cây Bonsai hơn 100 năm tuổi dọc theo chiều dài của nó.

Đường cây cảnh ở Happo-En.

Những cây Bonsai này đều có tán lá được chăm sóc cẩn thận bằng tay và chỉ được chăm sóc bởi các chuyên gia. Trong số đó có cây sồi truyền thống và cây thông Ezo 520 năm tuổi; cao khoảng 1 mét, chúng có vẻ giống như những "cây lớn" và khi nhìn thấy chúng, bạn sẽ choáng ngợp. Bất cứ ai cũng có thể đánh giá cao cây cảnh, chẳng hạn như những người sử dụng quán cà phê và trong thời gian gần đây, du khách nước ngoài cũng đã đến thăm, cũng như những người hâm mộ cây cảnh Nhật Bản .

Theo Tạp chí Trens in Japan - Khánh Huyền lược dịch