Không gian xanh đô thị tạo ra những thành phố tuyệt vời, nơi những công trình được xây dựng và môi trường tự nhiên được đan xen. Tuy nhiên, đôi khi việc tạo không gian xanh được coi là một thách thức, đặc biệt là ở các nước đang phát triển, nơi có áp lực về không gian, tài nguyên và sự phát triển.

Khái niệm về không gian xanh đô thị

Các thành phố trên thế giới ngày càng trở nên tắc nghẽn và ô nhiễm. Không gian xanh đô thị cung cấp một loạt các dịch vụ hệ sinh thái có thể giúp chống lại nhiều vấn nạn khi đô thị hoá và cải thiện cuộc sống cho người dân thành phố.

Định nghĩa về không gian xanh đô thị được các nhà sinh thái học, kinh tế học, khoa học xã hội và nhà quy hoạch thống nhất: “chúng là các không gian mở công cộng và tư nhân trong khu vực đô thị, chủ yếu được bao phủ bởi thảm thực vật trực tiếp hoặc gián tiếp cho người sử dụng (Haq, 2011). Theo một cách khác, đó là đất chủ yếu bao gồm các bề mặt “mềm”, không bị bịt kín, dễ thấm nước như đất, cỏ, cây bụi và cây cối. Đó là thuật ngữ chung cho tất cả các khu vực như vậy cho dù chúng có thể truy cập công khai hoặc được quản lý công khai hay không. Nó bao gồm tất cả các khu vực công viên, khu vui chơi và các không gian xanh khác dành riêng cho mục đích giải trí, cũng như các không gian xanh khác có nguồn gốc khác (Dunnett, Swanwick và Woolley, 2002).

Đặc điểm của không gian xanh đô thị

Các không gian xanh như vậy khác nhau về quy mô, độ phủ thực vật, sự phong phú về loài, chất lượng môi trường, sự gần gũi với các phương tiện giao thông công cộng, các cơ sở và dịch vụ. Không gian xanh công cộng bao gồm các công viên và khu bảo tồn, sân thể thao, các khu vực ven sông như bờ suối và bờ sông, đường xanh và đường mòn, vườn cộng đồng, cây xanh đường phố và các khu bảo tồn thiên nhiên (Wolch, Byrne và Newell, 2014).

Không gian xanh công cộng nên ở trung tâm khu phố và không quá năm phút đi bộ đối với hầu hết người dân, các tòa nhà công cộng hoặc cửa hàng. Do đó, khả năng tiếp cận và sự gần gũi là những yếu tố rất quan trọng cần xem xét trong quá trình lập kế hoạch và thiết kế một không gian xanh đô thị (Haq, 2011).

Không gian xanh đô thị tốt mang lại điều gì?

Không gian xanh đô thị có thể mang lại những lợi ích to lớn cho khu vực lân cận và cộng đồng bằng cách cải thiện sức khỏe, phúc lợi xã hội và nâng cao khả năng hưởng thụ môi trường địa phương. Vai trò quan trọng của không gian xanh đô thị được công nhận cả về cách mà chúng mang lại cho các thị trấn và thành phố trên khắp thế giới (Malek, Mariapan và Shariff, Unknown).

1. Lợi ích Môi trường

- Lợi ích sinh thái: không gian xanh đô thị cung cấp cho các thành phố các dịch vụ hệ sinh thái từ duy trì đa dạng sinh học đến điều hòa khí hậu đô thị.

- Kiểm soát ô nhiễm: không gian xanh có thể lọc không khí, loại bỏ ô nhiễm và giảm tiếng ồn.

- Đa dạng sinh học và bảo tồn thiên nhiên: không gian xanh có chức năng là trung tâm bảo vệ sinh sản của các loài, bảo tồn thực vật, chất lượng đất và nước. Không gian xanh đô thị mang lại sự nhẹ nhõm cho thị giác, thay đổi theo mùa và liên kết với thế giới tự nhiên.

2.  Lợi ích kinh tế và thẩm mỹ

- Tiết kiệm năng lượng: sử dụng thảm thực vật để giảm chi phí năng lượng làm mát các tòa nhà ngày càng được công nhận là một lý do tiết kiệm chi phí cho việc tăng không gian xanh và trồng cây. Cây cải thiện lưu thông không khí và cung cấp bóng râm. Điều này mang lại hiệu quả làm mát và giúp hạ nhiệt độ không khí.

- Giá trị tài sản: các khu vực trong thành phố có đủ cây xanh có tính thẩm mỹ cao và hấp dẫn đối với cư dân, du khách và các nhà đầu tư. Không gian xanh đô thị có thể là một trong những yếu tố thu hút đầu tư nước ngoài đáng kể, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng (Haq, 2011).

3. Lợi ích Xã hội và Tâm lý

- Giải trí và an sinh: không gian xanh là yếu tố then chốt để giải trí và trải nghiệm thiên nhiên. Chúng nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân sống trong khu vực xung quanh và cung cấp các địa điểm cho nhiều hoạt động giải trí như một không gian mở giải trí đa chức năng. Không gian xanh quan tâm đến các giá trị xã hội và cách các địa điểm khuyến khích mọi người tương tác theo những cách dẫn đến sự tin tưởng, hiểu biết lẫn nhau, các giá trị được chia sẻ và hành vi hỗ trợ. Các giá trị xã hội nảy sinh khi mọi người có thể kết nối với những người khác có chung sở thích.

- Sức khỏe con người: giúp cải thiện sức khỏe của công chúng, vì người ta phát hiện ra rằng thời gian ở trong tự nhiên, làm giảm mệt mỏi về tinh thần và cảm giác bạo lực và hung hãn có thể xuất hiện từ đó. Tài nguyên thiên nhiên cung cấp nhiều “hoạt động” đòi hỏi ít hoặc không cần nỗ lực, nhưng cung cấp các cách để phục hồi sức khỏe và tinh thần của một người. Loại không gian xanh này có thể giúp thư giãn, nghỉ ngơi và tạo ra sự phát triển xã hội ở trẻ em. Ngoài ra, sức khỏe thể chất và phúc lợi có thể được duy trì thông qua việc tham gia các môn thể thao có tổ chức, hoạt động thể thao không chính thức, tiếp xúc với thiên nhiên và ở ngoài trời trong không khí trong lành và ánh sáng mặt trời. Các nghiên cứu khoa học gần đây đã chứng minh rằng các khu vực tự nhiên có tác động tích cực đến sức khỏe đối với các vấn đề phát triển, đặc biệt là các rối loạn hành vi như rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD).

Ảnh hưởng của không gian xanh đô thị đối với tính bền vững

Không gian xanh đô thị được coi là yếu tố đóng góp quan trọng và có thể là một phần quan trọng của sự phát triển bền vững. Việc phát triển không gian xanh đô thị cần xem xét các cách tiếp cận liên ngành và tích hợp như các khía cạnh kinh tế, xã hội, văn hóa, quản lý và quy hoạch để cải thiện các tiện ích và dịch vụ của không gian đô thị hiện có và để tối ưu hóa các chính sách về không gian xanh đô thị. Chất lượng của các đô thị phụ thuộc vào cách các không gian xanh đô thị được thiết kế, quản lý và bảo vệ. Các khía cạnh xã hội của không gian xanh đô thị bao gồm đa dạng sử dụng đất, đóng góp vào sức khỏe và phong cách sống năng động ở thành phố, công bằng xã hội bằng cách kết hợp mọi nhóm và lứa tuổi người dân vào không gian xanh, cơ hội giao lưu và mở rộng mạng lưới xã hội, nâng cao đời sống văn hóa cho các cộng đồng khác nhau sống trong thành phố bằng cách cung cấp một nền tảng để chia sẻ quan điểm, cảm xúc và kỷ niệm.

Từ khía cạnh quy hoạch, không gian xanh đô thị bao gồm phát triển kinh doanh, bán lẻ, nghỉ dưỡng, phát triển du lịch; các trung tâm việc làm bên cạnh các khu dân cư và quy hoạch tốt các không gian xanh đô thị có thể đóng vai trò như một màn hình trực quan, chức năng chống ồn và là nơi đi lại và giải trí bằng cách cung cấp mạng lưới được thiết kế tốt trong công viên và với các khu vực khác.

Các khía cạnh kinh tế của không gian xanh đô thị kết hợp - là nơi sản xuất và cung cấp trái cây, gỗ cho các trung tâm kinh doanh xanh, và là nơi tạo việc làm mới và tăng giá trị kinh tế của khu vực bằng cách tích hợp các hành vi thân thiện với môi trường và thu hút khách du lịch. với bầu không khí thuận tiện, an ninh và cơ sở vật chất cho khách du lịch. Quan trọng nhất là quan điểm sinh thái coi không gian xanh đô thị như một động lực để giảm tác động của các hoạt động của con người thông qua việc hấp thụ các chất ô nhiễm và cung cấp oxy, góp phần duy trì một môi trường đô thị trong lành với không khí, nước và đất sạch và bảo tồn thiên nhiên địa phương và di sản văn hóa với sự đa dạng của động vật hoang dã đô thị và tài nguyên đô thị.

Kết luận

Không gian xanh đô thị thực hiện nhiều chức năng trong bối cảnh đô thị có lợi cho chất lượng cuộc sống của con người. Giao thông ngày càng tăng và sức nóng đô thị, đặc biệt là ở các nước đang phát triển không chỉ gây tổn hại đến môi trường mà còn gây ra các chi phí kinh tế và xã hội. Những lợi ích sinh thái được ban tặng trong không gian xanh bao gồm bảo vệ và duy trì đa dạng sinh học đến giúp giảm thiểu sự thay đổi không thể bị bỏ qua trong quy hoạch bền vững ngày nay. Không gian xanh cũng giúp giảm chi phí năng lượng làm mát các tòa nhà một cách hiệu quả. Hơn nữa, nhờ tính tiện nghi và thẩm mỹ, không gian xanh làm tăng giá trị tài sản. Tuy nhiên, lợi ích được tìm kiếm nhiều nhất của không gian xanh trong thành phố là lợi ích xã hội và tâm lý. Không gian xanh đô thị, đặc biệt là công viên và sân vườn cung cấp nguồn lực cho việc thư giãn và giải trí. Các không gian xanh cần được phân bố đồng đều trên toàn địa bàn thành phố và tổng diện tích sử dụng không gian xanh trong thành phố phải đủ lớn để đáp ứng nhu cầu của người dân thành phố. Các thành phố chịu trách nhiệm về hầu hết việc tiêu thụ các nguồn tài nguyên của thế giới và cũng là nơi sinh sống của hầu hết các công dân trên thế giới. Mang lại không gian xanh cho cảnh quan đô thị có thể thúc đẩy và truyền cảm hứng cho mối quan hệ tốt hơn với môi trường đồng thời hỗ trợ các dịch vụ quan trọng. Không gian xanh là một phần của và cũng đại diện cho môi trường sống và hệ sinh thái. Việc thúc đẩy và bảo tồn không gian xanh ở các thành phố nằm trong tầm tay của chính quyền địa phương và khu vực. Các thành phố chịu trách nhiệm về hầu hết việc tiêu thụ các nguồn tài nguyên của thế giới và cũng là nơi sinh sống của hầu hết các công dân trên thế giới. Mang lại không gian xanh cho cảnh quan đô thị có thể thúc đẩy và truyền cảm hứng cho mối quan hệ tốt hơn với môi trường đồng thời hỗ trợ các dịch vụ quan trọng. Không gian xanh là một phần của và cũng đại diện cho môi trường sống và hệ sinh thái. Việc thúc đẩy và bảo tồn không gian xanh ở các thành phố nằm trong tầm tay của chính quyền địa phương và khu vực. Các thành phố chịu trách nhiệm về hầu hết việc tiêu thụ các nguồn tài nguyên của thế giới và cũng là nơi sinh sống của hầu hết các công dân trên thế giới. Mang lại không gian xanh cho cảnh quan đô thị có thể thúc đẩy và truyền cảm hứng cho mối quan hệ tốt hơn với môi trường đồng thời hỗ trợ các dịch vụ quan trọng. Không gian xanh là một phần của và cũng đại diện cho môi trường sống và hệ sinh thái. Việc thúc đẩy và bảo tồn không gian xanh ở các thành phố nằm trong tầm tay của chính quyền địa phương và khu vực.

Tài liệu tham khảo

- Dunnett, Nigel, Swanwick, Carys và Woolley, Helen. (Tháng 5 năm 2002). “ Cải thiện Công viên Đô thị, Khu vui chơi và Không gian Xanh ”.  Đại học Sheifield. London

- Haq, Shah. (Tháng 5 năm 2011). “ Không gian xanh đô thị và phương pháp tiếp cận tích hợp đối với môi trường bền vững ”. Bộ tư liệu về bảo vệ môi trường . Tập 2. tr.601-608

 - Malek, Nurhayati, Mariapan, Manohar và Shariff, Mustafa. (Không xác định). “ Tiếp cận Chất lượng của Không gian mở Xanh: Đánh giá ”. http://www.hphpcentral.com

- Wolch, Jenneifer, Byrne, Jason và Newell, Joshua. (2014). “ Không gian xanh đô thị, sức khỏe cộng đồng và công bằng môi trường: Thách thức làm cho các thành phố“ vừa đủ xanh ”. Quy hoạch cảnh quan và đô thị. Tập 125. tr 234-244

Minh Đức dịch