Việc khó nhất là thuần dưỡng chim mộc (chim bổi) xin xem phần sau phần này xin giới thiệu những bí quyết cơ bản trong việc nuôi các loại chim thuộc không những không bao giờ để chim bị chết một cách đáng tiếc mà còn luôn luôn đạt những yêu cầu về thưởng ngoạn:
Hình thức đẹp toàn diện: Hai cánh luôn ôm gọn thân mình. Màu sắc ở từng bộ phận thân thể của từng loài chim như các vùng lông, chân, móng, mỏ, mào đều bóng mượt, nổi bật đúng sắc tố mỗi bộ phận của chúng. Tác phong vô cùng lanh lợi: Đôi mắt sáng long lanh, đứng vươn cao, luôn xoay chuyển, nghiêng ngó, nhảy nhót, múa cánh rất nhiều, nhất là khi có người đến gần. Rất mau mồm mau miệng: gù, gáy, hót, nói tiếng người, kể chuyện nhiều, đúng quy luật hoạt động của từng loài chim. Giọng cao, trong trẻo, giàu làn điệu, dài hơi. Được như vậy là do chim không bị ốm yếu bệnh tật mà ngược lại rất béo khoẻ, đầy sức sống từ trong cơ thể của chúng. Bí quyết chăm sóc không khó, chỉ cần chịu khó là được.
Trước hết phải đảm bảo thật vệ sinh. Đáy lồng và cầu đậu luôn sạch sẽ nếu không chim sẽ bị hà chân và phát sinh các bệnh tật. Mỗi ngày phải rửa cóng và thay nước uống một lần. Đặc biệt giống yến hót rất sạch sẽ, nước nó đã tắm rồi là có khát cũng không uống. Nhiều nhất là ba ngày phải đưa cóng đựng thức ăn ra bỏ thức ăn thừa đi và lau rửa cóng sạch sẽ, khô ráo. Các thức ăn như sâu, cào cào, nhộng, thịt... phải tươi, trứng luộc cho vừa đủ ăn hết trong nửa ngày. Cuối ngày các thức ăn như trên còn thừa phải vứt đi.
Các thức ăn hạt như thóc, kê, đỗ xanh, phải vo đãi kỹ rồi phơi sấy thật khô. Cám, gạo rang tẩm trứng, bột tầm lòng đỏ trứng sau khi phơi khô đều phải sấy trên than lửa như thóc đến độ nóng bỏng mới đạt, để nguội rồi bỏ ngay vào dụng cụ đựng thật kín, không khí không vào được. Tuy vậy hạn sử dụng cũng chỉ khoảng 3 tháng. Các thức ăn khô dự trữ mà sờ thấy ẩm, ngửi không còn thơm là đã hỏng một thời gian rồi, nếu cho chim ăn là có hại, cần rút kinh nghiệm. Các loại quả cho chim ăn phải chín ngon, chỗ ủng chỗ vấp cần gọt bỏ đi. Rau cho yến ăn cũng phải chọn rau sạch và ngâm rửa cẩn thận. Tóm lại các thức ăn đều phải sạch sẽ, không ôi thiu, không bị nấm mốc, nhiễm trùng, không có tồn dư thuốc bảo vệ thực vật.
Điều quan trọng thứ hai là phải cho chim ăn thật đầy đủ các chất dinh dưỡng. Ngoài loại thức ăn thường xuyên cần tăng cường các thức ăn bổ dưỡng cho chim. Loài chim chuyên ăn hạt như chim gáy cần cho ăn thêm vừng đen, đỗ xanh hạt. Yến hót hay đã có bột tẩm lòng đỏ trứng vẫn phải cho ăn thêm trứng luộc hàng ngày hoặc ít ra là cách nhật. Các loài chim ăn sâu bọ, hoa quả nay ta nuôi hàng ngày bằng cám chim, cám gà cũng nên rang vừng hay rang lạc chín giã nhỏ hoặc nhộng tầm sấy khô giã nhỏ trộn lẫn vào cám cho tăng chất. Ngoài ra còn phải cho các loại chim có màu sắc ăn các thức ăn có tác dụng lên mầu chim như hồng yến cần cho ăn cà rốt, yểng cần cho ăn bột ngô vàng tẩm lòng đỏ trứng và ăn ớt đỏ thì chân, mỏ, mào mới nổi màu vàng đẹp đẽ. Bỏ chim đói hoặc thiếu chất, chim bị suy dinh dưỡng, sẽ gầy yếu, xấu mã, vực rất lâu lên và dễ mắc bệnh. Bỏ chim khát chỉ một ngày chim đã ốm. Nếu thay đổi thức ăn phải tập dần. Ngoài ra còn phải duy trì chế độ tắm nắng hợp lý và tắm nước thường xuyên cho chim. Nơi treo chim phải thoáng mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông và bốn mùa đều không có gió lùa. Chim rừng thì không lo muỗi đốt vì chúng vốn biết cách tự bảo bệ, khi ngủ đầu, chân đều được dấu kín. Chim nhà nuôi sinh sản như yến hót bắt buộc phải có áo lồng may bằng vải màu để ban đêm trùm chống muỗi.
Lê Quang Khang- Chuyên gia Sinh vật cảnh
