Phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân gian qua góc nhìn MV Để Mị nói cho mà nghe và Bắc Bling

VNHS - Hai MV Để Mị nói cho mà nghe và Bắc Bling thể hiện sự giao thoa sáng tạo giữa âm nhạc hiện đại và văn hóa dân gian. Trong khi Hoàng Thùy Linh mang đến góc nhìn mới mẻ về sự giải phóng phụ nữ, Hòa Minzy tôn vinh vẻ đẹp quyền lực và tự hào bản sắc văn hoá vùng đất Bắc Ninh – Kinh Bắc.

Văn hóa dân gian là một trong những di sản quý báu của mỗi dân tộc, chứa đựng những câu chuyện lịch sử, phong tục tập quán và giá trị tinh thần của người dân qua từng thế hệ. Trong thời đại hiện nay, việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân gian không chỉ là trách nhiệm của các nhà nghiên cứu văn hóa mà còn là nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho những sáng tạo nghệ thuật đương đại, đặc biệt là trong lĩnh vực âm nhạc.

Trong những năm gần đây, nhiều nghệ sĩ Việt Nam đã tận dụng yếu tố dân gian để làm mới các sản phẩm âm nhạc của mình, không chỉ tạo ra sự độc đáo mà còn giúp thế hệ trẻ tiếp cận gần hơn với văn hóa truyền thống. Hai MV tiêu biểu trong xu hướng này là Để Mị nói cho mà nghe của Hoàng Thùy Linh và Bắc Bling của Hòa Minzy.

Dù cùng khai thác chất liệu dân gian, mỗi MV lại có cách thể hiện và thông điệp khác nhau: Để Mị nói cho mà nghe mang phong cách trẻ trung, hiện đại, đề cao tinh thần tự do và nữ quyền, trong khi Bắc Bling nhấn mạnh sự quyền lực, xa hoa và niềm tự hào về bản sắc văn hóa Đông Bắc. Cả hai tác phẩm đã chứng minh rằng văn hóa dân gian không phải là những giá trị xa vời mà hoàn toàn có thể hòa nhập với âm nhạc đương đại để tạo nên những sản phẩm vừa giàu tính nghệ thuật, vừa mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc.

Văn hóa dân gian và sự chuyển mình trong âm nhạc hiện đại

Văn hóa dân gian Việt Nam bao gồm các loại hình nghệ thuật truyền thống như truyện kể dân gian, ca dao, tục ngữ, lễ hội, phong tục tập quán, nghệ thuật biểu diễn (hát chèo, tuồng, quan họ, cải lương…) và âm nhạc dân gian vùng miền. Qua hàng trăm năm, những giá trị này đã góp phần tạo nên bản sắc văn hóa riêng biệt của dân tộc Việt.

Tuy nhiên, với sự phát triển của xã hội hiện đại, văn hóa dân gian cũng đứng trước nhiều thách thức. Giới trẻ ngày nay tiếp cận với nhiều luồng văn hóa khác nhau, từ nhạc pop phương Tây đến K-pop, khiến các giá trị truyền thống dần bị lãng quên. Chính vì vậy, việc kết hợp văn hóa dân gian với âm nhạc hiện đại là một hướng đi thông minh để giúp giới trẻ có thể tiếp cận những di sản này một cách tự nhiên và hấp dẫn hơn.

Trong khoảng một thập kỷ trở lại đây, xu hướng kết hợp âm nhạc dân gian với pop, dance, hip-hop, R&B… đã trở nên phổ biến hơn ở Việt Nam. Nhiều nghệ sĩ đã mạnh dạn thử nghiệm và thành công với phong cách này, có thể kể đến:

Hoàng Thùy Linh thể hiện với các ca khúc như Bánh Trôi Nước, Tứ Phủ, See Tình

Đức Phúc thể hiện với Hết Thương Cạn Nhớ, lấy cảm hứng từ Chí Phèo của Nam Cao

Bùi Lan Hương thể hiện với Kiều Mệnh Khúc, lấy cảm hứng từ Truyện Kiều của Nguyễn Du

Erik, Phương Mỹ Chi thể hiện với Nam Quốc Sơn Hà, kết hợp yếu tố lịch sử và chất liệu nhạc dân gian

Cả Để Mị nói cho mà nghe và Bắc Bling đều nằm trong dòng chảy này, nhưng mỗi MV lại có cách tiếp cận khác nhau, phản ánh hai góc nhìn riêng biệt về cách đưa văn hóa dân gian các vùng khác nhau vào âm nhạc đương đại.

Khi nhân vật văn học bước ra thế giới hiện đại

Truyện ngắn Vợ chồng A Phủ của nhà văn Tô Hoài là một trong những tác phẩm nổi bật của văn học Việt Nam, phản ánh số phận bi thương của những người dân tộc thiểu số Tây Bắc dưới chế độ phong kiến. Trong truyện, nhân vật Mị là một cô gái xinh đẹp, giỏi giang nhưng bị biến thành nô lệ do món nợ truyền kiếp của gia đình.

Tuy nhiên, MV Để Mị nói cho mà nghe đã mang đến một góc nhìn hoàn toàn mới mẻ về nhân vật này. Thay vì tái hiện nỗi đau và sự cam chịu, MV biến Mị thành một cô gái mạnh mẽ, tự do, dám vùng lên để thay đổi số phận của mình.

Một trong những điểm ấn tượng nhất của MV là cách sử dụng hình ảnh rực rỡ, tươi vui và đầy năng lượng. Hoàng Thùy Linh đã khéo léo kết hợp trang phục thổ cẩm của dân tộc Tây Bắc với phong cách hiện đại, giúp hình ảnh của Mị vừa mang màu sắc truyền thống vừa trẻ trung, hợp thời.

Giai điệu bài hát là sự pha trộn giữa dance-pop sôi động với chất liệu dân gian Tây Bắc. Những âm thanh đặc trưng như tiếng khèn, nhịp trống và các giai điệu dân ca được lồng ghép một cách tinh tế, tạo nên sự hòa quyện giữa yếu tố truyền thống và hiện đại.

Không chỉ đơn thuần là một ca khúc mang tính giải trí, MV còn truyền tải thông điệp về nữ quyền, về tinh thần tự do và chủ động nắm giữ cuộc đời mình. Hình ảnh Mị nhảy múa giữa các nhân vật văn học khác như Chí Phèo, Thị Nở, Lão Hạc… thể hiện một thông điệp rằng mỗi con người đều có quyền thay đổi số phận của mình, không ai bị ràng buộc bởi định kiến xã hội.

Tôn vinh sự huy hoàng và quyền lực của văn hóa vùng Bắc Ninh - Kinh Bắc

Nếu Để Mị nói cho mà nghe lấy cảm hứng từ Tây Bắc thì Bắc Bling lại khai thác vẻ đẹp của văn hóa Bắc Ninh - Kinh Bắc, vùng đất địa linh nhân kiệt, cội nguồn dân tộc và văn hoá Việt Nam, quê hương của Kinh Dương Vương, Lý Bát Đế, nơi hội tụ của kho tàng văn hoá dân gian với nhiều công trình văn hoá nghệ thuật đặc sắc và những làn điệu dân ca quan họ trữ tình đằm thắm làm say đắm lòng người, nghệ thuật tạo hình, tranh dân gian Đông Hồ nổi tiếng với bạn bè trong và ngoài nước…

MV Bắc Bling của Hòa Minzy không chỉ là một sản phẩm âm nhạc giải trí mà còn là một tác phẩm tôn vinh vẻ đẹp văn hóa Bắc Ninh - Kinh Bắc theo một cách đầy sáng tạo và khác biệt. Thay vì tái hiện một không gian cổ truyền mộc mạc, MV mang đến sự xa hoa, lộng lẫy và quyền lực, thể hiện một góc nhìn hiện đại về giá trị văn hóa dân gian.

Hòa Minzy lựa chọn Bắc Ninh - Kinh Bắc – vùng đất có bề dày lịch sử với những làn điệu quan họ trữ tình, những ngôi đình cổ kính và nền văn hóa phong phú – làm cảm hứng chính cho MV. Đây là vùng đất gắn liền với truyền thống ca hát, lễ hội và những giá trị tinh thần đặc sắc. Tuy nhiên, Bắc Bling không đi theo hướng tái hiện nguyên bản mà khai thác vẻ đẹp văn hóa này theo phong cách hiện đại, kết hợp giữa truyền thống và hơi thở thời đại mới.

Hình ảnh trong MV được đầu tư công phu với bối cảnh nguy nga, tráng lệ, tái hiện những nét đặc trưng của văn hóa Bắc Ninh - Kinh Bắc nhưng với sắc thái quyền lực, vương giả. Hòa Minzy xuất hiện trong những bộ trang phục lấy cảm hứng từ áo dài truyền thống, kết hợp với họa tiết thêu tay, phụ kiện lấp lánh, tạo cảm giác vừa cổ điển vừa hiện đại. Từng chi tiết, từ hoa văn trên trang phục đến kiến trúc trong MV, đều mang dấu ấn của sự tinh tế và sáng tạo, giúp truyền tải trọn vẹn tinh thần văn hóa của vùng đất này.

Âm nhạc của Bắc Bling là sự kết hợp giữa chất liệu dân gian đương đại với những yếu tố hiện đại, tạo nên giai điệu vừa huyền bí, vừa mạnh mẽ. Giai điệu không đơn thuần là sự hòa trộn ngẫu nhiên mà được xử lý một cách tinh tế để giữ được hồn cốt dân gian mà vẫn phù hợp với xu hướng âm nhạc hiện nay. Chính sự pha trộn này đã giúp ca khúc dễ tiếp cận hơn với giới trẻ, đồng thời vẫn truyền tải được những giá trị truyền thống.

Không chỉ gây ấn tượng với phần âm nhạc và hình ảnh, MV còn gửi gắm thông điệp về sự tự hào và tôn vinh văn hóa dân gian theo một cách đầy quyền lực. Thay vì thể hiện hình ảnh một người phụ nữ dịu dàng, truyền thống, Hòa Minzy khắc họa một người phụ nữ mạnh mẽ, sang trọng và có vị thế. Đây không chỉ là sự tôn vinh văn hóa Bắc Ninh - Kinh Bắc mà còn là sự khẳng định về vai trò và sức ảnh hưởng của người phụ nữ trong xã hội hiện đại.

Với Bắc Bling, Hòa Minzy đã mang đến một góc nhìn mới về cách kết hợp âm nhạc hiện đại với văn hóa dân gian. MV không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật giàu tính sáng tạo mà còn góp phần lan tỏa những giá trị truyền thống theo cách gần gũi và mới mẻ hơn, giúp thế hệ trẻ thêm yêu và tự hào về bản sắc văn hóa dân tộc.

Phạm Hùng