Mai vàng Huế (Hoàng mai Huế) là một trong những giống mai quý hiếm, mang giá trị văn hóa và kinh tế cao tại Việt Nam. Trước tình trạng mai vàng Huế đang dần suy giảm về số lượng và chất lượng, đề tài nghiên cứu "Bảo tồn và phát triển giống mai vàng Huế" do Viện Nghiên cứu Rau quả thực hiện dưới sự quản lý của Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Thừa Thiên Huế đã được triển khai từ năm 2021 đến 2025.

Mục tiêu của đề tài là xác định, bảo tồn và phát triển bền vững giống mai vàng Huế thông qua các phương pháp khoa học hiện đại như đánh giá di truyền, nhân giống và xây dựng mô hình trồng mai hiệu quả. Các phương pháp chủ yếu bao gồm điều tra thực địa, phân tích di truyền, xây dựng bản đồ phân bố và phát triển quy trình nhân giống, chăm sóc mai vàng Huế.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, nhóm thực hiện đề tài đã tiến hành khảo sát và lập bản đồ số hóa phân bố cây mai vàng Huế, giúp xác định các vùng trồng chủ yếu và xây dựng chiến lược bảo tồn phù hợp. Đồng thời, nghiên cứu cũng đánh giá tính đa dạng di truyền của mai vàng Huế, xác định cấu trúc quần thể, phân loại các giống mai đặc trưng và xây dựng bộ tiêu chí nhận dạng mai vàng Huế, giúp phân biệt với các giống mai khác tại Việt Nam dựa trên hình thái học và sinh thái học. Để bảo tồn và nhân rộng giống mai vàng Huế, nhóm nghiên cứu đã tuyển chọn được 50 cây mai đầu dòng chất lượng cao làm cơ sở cho quá trình nhân giống. Các phương pháp gieo hạt, giâm cành, chiết cành và nuôi cấy mô đã được nghiên cứu, xây dựng thành quy trình nhân giống hiệu quả, đảm bảo khả năng mở rộng sản xuất trong tương lai.

Bên cạnh đó, đề tài cũng triển khai mô hình trồng thử nghiệm 2.000 cây mai vàng Huế trên diện tích 1 ha, đạt tỷ lệ sống trên 90%, cây phát triển tốt, không có dấu hiệu sâu bệnh. Kết quả này không chỉ giúp bảo tồn giống mai quý mà còn tạo điều kiện để mai vàng Huế phát triển thành cây trồng chủ lực, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân địa phương. Kết quả nghiên cứu đã được chuyển giao và ứng dụng tại các hộ trồng mai ở Phú Thượng, thành phố Huế, mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với các loại cây trồng khác. Cụ thể, hiệu quả sản xuất mai vàng Huế cao gấp 1,13-2,75 lần so với hoa cúc và 2,51-3,89 lần so với cây lúa. Ngoài ra, sự phát triển của mai vàng Huế còn góp phần thúc đẩy du lịch sinh thái, nâng cao giá trị cảnh quan, tạo điểm nhấn cho Thừa Thiên Huế trong chiến lược phát triển du lịch và kinh tế xanh.

Có thể nói đề tài "Nghiên cứu bảo tồn và phát triển giống mai vàng Huế" đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, không chỉ giúp bảo vệ và phát triển giống mai quý hiếm của Việt Nam mà còn mang lại lợi ích kinh tế - xã hội to lớn. Các kết quả nghiên cứu sẽ tiếp tục được ứng dụng rộng rãi, giúp mai vàng Huế trở thành biểu tượng đặc trưng của Thừa Thiên Huế, đồng thời góp phần thực hiện thành công đề án "Xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành xứ sở của mai vàng Việt Nam". Đây là bước tiến quan trọng để bảo tồn và phát triển một trong những loài cây cảnh có giá trị văn hóa và kinh tế cao, tạo động lực phát triển bền vững cho ngành nông nghiệp và du lịch địa phương.

PGS.TS Đặng Văn Đông - Viện Nghiên cứu Rau quả