Sau ngày 1/7/2025, việc sát nhập địa phương 2 cấp khu vực tỉnh Bình Phước cũ trở thành phần quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế của Đồng Nai mở rộng. Với diện tích lớn, khí hậu nhiệt đới gió mùa, lượng mưa trung bình năm khoảng 2.200 mm và nhiệt độ duy trì ở mức 26°C, đất đỏ bazan màu mỡ và điều kiện tự nhiên thuận lợi, nơi đây có tiềm năng phát triển mạnh ngành sinh vật cảnh, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và gìn giữ giá trị văn hóa.
Từ lâu, các huyện Chơn Thành, Đồng Phú, Phú Riềng, Bù Đăng, Lộc Ninh và thành phố Đồng Xoài đã nổi tiếng trong giới chơi cảnh với những tác phẩm mai vàng cổ thụ, mai chiếu thủy, bonsai tùng la hán, sanh, si và nhiều loài hoa cảnh đặc sắc. Trong báo cáo năm 2024, Hội Sinh vật cảnh Bình Phước từng ghi nhận 653 hội viên với diện tích sản xuất lên tới 36,8 ha, tạo ra hàng nghìn tác phẩm bonsai, mai vàng và lan cảnh được thị trường trong và ngoài nước ưa chuộng. Tổng doanh thu ước đạt trên 40 tỷ đồng mỗi năm, phần lớn nhờ các sản phẩm có giá trị cao, khi một chậu mai vàng trưởng thành có thể được bán với giá từ 30 đến 100 triệu đồng, còn một cây bonsai lâu năm có thể mang lại giá trị lên tới hàng trăm triệu đồng.
 |
| Thay mặt lãnh đạo tỉnh, đại diện lãnh đạo Sở Nội vụ trao bức trướng chúc mừng đại hội đại biểu Hội Sinh vật cảnh tỉnh Bình Phước lần thứ IV, nhiệm kỳ 2024-2029. - (Ảnh. báo Bình Phước) |
Việc Bình Phước cũ trở thành một phần của Đồng Nai không chỉ đơn thuần là thay đổi ranh giới hành chính mà còn mở ra cơ hội mới cho ngành sinh vật cảnh phát triển mạnh mẽ. Trước đây, sản phẩm sinh vật cảnh của khu vực này chủ yếu tiêu thụ nội địa qua hệ thống thương lái, xuất khẩu sang Campuchia, Thái Lan và Indonesia ở quy mô nhỏ lẻ, thiếu sự kết nối đồng bộ với các trung tâm tiêu thụ lớn.
Với hạ tầng giao thông hiện đại của Đồng Nai đã kết nối trực tiếp với TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận, cùng chính sách hỗ trợ tín dụng, xúc tiến thương mại, ngành sinh vật cảnh tại Bình Phước cũ đang đứng trước cơ hội tham gia chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất đến xuất khẩu. Sự quan tâm đầu tư, liên kết của doanh nghiệp Đồng Nai cũng giúp mở rộng thị trường, nâng cao khả năng đưa các sản phẩm đặc sắc như bonsai, mai vàng, lan, chim và cá cảnh ra quốc tế.
Tiềm năng phát triển ngành sinh vật cảnh tại khu vực này không chỉ nhờ điều kiện tự nhiên thuận lợi mà còn bắt nguồn từ truyền thống văn hóa lâu đời. Các làng nghề ở Chơn Thành, Phú Riềng, Bù Đăng, Đồng Phú và Lộc Ninh nhiều thế hệ đã gắn bó với nghề trồng bonsai, mai chiếu thủy, mai vàng, tạo nên giá trị thẩm mỹ được đánh giá cao. Những tác phẩm bonsai tùng la hán, sanh, si cổ thụ không chỉ có giá trị về kinh tế mà còn mang đậm dấu ấn nghệ thuật và văn hóa địa phương. Đội ngũ nghệ nhân lành nghề cùng nguồn gen cây quý từ rừng tự nhiên là nền tảng để khu vực này trở thành trung tâm sản xuất và bảo tồn sinh vật cảnh quan trọng.
Tuy nhiên, sự phát triển kinh tế sinh vật cảnh tại khu vực này vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục để phát huy hết tiềm năng. Phần lớn các hộ sản xuất vẫn hoạt động nhỏ lẻ, thiếu quy hoạch vùng chuyên canh và chưa có hợp tác xã quy mô lớn để liên kết chuỗi giá trị. Kỹ thuật sản xuất còn chủ yếu dựa vào kinh nghiệm truyền thống, chưa đồng đều dù đã có một số hộ áp dụng phương pháp cấy ghép, uốn thế hiện đại, cũng như chưa ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số trong quản lý, quảng bá và tiêu thụ sản phẩm.
 |
| Mai vàng luôn là lựa chọn của người Việt để dâng lên tổ tiên và trang trí trong ngày Tết. - (Ảnh:Thuonghieusanpham) |
Việc thiếu một thương hiệu chính thức như “Sinh vật cảnh Bình Phước” hay “SVC Đồng Nai” trong hệ thống phân phối mới cũng khiến sản phẩm của khu vực này khó tạo dấu ấn riêng biệt trên thị trường rộng lớn, đặc biệt khi cạnh tranh với các địa phương có thương hiệu mạnh như Bến Tre, Tiền Giang hoặc Bình Dương. Bên cạnh đó, đến nay tỉnh Đồng Nai vẫn chưa ban hành một chính sách hỗ trợ chuyên biệt cho khu vực mới sáp nhập trong lĩnh vực sinh vật cảnh, khiến tiềm năng chưa thể chuyển hóa thành lợi thế cạnh tranh thực sự.
Để tạo ra bước đột phá và biến sinh vật cảnh thành ngành kinh tế mũi nhọn, cần có một chiến lược phát triển bền vững dựa trên nhiều giải pháp đồng bộ. Trước hết, việc quy hoạch và tổ chức sản xuất phải được triển khai rõ ràng, với các vùng chuyên canh tập trung tại Chơn Thành, Đồng Phú, Phú Riềng và Bù Đăng. Đây là những địa phương có truyền thống sản xuất, quỹ đất phù hợp và đội ngũ nghệ nhân đông đảo, có thể làm hạt nhân để hình thành các hợp tác xã liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ và xuất khẩu.
Mô hình hợp tác xã không chỉ giúp giảm chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận vốn, đào tạo kỹ thuật và mở rộng thị trường. Đồng thời, cần thúc đẩy ứng dụng khoa học và công nghệ bằng cách thành lập Trung tâm nghiên cứu và bảo tồn giống sinh vật cảnh tại khu vực Bình Phước cũ, nhằm lưu giữ nguồn gen quý, nghiên cứu giống mới và áp dụng công nghệ hiện đại trong chăm sóc, tạo hình và nhân giống.
Việc đẩy mạnh ứng dụng thương mại điện tử và phát triển các sàn giao dịch trực tuyến của Đồng Nai là giải pháp quan trọng giúp nâng cao khả năng tiêu thụ sản phẩm. Trong hiện nay người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng mua sắm online, việc xây dựng gian hàng số và tổ chức đấu giá trực tuyến các tác phẩm bonsai, mai vàng độc đáo không chỉ góp phần tăng doanh thu mà còn mở rộng thị trường ra các quốc gia trong khu vực.
Tỉnh Đồng Nai cần triển khai các gói hỗ trợ tài chính, đào tạo kỹ thuật và xúc tiến thương mại riêng cho khu vực này, đồng thời xây dựng và quảng bá thương hiệu “Sinh vật cảnh Bình Phước – Đồng Nai” gắn với chỉ dẫn địa lý. Đây sẽ là công cụ quan trọng để khẳng định vị thế của sản phẩm trên thị trường, bảo vệ uy tín và giá trị của các tác phẩm nghệ thuật từ vùng đất này.
Ngoài ra việc đào tạo và truyền thông có vai trò quan trọng. Cần tổ chức thường xuyên các khóa tập huấn kỹ thuật và huấn luyện về quản trị, marketing số để giúp hộ sản xuất nâng cao kỹ năng và tiếp cận phương thức kinh doanh hiện đại. Truyền thông về giá trị kinh tế, văn hóa của sinh vật cảnh sẽ thu hút người trẻ tham gia gìn giữ nghề truyền thống. Bên cạnh đó, các lễ hội và hội chợ sinh vật cảnh do Đồng Nai tổ chức hằng năm là cơ hội quan trọng để quảng bá, kết nối và thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm.
Nếu các giải pháp được triển khai hiệu quả, sẽ tạo nền tảng để khu vực Bình Phước cũ với lợi thế về điều kiện tự nhiên, truyền thống và tiềm năng thị trường, có thể phát triển thành vùng kinh tế sinh vật cảnh trọng điểm của Đồng Nai mở rộng.
Việc phát triển ngành này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế trực tiếp, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân mà còn góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa, thúc đẩy hình thành một nền nông nghiệp đô thị hiện đại, bền vững, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế xanh của tỉnh. Trong bối cảnh nhu cầu thị trường trong và ngoài nước ngày càng gia tăng, cùng xu hướng đô thị hóa và phát triển cảnh quan sống, Bình Phước cũ hoàn toàn có thể trở thành trung tâm cung cấp các sản phẩm sinh vật cảnh chất lượng cao, từ mai vàng, bonsai, hoa cảnh đến chim, cá cảnh, phục vụ nhu cầu đa dạng và khẳng định thương hiệu trên bản đồ kinh tế nông nghiệp đô thị của Việt Nam.
