Giữ gìn mảng xanh đô thị – Bài toán cấp thiết sau vụ đốn hạ 17 cây lim sét ở TP.HCM

Sáng 24/3, nhiều người dân sinh sống và làm việc tại quận 1, TP.HCM không khỏi bất ngờ khi chứng kiến 17 cây lim sét trên đường Nguyễn Thị Minh Khai bị đốn hạ. Nguyên nhân dẫn đến sự việc kể trên là do trong quá trình thi công cải tạo vỉa hè đơn vị thi công đã làm đứt một số rễ của các cây trên. Nhận thấy cây có khả năng mất an toàn trong mùa mưa bão sắp tới nên đơn vị đã xin phép đốn hạ và sẽ trồng mới thay thế.

17 cây lim sét ở quận 1 bị đốn hạ sáng nay 24/3. (Ảnh: Vinh Thanh)

Không ít người dân bày tỏ sự tiếc nuối khi mảng xanh đô thị tiếp tục bị thu hẹp, đồng thời lo ngại tốc độ đô thị hóa nhanh chóng đang làm mất đi những giá trị tự nhiên vốn có của thành phố.

Những hệ luỵ của việc thiếu cây xanh trong đô thị

Cây xanh đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nhiệt độ đô thị, hấp thụ CO2, lọc bụi mịn và các khí độc hại trong không khí. Khi số lượng cây xanh bị giảm sút, TP.HCM có nguy cơ phải đối mặt với hiện tượng đảo nhiệt đô thị nghiêm trọng hơn, khiến không khí oi bức, ngột ngạt, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt.

Bên cạnh đó, việc đốn hạ cây xanh cũng ảnh hưởng đến hệ sinh thái đô thị. Chim chóc, côn trùng có lợi mất đi môi trường sống, gây mất cân bằng sinh thái và làm giảm sự đa dạng sinh học trong lòng thành phố. Không còn những hàng cây che bóng mát, người dân sẽ phải đối mặt với cái nắng gay gắt khi di chuyển trên đường phố. Đặc biệt, trong mùa nắng nóng cao điểm, nhiệt độ tại TP.HCM có thể chênh lệch đến 3-5 độ C giữa khu vực có cây xanh và khu vực trống trải.

Ngoài ra, việc mất cây xanh cũng làm giảm khả năng lọc bụi, khiến mức độ ô nhiễm không khí gia tăng. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp, tim mạch. Không gian xanh trong đô thị cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng sống. Việc thiếu công viên, cây xanh khiến người dân mất đi những nơi thư giãn, giải trí gần gũi với thiên nhiên.

Những con đường rợp bóng cây luôn tạo dấu ấn đặc trưng, góp phần làm đẹp cảnh quan thành phố. Khi cây xanh bị chặt bỏ, diện mạo đô thị trở nên khô cứng, thiếu điểm nhấn thiên nhiên, làm mất đi vẻ đẹp hài hòa giữa kiến trúc và cảnh quan môi trường.

Giải pháp để phát triển đô thị xanh bền vững

Tiến sĩ Nguyễn Thị Lan Thi, giảng viên Khoa Sinh học và Công nghệ Sinh học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia TP.HCM) từng nhấn mạnh rằng khuôn viên cây xanh không chỉ cải thiện cảnh quan mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Bà cho rằng việc phát triển mảng xanh là giải pháp hiệu quả để bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng sống cho cư dân đô thị.

PGS-TS Lưu Đức Hải, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Đô thị và Phát triển hạ tầng, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển hạ tầng đô thị xanh. Ông cho rằng cần chú trọng đến các công trình như mái nhà xanh, không gian xanh, công viên đô thị và cây xanh đường phố để làm mát môi trường xung quanh và nâng cao chất lượng sống cho cư dân đô thị.

Bởi thế, thay vì chặt hạ hàng loạt, cần có kế hoạch thay thế cây xanh theo chu kỳ hợp lý. Việc lựa chọn giống cây trồng cũng phải phù hợp với điều kiện hạ tầng đô thị. Những loại cây như lim sét, sao đen, giáng hương có tán rộng, chịu được khí hậu nóng ẩm và ít ảnh hưởng đến hệ thống giao thông, điện lưới nên được ưu tiên.

Bên cạnh đó, việc bảo tồn những cây xanh lâu năm, có giá trị sinh thái cao cần được đưa vào quy hoạch phát triển đô thị. Không chỉ dừng lại ở việc trồng cây ven đường, thành phố cần đẩy mạnh phát triển hệ thống công viên, vườn cây xanh trong khu dân cư và tòa nhà cao tầng. Những mô hình như “rừng trong phố”, phủ xanh mái nhà, tường cây xanh cũng cần được khuyến khích để tăng diện tích mảng xanh trong đô thị.

Việc xã hội hóa công tác trồng và chăm sóc cây xanh cũng là một giải pháp hiệu quả. Doanh nghiệp, tổ chức và người dân có thể cùng tham gia vào các dự án phủ xanh thành phố, tạo ra một cộng đồng có ý thức bảo vệ môi trường.

Từ vụ 17 cây lim sét bị đốn hạ, TP.HCM cần có cơ chế quản lý chặt chẽ mảng xanh đô thị hơn nữa. (Ảnh: Hoàng Triều)

Việc minh bạch thông tin về các dự án đốn hạ cây xanh là cần thiết để tạo sự đồng thuận trong xã hội. Chính quyền thành phố cần có các buổi tham vấn cộng đồng trước khi thực hiện các dự án liên quan đến cây xanh, tránh tình trạng người dân chỉ biết đến sự việc khi cây đã bị chặt. Ngoài ra, giáo dục về bảo vệ môi trường, cây xanh cần được đưa vào chương trình học, giúp thế hệ trẻ nâng cao nhận thức về vai trò quan trọng của cây xanh trong cuộc sống.

Một cơ chế giám sát chặt chẽ từ phía chính quyền và cộng đồng cũng cần được thiết lập, nhằm đảm bảo các kế hoạch trồng và chặt cây diễn ra hợp lý, tránh tình trạng chặt hạ cây xanh vô tội vạ, gây lãng phí tài nguyên. Vụ đốn hạ 17 cây lim sét không chỉ là một sự việc đơn lẻ mà đặt ra câu hỏi lớn về chiến lược quy hoạch và bảo vệ mảng xanh của TP.HCM. Trong bối cảnh đô thị hóa ngày càng mạnh mẽ, việc gìn giữ và phát triển cây xanh cần được xem là một nhiệm vụ quan trọng, không thể đánh đổi.

Để TP.HCM thực sự trở thành một đô thị xanh, cần có sự chung tay của cả chính quyền và người dân. Không chỉ đơn thuần là những kế hoạch trồng cây, mà quan trọng hơn là một chiến lược dài hạn, đảm bảo sự phát triển hài hòa giữa đô thị hiện đại và môi trường tự nhiên.